________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર પ્રકાશ.
હક ૧૧, ગાય ૧૨, ભેરી ૧૩ અને આભિરી ૧૪. આ ચાટ દષ્ટાંત ગ્યાયોગ્ય શિ ની પરીક્ષાને લગતા છે.
અહીં કોઈ શંકા કરે કે–દેવવાચક (દેવદ્ધિગણી ક્ષમાશમણ) નામના આ ચાર્ય મહાપુરૂષ છે, સર્વદા રાવે છે પર સાભાવ રાખનારા છે, તથા અતિ કુ પાવ્યું છે, અને તેથી ક જ રાગ પ્રાણીઓ હિનને માટે જ ઉઘમાવત છે. તો આ નદીસૂત્ર નામનું અધ્યયન શિબને આપવાને ઉદ્યમ થયા છતાં તેના પ્રારંભમાં શિષ્યની ગ્યાયેગ્યતાનું નિરીક્ષણ કરવામાં શા માટે પ્રવર્તે છે? કેમકે પરનું હિત કરવામાં પ્રવર્તનારા મહાપુરૂષે મહા દાન દેવાની ઇચ્છાવાળા અને પૂર્ણ દયાળુ હોવાથી યાચકના ગુણની અપેક્ષા કરીને દાન કર્મમાં પ્રવર્તતા નથી, પરંતુ વર્ષ તુના મેઘની જેમ વિશેષતા રહિત (સામાન્યપણે) જ પ્રવર્તે છે.
આ શંકાનો જવાબ એ છે જે–-દેવવાચક આચાર્ય સર્વ જીવ ઉપર સમભા વ રાખનારા છે, સમગ્ર પ્રાણીઓનું હિત કરવામાં જ ઉદ્યમવંત છે, મહા પુરૂષ છે. અને અતિ કૃપાળું છે, તેથી કરીને જ આ શુભ અધ્યયન આપવાને ઉદ્યમવંત થયા થકા “તે અગ્ય શિષ્યોને આપવાથી ઉલટી તેમને અનર્થની પ્રાપ્તિ ન થાઓ.’ એમ ધારીને જ શિવજનની યોગ્યાયેગ્યતા સંબંધી પરીક્ષા કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. કોઈ પ્રશ્ન કરે કે “ોગ્ય શિષ્યને આ અધ્યયન આપવાથી તેમને કેવી રીતે મોટા અનર્થની પ્રાપ્તિ થાય?’ તેનો ઉત્તર કહે છે. “અયોગ્ય શિષ્યનો તેવા પ્રકારનો સ્વભાવ જ હોવાથી અચિંત્ય ચિંતામણિ તુલ્ય, અજ્ઞાનરૂપી અંધકારના સમૂહનો નાશ કરવામાં સૂર્ય સમાન અને લાખો ભવની પરંપરાથી ઉપાર્જન કરેલા કર્મ રાગૃહનો નાશ કરનાર આ અધ્યયન પારીને તેઓ તેનું વિધિ પ્રમાણે સેવન કરતા નથી, ચિત્તમાં તેનું બહુમાન કરતા નથી, પરંતુ પોતાની શક્તિ પ્રમાણે ઉલટી તેની લઘુતા કરે છે, તેમજ સમય આવ્યે બીજાઓની બુદ્ધિનો પણ વિપર્યાસ કરે છે, તેથી જેમ વિધિ પ્રમાણે ધર્મનું અથવા આ શાસ્ત્રનું સેવન કરનારાઓ કયાણને પામે છે, તેમ તેઓ મોટા અકલ્યાણને પામે છે.” કહ્યું છે કે
"आमे घडे निहतं, जहा जलं तं घडं विणासेड़ ।
इय सिद्धं तरहस्सं, अप्पाहारं विणासेइ ।। १ ॥" જેમ કાચા માટીના ઘડામાં નાંખેલું જળ તે ઘડાનો વિનાશ કરે છે, તે જ રીતે સિદ્ધાન્તનું રહસ્ય અમ આધારને વિનાશ કરે છે. એટલે કે અખ્ય શિષ્ય ને આપેલું સિદ્ધાન્તનું રહસ્ય તેને નાશ કરે છે. ”
ઉપર કહેલા કારણથી અયોગ્ય શિષ્યોને આ અધ્યયન અાપવાથી તેઓને અને નની પ્રાપ્તિ થાય છે, અને તે અનર્થ વાસ્તવિક રીતે તેનું દાન કરનાર ગુરૂએ જ
For Private And Personal Use Only
