Jain Dharm Prakash 1909 Pustak 025 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

ક
જૈનતમ પ્રકાશ,
દ્ધિ
બંધ હોતા નથી. જ્યાં જ્યાં દુર્ગુણનું નામ આવે ત્યાં પુદ્ગલ રાગ, પુદ્ગળ કે પુગળ આસક્તિ વ્હેવામાં આવશે. આ પુગળ દ્રવ્ય અને આત્મદ્રવ્યના સ’ખલ બહુ વિચારવા ચૈગ્ય છે. એ બન્નેના સબધ કયારા છે? શામાટે થયા છે? કેટલા વખત ચાલે તેટલે છે ? કેવી રીતે છૂટી શકે તેવા છે? વિગેરે ઘણા મહુત્વના પ્રશ્નને આ સંબંધમાં ઉડવા પ્રસ્તાવિક છે. એ સવાલને વિશેષ જવાખ તે દ્રવ્યાનુયોગના મોટા ગ્રંથાજ આપી શકે, પણ આપણે બહુ ટુંકામાં એનું સ્વરૂપ સ મજવું હાય તે! તે એટલું છે કે આત્મિક પૌદ્ગલિક પરસ્પર સબ'ધ સહુજ નથી, આકસ્માતિક છે; મૂળ સ્વરૂપના નથી, અન્ય પદાર્થજન્ય છે, નિત્ય નથી, અનિત્ય છે; સ્વાભાવિક નથી, વિભાવિક છે; ચેગ્ય ઉપાય કરવાથી પણ ન મટે તેવા અસાધ્યવ્યાધિ જેવા નથી, સુસાધ્ય છે. વિભાવદશાને લીધેજ આત્મા પરભાવમાં મસ્ત રહે છે, અને ભૂલથી તેનેજ સ્વભાવદશા સમજે છે. વસ્તુવરૂપનુ યથાસ્થિત જ્ઞાન ન હાવાને લીધે શુદ્ધ સ્વરૂપ આ જીવ કેને સમજે છે, અને વાસ્તવિક કર્યુ છે, અને ખ્યાલ આવતા નથી. આ સ્થિતિ દૂર કરવાના અનેક ઉપાયો છે. ક સ્વરૃપ અને તેનું પુદ્ગલત્વ સમજી તે દૂર કરવાના ઉપાયાનું ચિંતવન અને વર્તન કરવાથી ક સબંધ દૂર થાય છે, અને તે દૂર થતા જાય છે તેમ તેમ શુદ્ધ સ્વરૂપ અનુભવમાં આવતું ાય છે.
ક
સ્વરૂપ સમજયા માટે પણ ઘણા ગ્રંથા, અને ખાસ કરીને શ્રી કગ્રંથ મનન પૂર્વક વાંચવા જોઇએ. એ પર વિસ્તાર કરવાથી વિષય બહુ લખાણું થઇ જાય, અને તદ્દન અપ્રસ્તુત તે નહિ, પણ પ્રાસ'ગિક વિષય ઉપર અતિ લાંબે ઉલ્લેખ થાય તે કોઈ પણ વિષયમાં ઇચ્છવા જોગ નથી. અત્ર આપણે બધચતુષ્ટય અને તેનાં કારણેાપર વિચાર કરીએ. કર્મ પ્રકૃતિ આત્મા સાથે બંધાય તેને બંધ કહે છે, તે જ્યારે સ્થિતિ પરિપકવ થયે ભાગવાય ત્યારે તેને ઉદય” કહે છે, પોતાને નિર્મિત કાળ પ્રાપ્ત થયા પહેલાં તે કર્મ પ્રકૃતિને ખેંચીને તેના વિપાક ભાગવી લેવા, તેને ‘ ઉદીરણા ’ કહે છે અને અમુક પ્રકૃતિ 'ધાયા પછી ઉદયમાં ન આવે ત્યાંસુધીની સ્થિતિને ‘ સત્તા ’ કહે છે. આ ચાર પૈકી ‘ બંધ · તે વિષય બહુ અગત્યને છે, કારણકે આત્મા અને કર્મના સબધ થાય તેનેજ ધ કહેવામાં આવે છે. એનુ’ ખરાખર સ્વરૂપ સમજી એના પ્રસગે અપ કરી નાંખવામાં આવે તે ઘણા પ્રકારની અગવાને હુંમેશને માટે ક્ષય થઇ જાય.
આ કર્મખ’ધ વખતે કર્મની ચાર ખતને નિર્ણય થાય છે. અમુક વગણા આત્માએ ગ્રહણ કરી તેની પ્રકૃતિ કેવી છે, એટલે તેના વભાવ કેવે છે. આ પ્રાકૃતિખાધને rooty of las કહેવુ ચિત લાગે છે. વળી તે કર્મવ