________________
स्वप्नसृष्टिनी सत्ता.
(કલ્પિત. ) --વંટા નાશી (નિવાર-સાન.) વૃદ્ધાવસ્થામાં એક ચોમાસાની રાત્રિએ ધનશેઠ પોતાના શયનગૃહમાં નિદ્રાવસ્થામાં પ્રવર્યા હતા. હદયમાં નિશ્ચિતતા હતી અને તેને કંઈક આભાસ મુખઉપર નિરીક્ષણ થતા હતા. આવી રીતે શાંતિ પ્રસરી છે પણ તે ઝાઝીવાર ટકી નહિ. એકદમ હદય ઝબક્યું અને તેને ધકકો મુખ અને નેત્રને પણ લાગ્ય-કણું પણ સાવધ થયા. વાંચનાર ! શું થયું ? આકાશ માં એક વિદ્યુતને ચમકારો થયા અને તેજ ક્ષણે–જબરે કડાકો થયે, જેના અવાજે અંતર્ગતપણે કર્ણનલિકામાંથી હૃદયમાં પ્રવેશ કર્યો અને તેજ પળે હદયમાંની નિકા-દેવીને પરાજય કરીને વિચાર–પરંપરાએ ત્યાં-- આગળ પિતાનું વતંત્ર શાસન સ્થાપ્યું.
“ અરે ! આ શું !”
ક ઉપદેશક બનાવ” મુખે હદયને પૂછ્યું. “ તેમાં ઉપદેશક સત્વ શું આવ્યું ?”
હદયે ઉત્તરમાં વિચાર–પરંપરાને જ આશ્રય લીધો. “ આ વિજળીના ચમકારાઓની તુલ્ય આ સર્વે અન્ય વસ્તુ અમુક વખતને માટેજ નિર્માણ થએલી છે. આ ગડગડાટ તુલ્ય સર્વ કઈ અન્યવહુથી મદમાં ગર્વ થઈને
કેલા સાંઢની પેરે ગડગડાટ કરે છે તે ગડગડાટ–નિમિત્ત વસ્તુઓના-અ. સ્તિત્વસૂધી–રવ૫ સમયને માટેજ છે. હા ! તેમ છે છતાં પણ પ્રાણી, માત્ર પિસા પ્રાપ્ત કરવા પાછળજ મંડ્યા રહે છે તેનું કારણ શું ? ઠીક ! અન્ય પ્રાણીતો છામાં આવે તેમ વર્તે પણ મારે શું કરવું ? ”
આ પ્રશ્ન ઉદભવતાંજ શેઠજી તરંગ વમળમાં તણાવા લાગ્યા-જુદયમાં અનેક વિચારો ઉયા. ઘડી થઈ, બે ઘડી થઈ, પણ શેઠના વિચારોને પાર ન આવ્યો. અને થાકીને પોતે પુનઃનિદ્રાનું આવાહન કરવા લાગ્યા, પણ તે ગાઢ નિદ્રા ન હતી. શેઠજી સ્વનિસૃષ્ટિમાં તરવા લાગ્યા, વેરાન જંગલમાં ગમન કરવા લાગ્યા, ધા-તૃપાશ્રમ વિગેરેથી આકુલવ્યાકુલ થવા લાગ્યા. માર્ગમાં ઘણે અંતરે કઈ કાઈ ઝાડ આવતું હતું. કંટાળીને ઘણે દૂર એક ઝાડ હતું ત્યાં બેસવાનો નિશ્ચમ કર્યો. અત્યંત શ્રમથી સમીપે જતાં જ
