________________
બુદ્ધિપ્રભા.
રાજાઓની આ દેશભક્તિ પૂર્ણ પાર્થનાને લાભ લઇ ધીરે ધીરે જાગીરદારીની પ્રથા ઉખેડી નાખવામાં આવી. પ્રથમ તે આ રાજાઓને ભિન્ન ભિન્ન પ્રાતાના ગર્વ મુકરર કરવામાં આવ્યા, ને અધિકાર આપવામાં આવ્યા કે પ્રથમની માફકજ તેઓ પિતાના કર વસુલ કર્યા કરે. તે વસુલ કરેલા કરમાંથી એક દશાંશ ભાગ પતે તેમજ પિતાના રસાલા માટે રાખે, ને બાકીને ભાગ મુખ્ય અધિકારીઓ તરફ રવાના કરે. તે ઉપરાંત ૧૮૭૧ના ઑગસ્ટ માસમાં એક ના એવી કરવામાં આવી કે બધે કર સિદ્ધ શહિ ખજાનામાં ભરી દેવે પણ જે દશમો ભાગ તેઓ તથા તેમના રસાલાને મળતો હતો તે તેમણે રાખવા.
તે ઉપરાંત એમ ઠરાવવામાં આવ્યું કે દરેક રાજાઓએ રોકીઓમાં જ આવી રહેવું. યુરોપિયન રાષ્ટ્રની શિલી પ્રમાણે જ ત્યાં પણ રાજ્ય સંબંધી બધાં કામકાજના વિભાગ પાડી નાખવામાં આવ્યા; ને દરેક મુખ્ય કામની લગામ, આગેવાનો ને રાજાઓને સેંપી દીધી ને તે બધાં રાજાઓના કામનાં ખાતાઓની એક મુખ્ય લગામ વિભાગની મુખ્ય (કનસીલ કે પરિષદને તાબે નહિ રાખતાં) ખુદ બાદશાહના હાથમાં રાખવામાં આવી હતી. તેઓને મુકરર કરવા કે દુર કરવાનો અધિકાર પણ શાહના જ હાથમાં જ રાખવામાં આવ્યો હતું, અને તે એટલા માટે કે આ મહાન પદ મોટા મુસદીઓ-રાજાઓનેજ સંપાય, કારણ કે તેમની ક્ષાથીજ બાદશાહને પિતાની રાજસત્તા પાછી મળી હતી. આ પ્રબંધ પણ ડાં વર્ષ રહ્યા.
થોડા વખતમાં ગવર્નમેન્ટ તરફથી સમુદાઈ (ક્ષત્રિય) જાતિના સંબંધમાં એક આજ્ઞા પત્ર કાઢવામાં આવ્યું; ને તેમાં ઠરાવવામાં આવ્યું કે, જેઓને જન્મભર પેનશન મળતું હતું તેને ચાર વર્ષે પેનશન આપવામાં આવશે, અને જેમને પેઢી દર પેઢો પેનશન આપવામાં આવતું તેમને છ વંનું પેનશન ભેગું કરી આપવામાં આવશે.
સને ૧૮૭૨ માં યુદ્ધ વિભાગને બે હિસ્સામાં વહેંચી નાંખવામાં આવ્યું. સ્થળ વિભાગ અને જળ વિભાગ ત્યાં સુધી જાપાની કેજમાં માત્ર સમુરાઈ લોકેજ રાખવામાં આવતા, પણ હવે તે નિયમ રદ કરવામાં આવ્યો, ને એક ખાસ આજ્ઞા બહાર પાડવામાં આવી કે દરેક શસ્ત્ર ધારણ કરી શકે તેવા માણસ, પછી તે ગમે તે જતિને હોય તેનું ખાસ કર્તવ્ય છે કે તેણે ફેજી નોકરી ફરજીઆત કરવી, આધી સમુરાઈ લેક ચીડાયા કારણ કે તેઓ જેમને પિતાનાથી નીચ સમજતા હતા તેમની સાથે રહીને તેમને પરેડ કરવી પડતી. વળી જેમના બાપ દાદાએ કદી શસ્ત્ર પણ પકડયું ન હોય તેવાઓને ફેજમાં દાખલ કરવા એ ઘણું જ અનુચિત છે એમ જુના જમાનાના માણસને લાગતું પરંતુ ગવર્નમેન્ટ ભવિષ્યમાં આ અડચણ દૂર થઈ જશે એવી આશાથી શાંતિથી કામ લેવા લાગી. ૧૮૭૬ માં એક બીજી રાજાજ્ઞા કાઢવામાં આવી છે જેથી સમુરાઈ લોકોના પેનશનના સંબંધમાં થોડા ફેરફાર કરવામાં આવ્યા ને તેમની બે તરવારો બાંધવાની રૂઢી બંધ કરી એક તરવાર બાંધવાનું ઠરાવ્યું.
આટલે સુધી તે જાપાનનું સંશોધન કાર્ય શાંતિથી ચાલુ રહ્યું પરંતુ સને ૧૮૭૭ માં સટમુટા જાતિના નેતા સેગો ટાકામેરીએ, કારીઆએ કરેલું જાપાનનું અપમાન, એ બહાના હેઠળ સર્વ લોકોમાં બંડ ઉડાવ્યું. જેમાં દેશભક્તિ અને દુરદશિપની કમીના હતી, પણ મુળમાં તેઓ આ થઈ રહેલા પરિવર્તનથી અસંતુષ્ટ હતા તેથી બંડ ઉઠાવેલું.
