________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ક .૧૨ મા]
મુક્તમુક્તાવલી : સિંધપ્રકર હરિણી ન તપચરણ-વૃક્ષ ધ્યેય:શ્રેણી-પુષ્પ પ્રદરા તુ, પ્રામ-જલથી સિ'ચાતાં મુક્તિ-સલ અપતુ; પણ નિકટતા જો તેને ક્રોધ-અગ્નિની સપજે, વિલ થઇ તે તે નિશ્ચે ભસ્મીભાવપણુ` ભજે. ૪૬ વિવેચન—કલ્યાણપર પરારૂપ પુષ્પ દર્શાવતું એવું તપશ્ચરણરૂપ વૃક્ષ, પ્રશમરૂપ જળથી સિંચિત થતાં થતાં, મુક્તિરૂપે ફળ આપે છે; પણ આ વૃક્ષ જો ક્રોધ–અગ્નિનું સમીપપણુ પામે તે તે નિષ્ફળ થઇ ભસ્મીભૂત બને છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એક ન્હાના છેાડ હાય, તે જળથી સિંચાતાં સિંચાતાં અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામી સુંદર વૃક્ષરૂપ થાય છે; તેને સુગંધી ફૂલ આવે છે; અને ફળ થવાનેા સમય નિકટ આવે છે; હવે આ વૃક્ષને જો અગ્નિને સમાગમ થાય તો ફળ આવવાં તે દૂર રહ્યાં, પણ તે વૃક્ષ સમૂળગું બળીને ખાખ થઇ જાય છે-અને તે પણ ક્ષણમાત્રમાં. તે જ પ્રમાણે તપશ્ચરણરૂપ વૃક્ષ પ્રશમ-જલના સિચનથી રિપોષણ પામી વૃદ્ધિંગત થાય છે, અનેક પ્રકારની કલ્યાણ પર પરારૂપ ફૂલ પ્રદર્શિત કરે છે, માત્ર મુક્તિરૂપ, ફળ મળવાની અપેક્ષા બાકીમાં છે. એવામાં જો ક્રોધરૂપ અગ્નિના ઉદ્ભવ થાય તે તે મોક્ષ-ફળ મળવુ તા દૂર રહ્યું, પણ આખું તપવૃક્ષ સમૂળગું બળીને ભસ્મીભૂત થઇ જાય છે, તેનું નામનિશાન રહેતું નથી. ઘાસની ગજીમાં પડેલા એક તણખા પણ જેમ આખી ગંજી ખાળી નાંખે છે તેમ ક્રોધ-અગ્નિના ન્હાના સરખા સ્ફુલિંગ પણ તપ-વૃક્ષને ખાળી નાંખે છે. વળી વૃક્ષને અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામતાં તા ઘણેા સમય જાય છે, પણ અગ્નિથી વિનાશ તે તે ક્ષણમાત્રમાં પામે છે. તે જ પ્રકારે મહાકÒ પરિપુષ્ટ કરેલુ તપશ્ચરણ-વૃક્ષ ક્રોધાનળથી પળવારમાં ભસ્મીભૂત થાય છે; ઘણા કાળની મહેનત ઘેાડી વારમાં વેડફાઇ જાય છે, બરબાદ જાય છે. જેમ મકાન ચણતાં વાર લાગે છે પણ ખણતાં પાડી નાખતાં વાર લાગતી નથી, જેમ પર્વત પર ચડતાં વાર લાગે છે પણ પડતાં વાર લાગતી નથી, તેમ તપ-વૃક્ષને વૃદ્ધિ પામતાં વાર લાગે છે, પણ ક્રોધાનળથી ભસ્મીભૂત થતાં વાર લાગતી નથી. તે માટે કહ્યું છે કે:सत्संयममहारामं यमप्रशमजीवितम् । देहिनां निर्दहत्येव क्रोधवह्निः समुत्थितः ॥ ग् बोधादिगुणान रत्नप्रचय संचितम् । भाण्डागारं दहत्येव क्रोधवह्निः समुत्थितः ॥ શ્રી જ્ઞાના વ
શ્રી ઉદયરત્ન
“ ક્રોધે કોડ પૂર્વતાળું, સંજસ ફળ ાય: ક્રોધ સહિત તપ જે કરે, તે લેખે નવ થાય.
For Private And Personal Use Only
૪૪૫
