________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૩ર
જૈનધર્મ પ્રકાશ રાખવા અને દાંભિક વર્તને, અસત્ય ભાષણે અને આડકતરા વ્યવહાર કરવાં પડે છે. દાખલા તરીકે પ્રેમીને ફળ ઘાલનાર પ્રાણી અંતરંગમાં જે માત્ર સ્વાથી જ હોય તો તેને પિતાને સ્વાર્થ છુપાવવા અને પિતામાં પ્રેમ ન હોય તે છે એમ દેખાડવા સામા માણસ સાથે અનેક ગુમ બાજીઓ રચવી પડે છે. આવી રીતે દાંભિક વર્તન કરતી વખતે અને તેને જાળવી રાખવા માટે ત્યાર પછી ઘણા વખત સુધી અનેક પાપે અને પાપાચરણે સેવવાં પડે છે. ગમે તેવા હેતુથી માયા કપટ સેવવામાં આવતું હોય પણ તેને આ છેલ્લો નિયમ એક સરખી રીતે લાગુ પડે છે, એટલે કે તેને અમલમાં મુકવામાં અને તેને દેખાવ જાળવી રાખવામાં અનેક નીચ કર્મો કરવા પડે છે, અને તે દ્વારા કર્મરાશિથી આત્મા ભારે થતું જાય છે. દ્રવ્યપ્રાપ્તિના હેતુથી કરેલી માયા કેટલીકવાર બહુ દુઃખ આપે છે. જેની સાથે આપણે સંબંધ કર્યો હોય તે પ્રાણ આપણું દાંભિક વર્તન જોઈ આપણને હમેશને માટે તજી જાય છે, અને આપણામાં વિશ્વાસ કરતું નથી. આવી રીતે બે ચાર વખત ઉ. ઘાડો પડી જનાર પ્રાણી પછી સર્વને વિશ્વાસ ખવે છે, અને પરિણામે ધનપ્રાપ્તિનું સાધન હોય છે તે હારી બેસે છે. આથી ઉલટી રીતે જે પ્રાણ સીધી રીતે વ્યવહાર ચલાવે છે તેને કદાચ શરૂઆતમાં સહન કરવું પડે છે, પણ ધીમે ધીમે તેને જમાવ તે જાય છે, અને ધનસંપત્તિનાં સાધને દિવસાનદિવસ વિકરવર થતાં જાય છે.
દાંભિક દેખાવ કરવાનું બીજું કારણ કરંજન કરવાનું હોય છે, અને તે દ્વારા પિતાની માન પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત કરવાનું હોય છે. વર્તન વગરની મારૂચિ આ જીવને બહુ હાનિ કરે છે. માનનું સ્વરૂપ તે આપણે “પદત્યાગ ”ના વિષયમાં જઈ ગયા છીએ. માન આપનારા અને લેનારા અહીં બેસી રહેવાના નથી. નામ નિરંતર રહી શકે એ વિશ્વનિયમથી ઉલટું છે, નામ રહે તે પણ એ નામ સાથે પરભવમાં ગયા પછી સંબંધ નથી, સંબંધ હોય તે પણ પરભવમાં તેથી લાભ નથી, અનેક પ્રાણીઓ સારી રીતે માનને પાત્ર થયા છે, તેઓનાં નામ અત્યારે આપણને યાદ નથી. દુનિયાના હૈયાત માણસમાંથી સો વરસ પછી એક પણ અત્ર બેસી રહેવાને નથી, અને ચકવતી જેવા છખંડવિખ્યાત ઉતમ પુણ્યવંત છોનાં નામ પણ આપણે યાદ રાખતા નથી–આ સ્થિતિ જોઈને આપણે માનચિ રાખવી ન જોઈએ, એ તે સિદ્ધ કરી ગયા છીએ. આ હકીકત તે મનને પાત્ર હોય તેવા પ્રાણીના સંબંધમાં જોઈ. સ્વતઃ માન પ્રતિષ્ઠા મળે તે ભલે મળે, તેની સાથે આપણે સંબંધ નથી, પણ તેની ઇચ્છાથી કઈ પણ વિશિષ્ટ વર્તન કરવું નહિ અથવા વિશિષ્ટ વર્તન કરી માનની ઈચ્છા રાખવી નહિ. આ પ્રમાણે હકીકતનું રહુ છે આપણે સ્વીકારતા હઈએ તો પછી જે ગુણ કે વિશુદ્ધ વર્તન આપણામાં હોય તેને માટે માન મેળવવાની ઈચ્છા રાખવી એ કેટલી વૃત્તિ દેખાડે છે! માન મેળવવાની ઈચ્છા રાખનારને
For Private And Personal Use Only
