________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યાગ્યાયેાગ્ય શિષ્યપરીક્ષા.
૯૭
કયાં એમ કહી શકાય છે, તેથી જ પ્રારંભમાં શિષ્યની યાગ્યતા અયેાગ્યતાના વિચાર કરવામાં આવ્યે છે. ઇત્યલ વિસ્તરેણુ.
ઉપર કહેલી ગાથામાં પ્રથમ અયેાગ્ય શિષ્યના વિષયમાં મુદ્ગશૈલ (મગશેગીયા પાપાણ) અને અન (વિ) નું દ્રષ્ટાંત કહ્યું છે. તે દૃષ્ટાંત કલ્પિત છે. કેમકે તે અને અચેતન પદાર્થ હાવાથી તે મુદ્ગોલ અને ઘનને અહંકાર વિગેરે કરવાને પ્રકાર સ ંભવતા નથી. પરંતુ માત્ર શિષ્યની બુદ્ધિના વિકાસને માટે તે બન્નેની તથાપ્રકારની કલ્પના કરીને હૃષ્ટાંત કહેલ છે. “અહીં આવી અસત્ કલ્પના કરવી અયોગ્ય છે” એમ કોઇએ ધારવું નહીં; કેમકે આગમમાં અનેક સ્થાને કલ્પિત દષ્ટાંતેને સ્વીકાર કરેલા છે. તે વિષે પૂજ્યપાદ શ્રી ભદ્રમાડુસ્વામી કહે છે કેય વા, ઉદ્દારાં દુવિમેવ વનાં अत्थस्स साहणठ्ठाए, धणमिव उवणयठाए. || o ||
“ચરિયું સ
“ એક ચરિત્ર ( અનેલી હકીકત )નું અને બીન્તુ કલ્પિત એમ બે પ્રકારના ઉદાહરણ પદાર્થ ને સિદ્ધ કરવા માટે તથા પાંચ શાલિના કણ આપનાર ધન્ય શેઠની જેમ ઉપનય ઉતારવા માટે શાસ્ત્રોમાં કહેલા છે.”
તેથી અહીં મુદ્દગશૈલ અને ઘનનુ ાંત આપ્યુ છે તે અયેાગ્ય નથી. તે દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે.~
આ પૃથ્વીપર કાઇક ઠેકાણે ગાષ્પદ નામનુ એક અરણ્ય છે, તેમાં એક મગના દાણા જેવડા મુદ્દગશેલ નામના પર્વત છે, તેમજ જમૂદ્દીપના પ્રમાણ જેટલે પુષ્કરાવ નામે મેઘ છે. તથા મહિષ નારદને સ્થાને કલહપ્રિય કાઈ ઋષિ છે. તે ઋષિ આ બન્ને ( મુદ્ગશૈલ ને મેઘ ) વચ્ચે કલહ ઉત્પન્ન કરાવવા માટે પ્રથમ મુદ્ગફૉલ પાસે ગયા. અને તેની પાસે જઇને તેને કહ્યું કે હું મુગશૈલ ! કાઇક અવસરે મહા પુરૂષોની સભામાં ‘મુદ્દગશેલ જળવડે ભેદવાને અશકય છે’ એમ મેં તારા ગુણુનું વર્ણન કર્યું, તે વખતે પુષ્કરાવતે તારૂ નામ પણ સહન ન કર્યું. તે ખેલ્યા કે“આ અસત્ય પ્રશંસાના વચને કરીને સયું. અર્થાત્ એવી ખેાટી પ્રશંસા ન કરે. કારણ કે એ હારા શિખરાના અગ્રભાગાએ કરીને આકાશમડળને સ્પશી રહ્યા ડાય છે તેવા કુળાચળાદિક પતા પણ મારી મુશળધારાની વૃષ્ટિ પડવાથી સેંકડા પ્રકારે ભેદ પામે છે, ( જમીનદોસ્ત થાય છે ) તા પછી જે માત્ર મારી એક
૧ ગેપદ-ગાયના પગલાં જેવ છતાં અરણ્ય અને મગના દાણા જેવડા છતાં પત અને એક મગના દાણા જેવડા મુગોલને પલાળવા માટે છતાં જબુદ્રીપ જેવડા મે-જે કહેલ છે તે સ` અલ કારિક સમજવું.
For Private And Personal Use Only
