Jain Dharm Prakash 1920 Pustak 036 Ank 04

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

થી પ્રિતશિક્ષના રાસનું રહસ્ય.
૧૦૧
श्रीहितशिक्षाना रानु रहस्य.
(અનુસંધાન પુ. ૫ માં ના પૂછ ૫૪ થી) શ્રાવકને ન કરવા કે વ્યાપાર તે કુવણજ કહેવાય. શાસ્ત્રકાર કહે છે કે-શ્રાવકે કુવણજ કદાપિ ન કરવા અને ન્યાયથી દ્રવ્ય મેળવવું. કુવણજવડે ન્યાયથી મેળવેલું દ્રવ્ય પણ ન્યાયુકત ગણાતું નથી કારણકે કુવણજ કરવામાં અનેક પ્રકારના સંખ્યાબંધ ત્રણ સ્થાવર જીવોની હિંસા થઈ હોય છે. પિતાને માટે દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવા અનેક જીની ફિલ્મ કરવી તેજ મેટો અન્યાય છે. તેથી
એવી રીતે કર્માદાનાદિના વ્યાપારથી મેળવેલ દ્રવ્યને ભૂલેચૂકે ન્યાયનિષ્પન્ન સમજવું નહીં. જેને દર્શન સિવાયના અન્ય દેશોમાં આ હકીકત જ સમાવેલી હતી નથી, તેથી ત્રસ થાવર ગમે તેટલા જીવોની વિરાધના થાય છતાં તેવા વ્યાપારવડે સત્યતાથી મેળવેલા દ્રવ્યને તેઓ જ્યારે પાર્જન ગણે છે. જૈન શાસ્ત્રકાર કહે છે કે“હે ભવ્ય પ્રાણી ! તે પાર્જન માટે અનેક જીવોના પ્રાણ લીધા યા લેવરાવ્યા તે ન્યાય ક્યાંથી લાવ્યો ? એ એના પ્રાણ લેવાને તને શું હક જ હતો? માટે જેમ અસત્યથી કે અપ્રમાણિકપણાથી અધેવા ચર્યાદિથી મેળવેલ દ્રવ્ય અન્યાયપાર્જિત છે તેમ હિંસાવડે મેળવેલું દ્રવ્ય પણ અન્યાયપાર્જિત છે. આ વાત ખાસ ખ્યાલમાં રાખવી.”
(સત્યની વ્યાખ્યા પણ જેને શાસ્ત્રકારની અન્ય દર્શન કરતાં ઘણી ઉંચા પ્રકારની છે તે અન્ય પ્રસંગે જણાવીશું. )
અનેક પ્રકારના જીના હાડ, ચ, નખ, વિગેરે અવયવે વેચવા તે પાપગ્યાપાર દે, દ્વીપદ ને ચતુષ્પદને વેચવા તે પણ પાપ વ્યાપાર છે, લાખ, ધાવડી, ટંકણખાર વિગેરે જીવ વિરાધના કરે તેવી વસ્તુઓ વેચવી તે પણ પાપ વ્યાપાર છે, ગાડાં અને તેના રગો ડિ વિગેરે વેચવા તે પશુ પાપ વ્યાપાર છે. હળ, મુશળ તથા શસ્ત્રાદિક વેચવા તે પણ પાપ વ્યાપાર છે. મદિરા, માંસ, મધ ને માખણુ વિગેરે રસ પદાર્થો તેમજ અશક્ય પદાર્થો વેચવા તે પણ પા વ્યાપાર છે. અફીણ, સોમલ, વછનાગ વિગેરે ઝેરી પદાર્થો વેચવા તે પણ પાપગ્યા પાર છે. આવા પ્રકારરના પાપ વ્યાપાર કરવાથી જીવ દુર્ગતિમાં જાય છે, મોક્ષગમન તેનાથી છેટું જાય છે.
. ( આ સિવાય બીજા પણ કમાન અનેક પ્રકારના છે તે અન્ય પ્રસંગે કહે. વામાં આવશે )
જે બેવક થાપારમાં ડવો હોય તે સર્વ પ્રકારના કરીયાણાને ઓળખે.