Hariyali Swarup Ane Vibhavna

Author(s): Kavin Shah
Publisher: Kusum K Shah

Page 6

આવકાર
જૈન શ્રમણની બે મુખ્ય જીવન પ્રવૃત્તિ ગણી શકાય : સ્વાધ્યાય અને ધ્યાન : વ્યક્તિગત સાધનાનો સમાવેશ આ બંનેમાં થઈ જાય તેમ છતાં સ્વાધ્યાય એક એવી પ્રવૃત્તિ છે કે જેનો લાભ અન્યોને પણ મળી શકે છે. સ્વાધ્યાયનાં અનેક રૂપ છે. દૈનિક વ્યાખ્યાનો સ્વાધ્યાયનો જ એક પ્રકાર છે. અધ્યયન, અધ્યાપન અને નવસર્જન પણ સ્વાધ્યાયના પ્રકારો છે.
નવસર્જન યુગે યુગે નવાં રૂપ ધારણ કરે છે. પ્રારંભમાં આગમોના ભાષ્ય-ચૂર્ણિ, નિર્યુક્તિઓ રચાયા પછી ટીકા-ટિપ્પણ, ચરિત્ર-કાવ્યપ્રકરણનો કાળ આવ્યો. ગુજરાતી વગેરે પ્રાદેશિક ભાષાઓનો યુગ આવતાં આગમો, શાસ્ત્રોના ટબ્બા - બાલાવબોધ ભાષાન્તરો થયાં તેની સાથે ચોપાઈ, રાસ-છંદ-સ્તવન જેવાં સાહિત્ય સ્વરૂપો દ્વારા ધર્મની ભાવનાવિભાવનાને જનતામાં વહેતી રાખવાનું કામ શ્રમણવર્ગ ચાલુ રાખ્યું છે.
હરિયાળી” એ જૂની ગુજરાતી ભાષામાં ખેડાયેલો આવો જ એક કાવ્યનો પ્રકાર છે. કોઈક ધાર્મિક, આધ્યાત્મિક તત્ત્વ, વસ્તુ વિચારને ચમત્કારિક સમસ્યા રૂપે રજૂ કરતી આ હરિયાળીઓ ઉચ્ચસ્તરનો બૌદ્ધિક આનંદ આપી જાય છે. ભજનિકો અને સંતકવિઓએ આનો ઉપયોગ કર્યો છે. જૈન કવિઓની આવી રચનાઓ જો કે પ્રમાણમાં ઓછી પ્રસિદ્ધ છે.
સાહિત્યોપાસક અને સ્વાધ્યાય શીલ ડૉ. શ્રી કવિનભાઇએ આવી રચનાઓ પર સ્વાધ્યાય કર્યો અને તેના ફળ તરીકે “હરિયાળી-સ્વરૂપ અને વિભાવના” પુસ્તક તૈયાર કર્યું છે. આ પુસ્તક સાહિત્યરસિકો અને જિજ્ઞાસુઓ માટે ઉજાણી સમું બની રહેશે અને અન્ય વાચકો માટે પ્રાચીન