________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વ્યવહાર-કૌશલ્ય
લેખક–ક્તિક કે - ૭(૧૦૦) ૭૯
સર વેટર સ્કેટના છેલ્લા શબ્દો સર વેલ્ટર સ્કેટ—સ્કેટલાંને મહાન નવલકથાકાર અને કવિ પિતાના જમાઈ લોકહારને છેલ્લા શબ્દો કહેતાં જણાવે છે –
લોકહાર્ટ ! મારા વહાલા ! તારી સાથે વાત કરવાને માટે કદાચ મારે ગણતરીની બહુ થોડી પળો બાકી રહી હશે. સમજી લે ભાઈ ! સદગુણી થજે, ધમ થજે, સારે માણસ થજે. નહિ તે આ સ્થાન પર જ્યારે સૂવાનો વખત આવશે, ત્યારે એ સિવાય બીજી કોઈ પણ બાબત તને દિલાસો આપશે નહિ. ”
ઘણી મુદ્દાની વાત કરી દીધી છે. આ (મરણની ) પથારી પર એક દિવસ સૂવાનું તે છે જ. એ વખતે આખી જિંદગીમાં કરેલા કામોની ફિલમ ચાલવાની છે જ. આપણે માણેલાં સુ, ભોગવેલા વિલાસ, આપેલાં દાને, કરેલા નિયમે, ભગવેલા આ વિગેરે વિગેરે એક પછી એક પસાર થાય છે, તેની સાથે જ કરેલાં કુકર્મો, ભાંગેલા શિયળા, દીધેલી ગાળા, ફેરવેલાં વચને, બેલેલાં અસત્યો, કરેલા દંભ વિગેરે છાતી ઉપર ચડી બેસે છે. એ વખતે મહાન ચક્કીના ચકરાવામાં ભારે મંથન ચાલે છે. તે વખતે મોહમાં મુંઝાયેલા કકળાટ કરે છે, વલેપાત કરે છે, ગુમાવેલી તકે પર વિમાસણ કરે છે અને હારેલી-હાથમાંથી સરી જતી બાજી માટે બાકાર રડે છે અથવા દંભી હોય તો મનમાં પશ્ચાત્તાપની આકરા તાપમાં તપી જાય છે અને આખી જિંદગીના કડવા અનુભવો, દીધેલાં છે અને આપેલા ત્રાસ એટલે તો પશ્ચાત્તાપ કરાવે છે કે તેને ભાન રહેતું નથી, એની અલ શુન્ય થઈ જાય છે, એને પારાવાર આંતર દુઃખ થાય છે.
જેણે જીવનમાં પાપાચરણ ન કર્યા હોય, જેણે સગુણી જીવન ગાળ્યું છે, જેણે પિતાના સંગ અનુસાર જનસેવા કરી છે જેણે ગૃહસ્થ તરીકે વર્ષો વ્યતીત કર્યા હોય, જેણે અંતરથી ધર્મારાધન કર્યું હોય, જેણે પાપનો પડછા પણ સેવ્યો ન હોયએને તે વખતે મેજ છે. એને આગળની ચિંતા નથી, પાછળની પશ્ચાત્તાપ નથી, અડખેપડખેવાળા માટે શક નથી અને પિતાને માટે વિમાસણ નથી. એ તે છે છે ને છે' વાળું જીવન છે, એ અહીં હોય ત્યાં સુધી એને મજા છે અને જ્યાં જશે ત્યાં પણ મજા જ કરશે એવી એને આંતરશાંતિ હોય છે.
સર્વને આ પથારી પર સૂવાનું તે નક્કી છે. જે ત્યાં દિલાસે મેળવવો હોય તે ગૃહસ્થ જીવન-પવિત્ર જીવન જીવવા યોગ્ય છે. કુશળ માસની ભાવના તો એવી હોય કે પોતે સવની પાસે ક્ષમા માગી, અમે ધ્યાનમાં નિમનું વક, સર્વ સંગને ત્યાગ કરી આનંદથી ચાલ્યા
For Private And Personal Use Only
