________________
સુરત ઘેડાદોડ પાંજરાપોળની મુલાકાત.
(લેખક મુનિ બુદ્ધિસાગર, સુરત.)
સં. ૧૮૬૮ માવદી ૪ ચોથના રેજ ઝવેરી. ભાગ્યચંદ નગીનચંદની સાથે સુરત પાંજરાપોળની મુલાકાત લેવા ગમન કર્યું. પાંજરાપોળની જગ્યા દેખવામાં આવી. તે વખતે શેઠ ભગુભાઈ તથા ઝવેરી ભુરીયાભાઈ તથા ઉત્તમચંદ તથા હીરાચંદ તથા નેમચંદ વગેરે હાજર હતા. પાંજરાપોળને બંધાવ્યાં લગભગ દોઢસો વર્ષ થયાં છે. એક ચાલીમાં બળદ અને ભેંસ તથા વાછરડાં ભેગાં હતાં. એક ચાલીમાં ઘોડાઓ બાંધ્યા હતા. આ ચાલીને ઝવેરી. નગીનદાસ ઝવેરચંદ મતિના સેંકડે પ ટકાના ધનવ્યયથી બંધાવી છે. ચાલીમાં ઘોડાઓને રહેવાની હવા વગેરેની બહુ સારી વ્યવસ્થા છે. શે. નગીનચંદે ઘડાવાલી ચાલીમાં રૂ. ૨૦૦૦૦ ) વીશ હજાર ખર્ચને પિતાનું નામ અમર કર્યું છે. તેમજ ઉપરોક્ત સંકડે ૦ ટકામથી તેમણે ખોડાં ઠેરને માટે ગામ ધારોલીની એક હજાર વીંઘાંની જમીન લીધી છે. તેમજ તેમને ઉપરોક્ત પાટકામાંથી ધારણું પારડીની ખેંડર ચરવાની જ. ગ્યા લઈ તેમાં પચીસ હજારની મદત કરી છે. શેઠ નગીનદાસ કપુરચંદે છ હજાર રૂપિયાનું એક મોટું ખેતર લઈ પશુઓની દયા કરી પુણ્ય પ્રાપ્ત કર્યું છે. ઝવેરી જીવણચંદ લલ્લુભાઈ તથા ઝવેરી નગીનદાસ મંછુ તથા અભયચંદ મૂલચંદ વગેરે ઝવેરીઓ નવા માલે (મતિના) સેંકડે પા ટકામાંથી આ પાંજરાપોળને સારી મદત કરે છે. પાંજરાપોળમાં ત્રણ હવાડા છે. કબુતરખાનું પણું સારી સ્થિતિમાં છે. ઢોરોને ઘાસ નાખવાની વ્યવસ્થા માટે જુદી જગ્યાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. જે ઢોર માંદા થાય છે તેની માવજત કરવાને માટે એક જુદી ચાલી રાખી છે તેમાં ૫૦ પચાશ ઢોરે લગભગ હતાં તેઓને રાબડી વગેરે પાવામાં આવે છે અને તેના ઉપર લુગડાં ઓઢાડવામાં આવે છે. ઉત્તમ ઘાસ ખવરાવવામાં આવે છે. વગડાની હવા અને પાણીની વ્યવસ્થા સારી રીતે હોવાથી ઢોરોને બચાવ થાય છે. પાંચ હજાર વિઘાં જમીન આ પાંજરાપોળ ખાતે છે. પાંજરાપોળનું વાર્ષિક ખર્ચ આશરે પચાસ હજાર રૂપિયા છે અને આવક પણ આશરે પચ્ચાસ હજાર રૂપિયા છે. સં. ૧૮૦૦ની સાલ લગભગમાં ગારજી વલ્લભવિજયએ પચ્ચીસે રૂપિયામાં આ જગ્યાએ અપાવેલી હતી. પાંજરાપોળના ઢેરેને અમે ગયા ત્યારે
