Buddhiprabha 1910 03 SrNo 12

Author(s): Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal

Page 7

(spiritual) લાભાર્થે વાપરે છે. પણ મનુષ્ય જાતિને મેટ ભાગ મધ્યમ વર્ગના લોકોને બને લાગે છે. જે હલકું હોય તેને પ્રથમ ઉચ્ચ બનાવવું જોઇએ અને જે લેભ હોય તેને આધ્યાત્મિક લાભ મેળવવાની દઢ ઈચ્છારૂપે બદલી નાખવો જોઈએ. આ રીતે વિકાર અને વિપયરાગને સર્વ પ્રાણી તરફના ઉચ્ચ પ્રેમ રૂપે ફેરવવા પ્રયત્નશીન થવું જોઈએ. આ સર્વ દેરફાર યજ્ઞ--આત્મભેગના નિયમ દ્વારા થાય છે.
આવા વિચારને લક્ષમાં રાખી–જે સ્થિતિમાં સ્વાભાવિક રીતે મનુબો ઈકિની તૃમિને જીવનના મુખ્ય ઉદ્દેશ રૂપ સમજે છે તેવી સ્થિતિમાં આવેલા મનુષ્યોને વાતે, અને જે મનમાં હલકી વૃત્તિઓ એટલી પ્રબળ અને શક્તિમાન હોય છે કે ઈદની તૃપ્તિ સિવાય બીજા કોઈ કારણથી મને નો પ્રકૃત્તિ કરવા લલચાતા નથી તેવા મનુષ્યોને વાસ્ત–હિંદુસ્થાનમાં પ્રા. ચીન આચાર્યોએ તેમજ પિ મુનીઓએ કેટલાક નિયમો ઘડી કાઢ્યા હતા. આપણી ચારે બાજુએ દષ્ટિ કરતાં જણાય છે કે મનુષ્ય જાતિને માટે ભાગ આવા મનુનો બનેલા છે. જેમનાં આચાર અને જીવનને ઉદેશ પરહિ જ હોય એવા મનુષ્યો બહુ વિરલા છે. જે મનુષ્યોનાં વિચાર અને કા
ને સ્વાર્થ પણ-અહંતાનો વિચાર કાબુમાં ન રાખતા હોય તેવા મનુષ્ય તે બહુજ થાય છે. વળી કેવળ મનુય જાતિની સેવા અર્થે નહિ પણ સર્વ ચૈતન્યવાળાં પ્રાણીના હિતાર્થે જેઓએ આત્મભાગ આપ્યો હોય, તેવા નરતે જૂજ હોય છે. જો કે વસ્તુ સ્થિતિ આવા પ્રકારની છે, છતાં યોગ્ય પ્રય
થી હલકા સ્વભાવવાળા મનુબોને ઉચ્ચ પગથિયાં પર મૂકી શકાય, અને તેમને એ બંધ આપી શકાય કે જે દ્વારા તેઓ જાણી શકે કે જીવન ઇન્દ્રિય તૃપ્તિના સાધનરૂપ નથી પણ કર્તવ્ય બનાવવાના ક્ષેત્રરૂપ છે. આ વિચાર જે તેના જીવન વ્યવહારમાં દાખલ થાય તો કેવું સારું ? વાર્થને ખાતરજ કાર્ય કરનારની માનસિક સ્થિતિનું આપણે પૃથક્કરણ કરીએ તે જણાશે કે તેના દરેક કામને વાતે તે બદલાની ઈચ્છા રાખે છે. તે બદલાને વાસ્તેજ કામ કરે છે, કારણ કે તેના આ માને કાબૂમાં રાખનારી ઘણી વાસનાઓનું તેના પર સામ્રાજય ચાલે છે. તેણે હજુ હલકા વિકારા પર જય મેળ નથી. પણ તે હલકા વિકારોને ગુલામ છે. આ દાસત્વની–પરતંત્રતાની સ્થિતિમાંથી મુક્ત કરવા સારૂ જ્ઞાની પુરુષોએ કેટલાક નિયમો ઘડી કાઢવા છે, જે આપણે આ લેખમાં વિચારીશું.
તેને લિંક કામો – અને તે પણ તે કાર્યના ફળની ઇચ્છાથી નહિ પણ