________________
પિતાના આત્માનો જ નાશ થાય છે. સત્ય સૂર્યની પ સ કાલ પ્રકાશ કરે છે. અને અસત્ય અંધકાર ફેલાવે છે. સત્યથી વિનિનો નાશ થાઇ છે અને અસત્યથી નવાં વિદ્ય ઉભાં થાય છે. અન્ય બાલવાથી પુણ્ય થાય છે અને અસત્ય ઓલવાથી પાપ થાય છ– સત્ય બોલવાથી ધર્મની ઉત્પત્તિ થાય છે અને અન્ય બાલવાથી ધર્મનો નાશ થાય છે. સત્યનો મહિમા અનેક મહામાઓએ વર્ણવ્યો છે. કહ્યું છે કે-ગ શાસ્ત્રમાં –
ज्ञानचारित्रयोर्मुलं सत्यमेव वदन्ति ये धात्री पवित्रीक्रियते तेषां चरणरेणुभिः अलीकं ये न भाषते सत्यवतमहाधनाः नापराद्भुमलं तेभ्यो भूतमेतोरगादयः न सत्यमपि भाषेत परपीडाकरं वचः लोकेऽपि श्रूयते यस्मात् कौशिको नरकं गतः ॥३॥ मिय पथ्यं वचस्तश्यं सुनृतं व्रतमुच्यते तत्तथ्यपपि नो तथ्यमाय चाहितं च यत्
|| જ્ઞાન અને ચારિત્રનું મુળ સત્ય છે, તેને જે બોલે છે તેની ચરણ ધૂળથી પૃથ્વી પવિત્ર કરાય છે. તે સત્ય ત્રતાપ મહા ધનને ધારણ કરનારા મામાએ જૂ માલના નથી. જેથી ભૂત પ્રેત પિશાચ પણ તેનો અપરાધ કરવા સમર્થ થતા નથી–પરને પીડા કરનાર સત્ય વચન પણ જ્ઞાની બોલે નહીં, કરણ કે સત્ય વચન પણ પરને નાશ કરનાર એવું બોલવાથી કેશિક તાપસ નરકમાં ગયો. પ્રિય પથ્ય અને તથ્ય વચન બાલવું તે સત્ય વત કહેવાય છે. અપ્રિય અને અહિત બાલવું તે સભ્ય છે તે પણ અસત્ય કહેવાય છે. કાણાને કાણો કહેવો-વ્યભિચારીને વ્યભિચારી કહેવો તે પણ સત્ય વચન છે, કિંતુ તેની લાગણી દુઃખાય માટે પરિણામે અસત્ય વચન કહે વાય છે. ઘણા પુરૂષ સય વ્રત અંગીકાર કરે છે એવા સાધુઓ તથા ગૃહથે અન્યતા આત્માની લાગણી દુ:ખાય એવાં સત્ય વચન બોલતા હતા પણ પરિણામ અસત્ય વચન બાલ છે. કોઈ પણું જીવની લાગણી દુઃખાય એવું વચન બેલિવું તે અસત્ય વચન છે. આમ જ્યારે સમવામાં આવે છે તો ભવ્ય શા માટે અન્ય વચન બાલવું જોઈએ ? અસત્ય બોલવાથી
