________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માયા-દંભ ત્યાગ.
૩૩૨. અંતઃકરણમાં અનેક મલીન ભાવે, નીચ જનાઓ અથવા અશ્લીલ વાસનાઓ નિરંતર જાગૃત રહેતી હોય છતાં એક સદ્ગુણી મહાશય તરીકે પોતાને ઓળખાવવાને આ જીવ લલચાશે. બીજા પ્રાણીઓ તેને આવી બાબતમાં વખાણ કરે તે વખતે આ જવ ખુશી થશે, અને જે માન પિતાને ન છાજે તે હોવા આતુર રહેશે. આ ટલું જ નહિ પણ કેટલીક વાર ખુલ્લી રીતે પિતામાં સદ્ગણે હેવાને દેખાવ પણ કરશે. આ સ્થિતિ અતિ ભયંકર છે, તેનું કારણ એ છે કે આવા પ્રાણીને ગુણ પ્રાપ્ત થવાને સંભવ બહુ દૂર થતું જાય છે. ગુણને ગુણ તરીકે ઓળખવા અને તે પ્રાપ્ત કરવા દઢ ઈચ્છા રાખવી, એ ગુણપ્રાપ્તિનો પ્રથમ ઉપાય છે. માયાવી પ્રાણ ગુણને ઓળખતે નથી, ગુણને ગુણ ખાતર પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા રાખી શકતું નથી અને ગુણપ્રાપ્તિના માર્ગની સન્મુખ રહી શકતો નથી. તેને વ્યવહાર માત્ર દુનિયામાં પિતાને વહીવટ સારા દેખાઈને ચલાવવાનો હોય છે. અને તેમાં અન્ય માણસોની ભલમનસાઈથી તે ઘેડે વખત લાભ મેળવે છે.
આવા દાંભિક વર્તનને હેતુ શું તે જોઈએ ? એનું એક કારણ તે મને ળવું મુશકેલ છે, કારણકે જુદા જુદા માણસો જુદા જુદા આશયથી કપટભાવ ધાર શું કરે છે. મુખ્ય મુખ્ય હેતુઓની તપાસ કરતાં જણાશે કે એ હેતુ અને પરિણામ કેવાં ભૂલ ભરેલાં અને અનર્થ નિપજાવનારાં છે. મુખ્ય હેતુ ઘણીવાર પૈસા પ્રાપ્ત કરવાનું હોય છે. કપટયુક્ત વર્તનથી સુંદર બાહ્ય દેખાવ રાખી પ્રમાણિકપણાને નામે કેટલાક ડે વખત ધન મેળવે છે. પરંતુ જે વખતે તેઓ ખરા સ્વરૂપમાં દુનિયાની દ્રષ્ટિમાં જણાય છે ત્યારે તેઓની શી સ્થિતિ થાય છે, અને તેઓને કેટલી નુકશાની સહન કરવી પડે છે તે અનુભવથી સમજાય તેવું છે. ધનપ્રાપ્તિ માટે આવાં સાધન શેધવાં એ પણ બહુ અધમ કાર્ય છે. ધનની સ્થિતિ શું છે? ધનને ઉપયોગ શું છે? ધનને સંબંધ કે છે? કેટલે છે? શા માટે છે? પરિણામ કેવા પ્રકારનું છે? અને આ સર્વ સ્થિતિ અને સંબંધનું વાસ્તવિક કારણ શું છે, એને સહજ પણ ખ્યાલ હોય તે પ્રાણ ધનની ખાતર આવાં સાધનો ઉપર નજર કરે નહિં. સીધા રસ્તાથી પ્રમાણિકપણે મળેલ સુક રોટલે જેટલું મીઠું લાગે છે તેટલે કુટ વ્યવહારથી પ્રાપ્ત કરેલ ધનથી બના. વેલ ઘેબર કે દૂધપાક પણ સારું લાગતું નથી; વળી કપટભાવ કર્યો પછી છેવટ સુધી ઉઘાડા પડી જવાનો ભય રહે છે તે આ ઉપરાંત સમજે. દંભ-કપટજાળ પાથરવામાં સર્વથી વધારે મુશ્કેલ ભાગ આજ છે. એક તો કપટભાવ ધારણ કરવા માટે મોટો વિચાર કરે પડે છે. જે આત્માને અનેક મલિન અધ્યવસાયપર પરથી વાસિત કરી જેટલે વખત તે કુટરચના ગોઠવાય, તટલે વખત તેને મલિન ' કર્મોથી આવૃત કરે છે. એ ઉપરાંત એક દાંભિક વર્તન કર્યું હોય તે તેને જાળવી
For Private And Personal Use Only
