Jain Dharm Prakash 1918 Pustak 034 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

ભક્તામર અને કલ્યાણમદિર.
૩૬૭ વડે સમગ્ર સર્પરૂપ બંધનથી ઉક્ત વૃક્ષનું મુક્ત થવું-આની સાથે કરવામાં કવિએ કેટલી બુદ્ધિમત્તા તથા કવિત્વ દર્શાવ્યા છે?
કેટલેક ઠેકાણે તે કવિ પરમાત્માને જ પ્રશ્ન પૂછે છે અને પછી બહુ બુદ્ધિપૂર્વક તે પ્રશ્નનું પિતાની મેળેજ નિરાકરણ કરી લે છે. દાખલા તરીકે;–
क्रोधस्त्वया यदि विभो प्रथमं निरस्तो, ध्वस्तास्तदा वत कथं किल कर्मचौराः। प्लोषत्यमुत्र यदि वा शिशिरापि लोके, नीलद्रुमाणि विपिनानि न किं हिमानि ॥ १३ ॥
કલ્યાણમંદિર. ધ વિના શત્રુહનન અસંભવિતજ ગણાય, છતાં શ્રી સર્વજ્ઞ પ્રભુમાં તે કેમ બન્યું? અહિં કવિની તર્કશક્તિ એકદમ ઉત્તર આપે છે કે આમાં કાંઈ નવાઈ નથી. શું હિમ ઠંડું છતાં વૃક્ષોને બાળવાને સમર્થ નથી નીવડતુ?”
કે સ્થાને કવિ કેયડાની માફક પ્રશ્ન મૂકે છે અને પછી તેના નિરાકરણમાં કવિ સામાન્ય વસ્તુઓનું પણ બહુ ઉંડું અવલોકન પ્રગટ કરે છે. દાખલા તરીકે:--
त्वं तारको जिन कथं भविनांत एव, त्वामुहिन्ति हृदयेन यदुत्तरन्तः । यद्वा दृतिस्तरति यजलमेप नूनमन्तर्गतस्य मरुतः स किलानुभावः ॥ १० ॥
કલ્યાણુમંદિર. સામાન્યત: વહાણની અંદર જે માલ લદાયેલો હોય તે વહાણને તારક ગણી શકાય નહિ–આ વાત ધ્યાનમાં રાખીને કવિ પૂછે છે કે “હે ભગવન્! સંસારને પાર ઉતારનાર ભવિછો તને હદયમાં ધારણ કરે છે તે પછી તું તેને તારક કેમ કહેવાય?” આ પ્રશ્ન જેટલો વિકટ તેટલેજ તેનો ઉત્તર સુન્દર તેમજ સુષ્માવલોકન પરિણામી છે. કવિ ઉપરોક્ત ગુંચવણનું સમાધાન “પાણીમાં તરતી ચામડાની કોથળીને તરવામાં જેમ તે કોથળીની અંદર રહેલો વાયુ કારણરૂપે છે તેમ અમને સંસાર કરવામાં અમારા અતરમાં સ્થિર થયેલ પરમાત્મા કારણરૂપે છે” આ પ્રમાણે કરે છે..
કઈ કઈ ઠેકાણે આવીજ વસ્તુસ્થિતિને કવિ કૈલેષથી ખુલાસે કરે છે. દાખલા તરીકે —–