________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ પ્રકાશ. रखामामनन्ति मुनयः परमं पुमांसमादित्यवर्णममलं तमसः परस्तात् । स्वामेव सम्यगुपलभ्य जयन्ति मृत्यु, नान्यः शिवः शिवपदस्य सुनीन्द्र पन्थाः॥२३॥ स्थामव्ययं विश्रुमचिन्त्यमसंख्यमाघम्, ब्रह्माणमीश्वरमनंतमनंगकेतुम् । योगीश्वरं विदितयोगमनेकमेकं, ज्ञानस्वरूपममलं प्रवदन्ति सन्तः ॥२४ ।। बुद्धस्त्वमेव विबुधार्चित बुद्धिबोधात् , त्वं शंकरोऽसि भुवनत्रयशंकरत्वात् । याताऽसि धीर शिवमार्गविधेर्विधानात्, व्यक्तं त्वमेव भगवन् पुरुषोत्तमोऽसि ।।२।। तुभ्यं नमस्त्रिभुवनार्तिहराय नाथ, तुभ्यं नमः क्षितितलामलभूपणाय । तुभ्यं नमस्त्रिजगतः परमेश्वराय, तुभ्यं नमो जिन भवोदधिशोषणाय ॥ २६ ॥
આ લેકમાં આન્તર ઉલ્લાસ કે ભરેલો છે? પરમાત્મા શ્રી સર્વજ્ઞ પ્રભુ પ્રત્યે કે અનન્ય ભકિતભાવ કવિએ પ્રદર્શિત કર્યો છે? અન્ય દેવને પણ પચ્ચીશમા લેકમાં શ્રી માનતુંગાચાર્ય તીર્થકરમાં જ સમાવેશ કરી દે છે. ઉપરના કલાકે તેમજ પછી આવતા લોકો જાણે કે સ્વયંભૂ પુરણાના પરિણામે હોય તેમ કવિલેખિનીમાંથી પ્રાદુર્ભાવ પામ્યા છે. પદે પદે ભકિત તેમજ આનંદ ઉલ્લાસાયસાન થતો દેખાય છે. અન્ત ભાગમાં પ્રભુના ગુણગાનનું ફળ જણાવે છે, ત્યાં પણ અમુક પ્રકારની મસ્તી દેખાય છે.
વાક્તામરની પદરચનામાં પહેલેથી છેલ્લે સુધી જે અખલિત સંગીત અનુભવાય છે તે કલ્યાણ મંદિરમાં નથી. ભક્તામરકાર શબ્દને હાથમાં રમાડે છે; તેમનો શબ્દપ્રવાહ અન્તરમાં વહેતા ભક્તિપ્રવાહને અનુરૂપ વહે છે. તેમના શબ્દોમાં અમુક પ્રકારનો કિંકિણીનાદ રહે છે, તેથી ભક્તામર ગાવામાં કે સાંભળવામાં જે આહાદ અનુભવાય છે તે કલ્યાણુમંદિરમાં નથી અનુભવાતો. '' આટલી આલેચનાથી સ્પષ્ટ થયું હશે કે જુદા જુદા દષ્ટિબિન્દુએ બન્ને સ્ત કાવ્યના ઉત્કૃષ્ટ નમુનાઓ છે. કેટલાકની માન્યતા પ્રમાણે બને સ્તોત્રોમાં અને ખાસ કરીને ભકતામર સ્તોત્રમાં બહુ ગુહ્ય મંત્રી રહેલા છે. જેનો બરોબર સમજીને જાપ કરવામાં આવે તે ઈદાર્થની સિદ્ધિ થાય છે. આ માટે વિષય નથી, તેમજ મંત્રરહસ્યમાં મને કાંઈ ખબર પડતી નથી, તેથી તે વિષે અત્રે ઉલ્લેખ અશકય છે. મંત્રાદિકની કિંવદન્તીથી અનપેક્ષપણે પણ ઉક્ત ઉભય સ્તોત્રો ખરેખર બહુ પ્રાસાદિક છે એ નિ:સંશય છે. આ બન્ને સ્તોત્રે પ્રાતઃસ્મરણીય છે એટલું જ નહિ પણ ગમે તેવા સંકટના રાયે આ સ્તોત્રનું મનન પઠન મનને મિળ કરે છે, બુદ્ધિને વિશદ કરે છે તથા પરમાત્મા સાથે આત્માને સદા સંયત રાખે છે.
પરમાનંદ.
For Private And Personal Use Only
