________________
છે, બુદ્ધિ જાગૃત થાય છે, તથા આચાર વિચાર સારા કે નરસા શખાય છે. કુદરતી નિયમ એવો છે કે પહેલાં ઘરની અંદગી અને પછી સંસાર છંદગી અને વળી એ પણ નિયમ છે કે આચાર વિચાર પહેલાં ઘરમાં જ શીખવા જેએ. માટે જે માણસ મોટી મોટી મારી ગો તથા મોટા મોટા ધમ વિયના ભાવ ઉભાં કરે છે તે ખરો રો ઘરમાંથી જ રાખે છે. અને એક પછી એક અનુકરણ કરે છે ઘરમાંથી તેઓ વ્યવહારમાં પડે છે અને બાળકોમાંથી તેઓ એક શહેરી બને છે આ પ્રમાણે ઘરને એક સુધારાની તથા જ્ઞાનની નીશાલ ગણવી જોઈએ કારણકે આખરે પણ સુધારા પછી કેળવણીના સવાલને નિર્ણય થાય. બલપણની ચાલચલગત એજ માણસતી ચાલચલગતનું મુખ્ય ભાગ્ય દર્શક છે. ઉપર જણાવેલી બધી કેળવણી ખાલી લાલી છે, પણ બાળક એજ માણસને પીના છે. જેમાં સવાર દીવસને દેખાડે છે તેમ બચપણ માણસ બનાવે છે. બચપણમાંજ મન ઉપર સારી અગર નારી અસર થઇ શકે છે. કારણ કે પાંચ વન્સમાં બાળકને, જેટલું જ્ઞાન થાય છે તેટલું જ ભાગે તે આખી ઉમરમાં શીખી રહેતું હશે અને તે નાનપણમાં સારા નઠારા વિચાર પણ ગ્રહણ કરી સંકે છે અને હંમેશા નાનપણમાં જે શીક્ષણ હોય તેજ માટપણુમાં રહે છે. બાપણું એ એક આરસ સરખું છે કે જેમાંથી તે બચ્ચાની ભવિયની અંદગી જણાઈ આવે છે.
સુશિક્ષિત ઘર કે જ્યાં બાળકે પ્રાથમિક કેળવણી લે છે તે જેના હાથમાં કારભાર છે તેની સત્તા પ્રમાણે તે સારા કે નરસ થશે. જે ઘરમાં પ્રેમ મુખ્ય છે. જે ઘરમાં મગજ અને કહાપણુથી અંતઃકરણું કામ કરે છે, જે ઘરમાં હમેંશાની જીંદગી પ્રમાણીક અને સદગુણ છે, અને જે ઘરને કાર બાર ડાહ્યા, માયાળુ અને પ્રેમ ઉપજાવના હશે તેજ ઘરમાંથી આપણે તંદુરસ્ત, ઉોગી, સુખી, પિતાના માબાપના પગલે ચાલનાર, પ્રમાણિકપણે વર્તનાર, ડહાપણથી કારભાર ચલાવનાર અને પિતાની આસપાસનાને એટલે જ્ઞાતિવાળાઓ તેમજ અન્ય બીજા સમિવ, તેમ જ બીજા વિદેશી મનુના કલ્યાણ વધારનાર તરીકે તે આ ક્ષણભંગુર દુનિઓમા તેમજ પરલોકમાં તે અક્ષર કીતિને ધારણ કરી શકશે. એથી ઉલટું જે ઘરમાં અજ્ઞાન પણું અને આપ મતલબી પાડ્યું હશે તો ત્યાં ઉમર સુધીના તેડા, અભણ અને તે જ્ઞાનીને તે સહાયભૂત કરવાને બદલે માથે પડશે ને નુકસાન પહોંચાડનાર થશે. માટે આપણે આપણી પોતાનીજ ઉન્નતિ, તેમજ જ્ઞાતિની ઉન્નતિ, જે કાંઈ આપણે માનીએ છીએ તે સઘળું જ્ઞાન આપણી માતાનાજ
