________________
ગુરબોધ.
(લેખકઃ મુનિશ્રી બુદ્ધિસાગરજી)
જય.
सत्यानास्ति परो धर्मः સત્યથી અન્ય માટે ધર્મ નથી. જગતમાં સત્યમાં સર્વને સમાવેશ થાય છે. પ્રત્યેક મનુષ્યોને પુછીશું કે સત્ય તમને પ્રિય લાગે છે ત્યારે તે કહે કે હા અમને સત્યજ પ્રિય લાગે છે. આત્મા જ્ઞાનથી સત્ય અને અસત્ય સમજી શકે છે. સર્વત થયા વિના સર્વથા પ્રકારે સત્ય સમજાતું નથી. મનુષ્યમાં જેટકા જેટલા અંશે જ્ઞાન હોય છે તેટલા તેટલા અંશે તે સત્યને સમજી શકે છે. પ્રત્યેક મનુષ્યની ફરજ છે કે સત્ય સમજવું અને સત્ય બોલવું. સત્ય સમજ્યા વિના સત્ય ભાષણ થઈ શકતું નથી. સર્વજ્ઞના વચનાનુસારે ભાષણ કરતાં અસત્ય બોલી શકાતું નથી. સત્ય સમજવામાં પણ સર્વત્તની વાણી અયત ઉપયોગી છે. રાગદ્વેષ રહિત વીતરાગ દેવને અસત્ય કહેવાનું કંઈ પણ પ્રયોજન નથી, સર્વજ્ઞનાં વચનને સમજવામાં મનુષ્યની મતિ મુંઝાય તેથી સર્વને દેવા નથી પણ મતિની સ્કૂલતા એજ દેવ જાણો. જેમ જેમ સત્ય સમજવામાં આવે છે ત્યારે મનુષ્ય સત્યને સત્ય તરીકે રવીકારે છે. દાખલા તરીકે જેમ કેઈ મનુષ્યને ધટનું જ્ઞાન થતાં ઘટને ઘટજ કહેશે પણું ઘટને પટ કહેવાનું નથી. તેમજ પટને પરજ કહેવાનું. જીવનું જ્ઞાન થતાં જીવને જીવ કહેવાને. અજીવનું જ્ઞાન થતાં જીવને અજવ કહેવાનો જ. તેમજ પુષ્પને પુણ્યજ કહેવાને તેમજ પાપનું જ્ઞાન થતાં પાપ તે પાપ સમજાવાનું તથા પાપ તે પાપ છે એમ ભાણ કરવામાં આવશે. બંધ અને મોક્ષનું જ્ઞાન થતાં બંધ તે બંધ છે અને મા તે મા છે, એમ ભાવણું થવાનું. જે જે વસ્તુ છે જે અપેક્ષાએ જે ધર્મવિશિષ્ટ છે તે તે અપેક્ષાએ તે તે ધમે જાણતાં તે તે અપેક્ષાએ સત્ય ભાષણ થવાનું. સત્યભાણ કરવામાં સત્યજ્ઞાનની અત્યંત આવશ્યકતા છે એમ સ્પષ્ટ સમજવામાં આવ્યું. સત્ય વચન બેલનારનું મુખ પવિત્ર કહેવાય છે. સત્યનું વરવું સ્વાભાવિક રીન્યા થાય છે. અસત્ય વદવામાં કાંઈક મહેનત કરી અન્ય વિચાર ગેડ પડે છે. સત્ય બોલવાથી પિતાને તથા પરને લાભ મળે છે. અસત્ય બોલવાથી સ્વ અને પરને હાનિ થાય છે. સત્યથી દેવતાએ ખુશ થાય છે. અન્ય વદવાથી
