________________
અમારી નાંધ.
૮૫
Jામ આવી શકે. આ પ્રસંગે એક બીના યાદ આવે છે કે તેઓશ્રી જ્યારે કડી પ્રાંતની હમણાં છેલી મુસાફરીએ નીકળ્યા હતા ત્યારે મહાજનની મુલાકાત વખતે આવા અનિષ્ટ રિવાજોના નિકંદન અર્થે બે શબ્દ કહેવાની તક લેતા હતા અને તે અમારા એક સંબંધીના અનુભવથી અમારે જણાવવું પડે છે કે એક ગામ મધ્યે તેઓશ્રીએ એમ જણાવ્યું છે કે દરેક માટે સરકારે મદદ કરવી જોઈએ એમ દરેક જણ માગણી કરે છે પણ તમારે પોતાને સમાજિક સુધારા અર્થ કેટલો ભાગ આપવાનું છે તેને વિચાર કઈ કરે છે ? સાતિઓએ બાળલગ્નાદિના અટકાવ અથે કોઈ સીધા પ્રયત્ન કર્યો છે ? ખરેખર શ્રીમંત મહારાજાના આ શો પિતાની પ્રજાના હિતાર્થ હદયની ઉડી લાગણીવાળા હતા, છતાં તેને પ્રત્યુત્તર નકારમાં જ હતો, કારણ કે એક ગૃહસ્થ જણાવ્યું કે “ જ્ઞાતિઓએ લગ્નની હદ વધારી છે” ત્યારે શ્રીમંતે કહ્યું કે ત્યારે કાયદે કહાડી નાખીએ તે તમે તેમાં આગળ વધે ખરા? તમે લગ્નની હદ વધામાં બદલ જ્ઞાતિના ચોપડાથી કેપ રેક બતાવી શકશો ખરા ? આને ઉત્તર તે ગૃહસ્થથી આપી શકાય નહિ ત્યારે બીજી એક વ્યક્તિએ શ્રીમંતનું ધ્યાન ખેંચ્યું કે જ્ઞાતિઓ તે કામ કરવા લાગી છે ખરી, પણ આપણા કાયદાડે નહિ કે પિતાના વિચારે વડે જે પિતાના વિચારો વડે હેત તે આપણું શુભ હેતુને ઉલટાવી કાયદાને ચાકસ અમલ ન કરતાં ઘણી વખતે દડ ભરે છે અને તેવી રકમ મોટી થાય છે એ જ બતાવે છે કે જ્યાં સુધી જ્ઞાતિ બંધારણ વ્યવસ્થિત ન થાય ત્યાં સુધી આપની સત્તાની–આવા દુષ્ટ રિવાજોના નિકંદન માટે જરૂર છે. મતલબ કે શ્રીમંતના શુભ હેતુને સમજી જ્ઞાતિ સત્તા વડે તેને સંપૂર્ણ અમલ કરી રાજ્યને તેવા કાયદાના ભંગને દંડ લેવામાંથી પ્રજાએ મુક્ત કરવા જેએ, અને તે માટે ગામે ગામ ભાષણો કે લોકોના વિચારે કેળવવાનો ઉપાય દરેક રાજ્ય હાથ ધર નઇએ.
મી. પંડ્યાનાં કન્યાવિકો અને બાળલગ્ન ઉપરના ભાણે જેણે સાંભળ્યા હશે તેને અનુભવ હશે કે તેઓ ગધ અને પધ બંનેમાં ગમે તેવા મનુષ્યનાં હૃદય પીંગળાવી નાખે તેવી લાગણર્વક સાદાર ભાષણ કરે છે અને તેથી અમારી ખાવી છે કે ભાવનગર રાજ્યની પ્રજા ઉપર તેની મોટી અસર થશે અને રાજપ તેથી એગ્ય કાયદો અમલમાં મુકવા જલદી તૈયાર થશે,
વૈધ કવિ દુબઇ સ્થાન ને પણ તેવીજ ઉત્તમ વકતા વિષયમાં છે અને તેઓ હમણાં કાઠીઆવાડના ઘા ગામમાં ભાણે નવિ ઉપરજ પિતાની તરફથી કરી રહ્યા છે તેની પણ મી. પંડયાની માફક કોઈ રાજ્ય તરફથી નીમણુંક થાય તે રાજ્યની સહાયતા વડે મી. ઘર ઘણું સારું કરી શકે તેમ છે. આશા રાખીશું કે નામદાર ભાવનગર નરેશનું અનુકરણ દરેક રાજ્યમાં થાય,
મારવાડી વિદ્યાલય –ધી મુંબઇ મધ્યે મારવાડી વિદ્યાલયના નામે એક સંસ્થા ઉભી થઈ છે, અને તેણે એક મેટું ભવ્ય મકાન બંધાવા માંડ્યું છે તે થોડા વખતમાં પૂર્ણ થશે. આ વિધાલયને ચલાવા અર્થ એક ગૃહસ્થ 2. ૬૧૦૦૦) અને એક બીજા ગૃહસ્થ રૂ. ૫૧૦૦૦) આખાનું નહેરપત્રમાં પ્રગટ થયું છે. અમારી જાણ મુજબ બિડીંગ માટેની રકમ તે અગાઉ મળી ચુકેલી છે. આ રીતે જેનાં અને હજુ મોટી રકમ ઘણા શ્રીમતિ તરફથી
