________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માયા-દંભ ત્યાગ,
૩૩૫ વળા પ્રયાસ કરવા પડે છે, પરંતુ નાના મોટા દરેક દાંભિક વર્તનમાં પહેલાની અને પછવાડેની મુશ્કેલીઓ જરૂર ઉભી રહે છે, અને તે એટલી પ્રસિદ્ધ અને સમજાઈ જાય તેવી છે કે કલ્પનાશક્તિને જરા ઉપગ કરવાથી ખ્યાલમાં આવી તે છે. જેઓ દુનિયાના વ્યવહારમાં ઓતપ્રેત થઈ લપટાઈ ગયેલા હોય છે, તેઓને આવી જનાઓમાં આત્મધન કેટલું લુંટાઈ જાય છે તેને ખ્યાલ આવતું નથી, પણ શાંતચિત્તે એકાંત જગાએ બેસી આત્મિક સૃષ્ટિ પર વિચાર કરનારને આ વિષયની મહત્વતા અને નાના મોટા કઈ પણ દાંભિક કાર્ય કે વર્તનથી આત્માને થતી મહા હાનિને ખ્યાલ તુરત આવી જાય તેમ છે. એક રાજદ્વારી માણસને દાખલ લે. એક નાના રાજ્યમાં પણ તેને કેટલી કુટનીતિને આશ્રય કરે પડે છે, તેને
ખ્યાલ અનુભવથી જ આવે તેમ છે. પિોતે કયા પક્ષને આશ્રય કરે છે તે જણાવા દેવું નહીં, સામા પક્ષ સાથે મળે ત્યારે હસીને વાતચીત કરવી, તેને પક્ષના કયા કયા માણસે છે તેની નોંધ રાખવી, તેઓ તેને કયારે મળે છે તેની યાદી રાખવી, તેઓ જ્યારે જ્યારે મળે ત્યારે તેની પાસે પોતાના સંબંધમાં બીજા લેકે શું વાતે કરી ગયા તેની બાતમી મેળવવી, તે બાતમી મેળવવા માટે સામા પક્ષના ઘરનાજ માણસેને ડિવા વિગેરે અનુભવથી જવાય તેવું છે, અને સામાન્ય ખ્યાલ સરવતીચંદ્રના પ્રથમ ભાગમાં આવે છે, જે વાંચવાથી જણાય તેવું છે. આવી રીતે કેપટયુક્ત વર્તન કરીને જાળવી રાખેલી સત્તા પણ મહારાજાની વિપરીત દરે કારણે કે અકારણે થતાં ખસી જાય છે, ચાલી જાય છે અને તે સત્તા હોય તે દરમ્યાન પણ ઉઘાડા પડવાને ચાલુ ભય મુત્સદીને રહે છે. આ સર્વે કુટનીતિ આશ્રય કરનારને સંબંધમાં જ સમજવું. રાજ્યદ્વારી જીદગી કપટવર્તન વગર નજ ચલાવી શકાય એવું કાંઈ નથી, અને એના પ્રત્યક્ષ દાખલા હાલમાંજ આપણું સ્ટેટમાં જોઈ શકાય છે. આવી જ રીતે એક વ્યાપારી વેપાર કરવામાં, સેદા કરવામાં, ભાવ બતાવવામાં, બજારની સ્થિતિ પર રૂખ આપવામાં જે અંતરંગમાં હોય તેથી ઉલટી અથવા જુદી વાત જાણી જોઈને કહે છે તો તેને અંતરંગ ડંસ એ સખત થાય છે, અને ત્યાર પછી પિતાની માંડેલી બાજી ઉઘાડી પડી જવાને ભય એટલે સખત રહે છે કે તે સંબંધમાં તે નિરંતર ચિંતાતુર સ્થિતિમાં જ રહ્યા કરે છે. માયા કરવાનાં કારણે અને કરનારની સ્થિતિ આ પ્રમાણે હોય છે. હવે માયાનું સ્વરૂપ, પરિણામે, માયા કરવાના વિષયો પૈકી વ્યવહાર, જ્ઞાતિસમુદાય, ધર્મ, અધ્યાત્મ વિગેરેને પરસ્પર સંબંધ અને તેઓને આત્મિક અવનતિમાં ભાગ આપણે જોઈએ. અપૂર્ણ
For Private And Personal Use Only
