________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આધુનિક જેનું કળાવિહીન ધાર્મિક જીવન. સરણાઈ નોબત આપણું મંગળ વાજિત્ર છે; કાળ પરિમાણ નિવેદન કરવાનું કામ પણ આ વાજિત્રને માથે હતું. બેન્ડમાં ખર્ચ ઘ, સંગીત કે રાગનો ધડે નહિ, ઘણું ખરું અંગ્રેજી ગત અથવા તે નાટકના રાગ વગાડે-તેમાં પણ હોય આન, દને પ્રસંગ અને વગાડે કોઈ નાટકનું કરૂણાપુ ગાયન, હાય શાન્તિને અવસર અને મચાવી મુકે “કવીક માર્ચ ” ની ધુન. આવા બેન્કંદા વાજિવ કરતાં તો કાંઈ વાજિત્ર ન વાગે તો વધારે સારૂ ?..
ગાયન વાદન કળાને વિચાર કરતાં સહેજે નૃત્યકળા ઉપર લક્ષ્ય જાય છે. પ્રાચીનકાળમાં નૃત્યકળા સારી રીતે પ્રચલિત હતી. સ્ત્રીઓને આ કળામાં અભ્યાસ કરાવવામાં આવતે; પુરૂષે પણ નૃત્ય કરતા. આજકાલ પાશ્ચાત્ય દેશોમાં નૃત્યકળાને એટલેજ આદર કરવામાં આવે છે. આપણા દેશમાંથી આ કળા એકદમ નાશ પામતી જાય છે. અત્યારે માત્ર નાયિકાના ઘરમાં જ તેને વાસ જણાય છે. નૃત્યકળાથી આપણે એટલા બધા દૂર ગયા છીએ કે નૃત્ય કરવાને ખ્યાલ આપણને બીકુદતી લાગે છે. ખરી રીતે નૃત્ય તે આત્માનો આનંદાવિર્ભાવ છે. જ્યારે માણસને બહુજ આનંદ થાય છે ત્યારે સહેજે નાચવા મંડી જાય છે, જ્યારે બાળકને બહ કાલ થાય ત્યારે એકદમ કુદવા મંડે છે. પશુઓમાં આવું જ જોવામાં આવે છે. લાંબા વખતના અભ્યાસથી મૃત્યકળા પ્રત્યે આપણું લોકેને એ અણગમે ઉત્પન્ન થયો છે કે હું તેમને નાચવાનું શિખવા કહું તે હું જ તેમના ઉપહાસને પાત્ર બનું, પણ નાના બાળકો તેમજ બાળિકાઓને તો આ વિષયમાં કેળવણી આપવાની ખાસ જરૂર હું સમજું છું. કેટલેક ઠેકાણે એવી બાળ મંડબીએ જોવામાં આવે છે કે જ્યાં ગરીબ પૈસાદાર-ઉભય વર્ગનાં બાળકે એકઠાં મળે છે, ગાતાં, નાચતાં તથા ડાંડીયારસ લેતા શિખે છે અને જિનમંદિરમાં પૂર્ણ ઉત્સાહ અને ઉલ્લાસથી પિતાના કળાકૌશલ્યને પ્રદર્શિત કરે છે. પણ આવી મંડળીઓ બહુજ ઓછી થતી જાય છે તે વધવાની જરૂર છે; વડિલેએ સહાય કરી આવી મંડળીઓ ઉભી કરવી જોઈએ. ડાંડીયારસમાં ઉંચી કસરત પણ સમાયેલી છે. મોટી ઉંમરના પુરૂષે પણ ડાંડીયારસ લઈ શકે; સ્ત્રીઓ પણ રાસ ગુંથી શકે. ઉભય ક્રિયાને મંદિરોમાં પ્રચાર થાય તો ભક્તિરસ કેટલે પુર્ણ થાય અને સમાજસંગીતનો કે વિકાસ થાય ?
તા. ૨૦-૫-૨૦,
.
- મુંબઈ.
પરમાનંદ,
1 આ પણ અનુભવસિદ્ધ હકીકત છે. ભાવનગરમાં તેની ટોળી–મંડળી હતી. તેઓ ગા , વાડ, નાચ કરતાં ને ધડીયારાસ લેતાં શીખતા ને તેને જિનમંદિરમાં ઉપયોગ કરતા અને પર તેનું ફળ વિસર્જન છે.
તંત્રી.
For Private And Personal Use Only
