________________
અંક ૫ મો ] વ્યવહારકશય
૧૦૭ છે. આપવામાં માન મળે એ ખરું, પણ એમાં કોઈવાર ખાસડાં પણ મળે. પણ સાંભળવામાં તો એકલે લાભ જ છે, માટે મન મોકળ રાખીને સાંભળો અને જરૂર લાભ દેખાય ત્યારે જ સમદષ્ટિ રાખી ઉપયોગ પૂરતું બેલો. ન બોલ્યામાં નવ ગુણ છે. કાચા - કાનનો માનવી મૂર્ખ ગણાય છે એ ધ્યાનમાં રાખી સમજણપૂર્વક સાંભળો અને સત્ય, પ્રિય, હિત, મિત અને તથ્ય જ બોલે. બોલવા કરતાં સાંભળવા ઉત્સુક રહો.
Be always 'less willing to speak than to hear; what thou hearest thou receivest; what thou speakest thou givest; it is more glorious to give, more profitable to reccive.
QUARLES (1-5–46 )
(૨૬૦) દરેક નાના મોટા સંકટ વખતે જે કળકળી ઊઠે છે તે મૂખ છે. તમારે સારામાં સારો પગ આગળ મૂકે એ જાની અને સારી કહેવત છે.
તમે કમનસીબ છે એમ દરેક ઓળખીતાને કહેતા ફરે નહિ. તે લોકોને મદભાગીઓની ઓળખાણ પંસદ નથી હોતી.
જીવનમાં એક ઘણી મહત્વની વાત શીખી લેવી હોય તો તે મન પરનો સંયમ છે, જીવનકતેહની આકરી પણ સુલભ્ય ચાવી હોય તો તે માનસ ૫રને કાબ છે. અને જીવનના વહેણને સુખકર અને આહલાદકર કાઈ વલણ હોય તો તે આ મનસંયમ છે. જસ ખાવામાં મોડું થાય, કે ખાવામાં વધારે ખાટું તીખુ કે કડવું આવી જાય, કેાઈ સાથે બોલાબોલી થાય કે કોઈવાર શેઠ ઠપકે આપવા મંડી જાય તે વખતે મનમાં એવું અણવું એ તે સરિયામ મૂર્ખાઈ છે. એથી પણ વધારે ગાંડ૫ણ જરા આફત આવે ત્યાં કકળાટ કરવાની ટેવ છે. અને જેની તેની પાસે આ૫ણી અગવડનાં, અલ્પતાનાં, અલ્પ ભાગ્યનાં ગાણું ગાવા બેસી જવું એ તો ગાઢ અક્કલહીનતા છે.
મારી પાસે ધન વધારે નથી, મને કઈ બેલાવતું નથી, મને કોઈ ખટાવતું નથી, મારી સારી વાત કેાઈ સાંભળતું નથી, મને કાઈ થાબડતું નથી. આવી આવી મંદતાની * વાત કરવી એને કાંઇ અર્થ નથી. હું અભાગી છું. કમનસીબ છું, મારા કપાળમાં એવા વૈભવ શેના હાય ? આવી આવી વાતો કરવામાં, કલ્પના કરવામાં કે માન્યતા કરવામાં ઘણાં નુકસાન છે. આપણે જેની સાથે વાત કરીએ એને એક તે એવી વાતમાં રસ જ ન હોય. “સબસબ કી સંભાળીઓ” એ વાત સાચી છે. ત્યારે જેની તેની પાસે દુર્ભાગ્યની કથની માંડવામાં મજા શું ? અને બધાં વાદળાં કઈ સરખાં હોતાં નથી. નકામે ગરવ કરનારાં અને ખોટા ધડાકા કરનારાં વધારે હોય છે. એવાની પાસે પોતાની નબળી વાત કરવાથી આપણુ દાળદર ન રીટ અને ખાલી આપણી નબળી બાજુના જ્ઞાનને એ દુરુપયોગ કરે.
અને પોતાની આકત સહન કરી જવી એ તો એક લહાવે છે. વળી ધ્યાનમાં રહે કે લોકો નિભંગીની કે પછાત પડનારની સબત અછતા નથી. લોકોને તે ડીડીઆ મારનાર ગમે છે અને ધડાકે પાતાળ ફોડવાના દાવાદારો પસંદ હોય છે. અંગત સ્નેહીની વાત જુદી
