Jain Dharm Prakash 1909 Pustak 025 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

૩૨૬
જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
'ज्ञान विमान चारित्र पवि, नंदन सहज समाय; मुनि सुरपति समता शची, रंगे रमे अगाध.
?
( સમાધિ તત્ર ).
મુનિરાજને જ્ઞાનરૂપી વિશાળ વિમાન છે, ચારિત્ર રૂપી વજા દંડ છે, સહજ સમાધિ રૂપી નંદન વત છે, અને સમતા રૂપી ઇંદ્રાણી છે, એવા અણુગારને ઇંદ્ર કરતાં ક’ઇ ન્યૂનતા નથી.
નિસ્પૃહતા અષ્ટકમાં કહ્યુ` છે કે પારકી સ્પૃહા જેવું દુઃખ નથી અને નિપૃહતા જેવું સુખ નથી, · આવી નિસ્પૃહતાથીજ મુનિવરને ચક્રવર્તી કરતાં પણુ અધિક સુખ છે. ’ ‘ નિસ્પૃહીને કેઈની પરવા નથો.’ ‘ નિર્મળ ચારિત્રવ‘તને કશા ભય નથી.’ ‘ એવા જ્ઞાની અને નિસ્પૃહી મુનિને અહીંજ મેક્ષ છે. ’ આ સવ ચને મુનિના-મુનિના સદ્ગુણ્ણાને અપાર મહિમા સૂચવે છે. જેમ ઉત્તમ લક્ષણુલાળા હાથી ઘેાડા સામ્રજ્યલક્ષમીનાં ચિન્હ છે તેમ નિર્મળ જ્ઞાન અને નિર્મળ ધ્યાન એ મુનિરાજની શમ સામ્રાજ્ય સ’પદાનાં મુખ્ય ચિન્હ છે.
નિર્મળ જ્ઞાન ( અનુભવજ્ઞાન) અને નિર્મળ ધ્યાન ( ધર્મધ્યાન તથા શુલ ધ્યાન ) ના સતત અભ્યાસથી મુનિવર એવુ નિષ્કંટક શમ સામ્રાજ્ય પામે છે કે તેથી તેને ભ્રષ્ટ કરવા ત્રિભુવનમાં કાઇ પણ સમર્થ થઈ શકતુ નથી. આવું શમ સાગાય અરિઢુતાદિકપ’ચપરમેષ્ઠીને પ્રગટપણે પ્રાપ્ત થયેલુ હોય છે. પ્રમાદ માત્રને દૂર કરી પ્રબળ પુરૂષાર્થ ધારી પૂર્વ મહાપુરૂષપ્રણીત પંથે પળી સર્વ ખાધક ભાવને બારી અપૂર્વ નીચેોલ્લાસથી અક્ષય સુખની સાધના માટે જે આગળ ધકયા છે તે પરમ પવિત્ર પચપરમેષ્ઠીના નામથી પ્રસિદ્ધ છે,
રાગ દ્વેષ અને મેહાર્દિક - દોષમાત્રનુ' દલન કરી પરમાત્મપદવીને પ્રાપ્ત થ શૈલા જિનેશ્વર ( જિનનાયક, તીર્થંકર ) અથવા જિન ( સામાન્ય કેવળી ) એ પ્રથમ અરિહંતપદથી એળખાય છે, તે કેવળજ્ઞાન દર્શનાર્દિક, અનંત ચતુષ્કના સ્વામી દે.સાધી વિશ્વવધ જગદ્ગુરૂ એવા પ્રથમ પરમેષ્ઠીપણે પ્રસિદ્ધ કહેવાય છે.
પૂર્વોક્ત અરિહંતપ્રણીત માને યથા અનુસરી સકળ ઘાતિ અને અધાતિ કર્યુંમળને સર્વથા નાશ કરી જે જન્મમરણનાં બંધનથી મુક્ત થઇ, સ્ફટિક રત્ન સટ્ટા આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ પ્રગટ કરી નિર ંજન નિરાકાર થઈ અક્ષય અવ્યાબાધ એવા શાશ્વત મોક્ષસુખના લે!ક્તા થયા તે બીજા પદના સિદ્ધ નામથી એળખાય છે. એ સિદ્ધના ૧૫ ભેદ છે તે અન્યત્ર · જૈન તત્ત્વ પ્રવેશિકા'માં બતાવેલા છે, અને સહુ ભગ્યે ને એજ પ્રાપ્તવ્યૂ છે.