________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સૂક્તમુક્તાવલી :: સિંદૂર પ્રકર :
સમàાકી ભાષાંતર ( સભાવાર્થ )
શાર્દૂલવિક્રીડિત
વિકારા ઉપજાવવા મધુ-સખા, સુત્રાસ સ`પાદવા, જે સપ પ્રતિબિમ્બ, દેહ દહવા જે અગ્નિના ભ્રાત વા; ને ચૈતન્ય વિનાશવા વિતરુ સાથી ચિરકાળથી, એવા ક્રોધ શુભાભિલાષી મુજને ઉત્સૂલવા મૂળથી. ૪૫
વિવેચન—વિકારા ઉત્પન્ન કરવામાં જે મદિરાના મિત્ર છે, ભય પમાડવામાં જે સર્પના પ્રતિબિંબરૂપ છે, દેહના દહનમાં જે અગ્નિને 'ધુ છે, ચૈતન્યના વિનાશ કરવામાં જે વિષવૃક્ષને ચિરકાલીન સેામતી છે—એવા ક્રોધને શુભની ઇચ્છા રાખનારે જડમૂળથી ઉખેડી નાખવા ચેાગ્ય છે.
આ સુભાષિતમાં ક્રોધને મદિરાના મિત્ર આદિની ઉપમા આપી તેની અનિષ્ટતા સિદ્ધ કરી છે.
'
>
ક્રોધ મદિરાના મિત્ર છે. ‘ સમાનશાસનેપુ સલ્યમ્ । એ ઉક્તિ પ્રમાણે સમાન શીલ-વ્યસનવાળાની મૈત્રી હાય છે. એટલે ક્રોધ મદિરાના સમસ્વભાવી છે, મદિરાના નશાથી અનેક વિકારે ઉદ્ભવે છે; જેવાં કે—પ્રથમ તા દારુડીએ ઉશ્કેરાટ અનુભવે છે, હાડ કાંપે છે, ભૃકુટિલીંગ થાય છે, નેત્ર લાલચેાળ અને છે, ગતિ લડથડીઆં ખાય છે (Staggering gait ), વાચા થાથરાય છે ( Faultering speech), મન:સયમ ( Self-control ) અદૃશ્ય થાય છે; ખેહેાશ અને છે; સ્મૃતિભ્રંશ થાય છે; માતાને પ્રિયા માનવા સુધીની એવકુફી પણ તે બતાવે છે; અરે ! એક કવિએ વર્ણવ્યું છે તેમ શ્વાન પણ તેના મુખમાં લઘુશંકા કરે તે તે સ્વાદુ ! સ્વાદુ ! એમ ગણી પી જાય છે ! આવે! વિવેકભ્રંશ મદ્યામાં જોવામાં આવે છે. તેવા જ પ્રકારના વિકાર ક્રોધવશ મનુષ્યમાં દષ્ટિગોચર થાય છે. બ્રહ્મગ, અધરસ્ફુરણ, અંગકપ, નેત્રરક્તતા, યઢાતઢા અકવાદ આદિ માહ્ય અંગવિકારે તેમજ સ્મૃતિભ્રંશ, વિવેકહીનતા આદિ અંતરંગ વિકારા ક્રોધાવિષ્ટ જનમાં પ્રત્યક્ષ દેખાય છે.
For Private And Personal Use Only
