________________
થાય છે તે સર્વ આત્મામાં રહેલી જ્ઞાનશક્તિને લીધે થાય છે. પ્રકાશ એ જેમ સૂર્યને સ્વાભાવિક ધર્મ છે તેમ જ્ઞાન એ પણ આભાને સ્વાભાવિક ધર્મ છે. પણ જ્ઞાનને આવરણ કરનાર જ્ઞાનાવરણીય કર્મથી તેની જ્ઞાનઋદ્ધિ આદિત થયેલી છે. જેવી રીતે તેજસ્વી સૂર્યના પ્રકાશને પ્રકટ થવામાં વાદળાં વિનરૂપ નીવડે છે. તેમ આ કર્મ પુદગલા આત્માના જ્ઞાનપ્રકાશને પ્રકટ થવામાં બાધ કરે છે. પણ વાદળ નાશ પામતાં સૂર્ય દેખાય છે, તેમ આ જ્ઞાનને આવરણ કરનારાં કર્મ પુદગલાનો યોપશમ થતાં આમાનું અવરોધેલું જ્ઞાન પ્રકાશમાં આવે છે. અને તેના બળવંજ માણસ આ જગતના પદાથીનું જ્ઞાન મેળવી શકે છે. જેમ જેમ તે ક પુત્રનો વધારે યોગાશમ, તેમ તેમ વિશેષ જ્ઞાન પ્રકટતું જાય છે. અને જ્યારે જ્ઞાનને આવરણ કરનારાં સર્વ કર્મ પુદ્ર ગલે ય પામે છે, ત્યારે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. માટે જ્ઞાનીની શક્તિનો આધાર કામના ક્ષયોપશમ ઉપર રહે છે. જ્ઞાનની શાંતિઆ સ્વર્ગ મૃત્યુ અને પાતાળ, ઉર્વ, અધઃ અને તી લેકમાં મુવિદિત છે. તેમને જણાવવાને ટોલ વગાડવાની જરૂર પડતી નથી. તેઓ પાનાની મોજ પ્રકાશ પામે છે, અને તે જ્ઞાનવ મનુખ નિરંતર સુખસાગરમાં ન્હાય છે. જ્ઞાની પુર નિરંતર આનંદમાં રહે છે. અજ્ઞાન અજ દુ:ખનું કારણ છે. તે નાનીની શક્તિ નિરંતર ઉત્તમ પ્રકારના વિચાર કરવામાં મમ કહે છે. બાર કાણ અને જાણવા યોગ્ય પદાર્થ શું છે, એટલે તન અને જન વિચાર કરવામાંજ જ્ઞાનીની શક્તિ વપરાય છે. પ્રારબ્ધ કર્મ વિશાત આવી પડેલાં કાર્યો જ્ઞાની પણ કરે, છતાં તેનું સાધ્યબિન્દુ નિરંતર ચેતન અને જડનો વિવેક કરી ચેતનની સાથે પોતાની અક્ષતા કરવાનું હોય છે, તે અકયતા તે છે, પણ તેને અનુભવવામાં તે નિરંતર મચ્ચે રહે છે.
કોઈ પણ પ્રકારનું જ્ઞાન તે સુતજ્ઞાન એ સામાન્ય અર્થ થાય છે, પણ ધર્મ તે શબ્દ મુખ્યત્વે કરીને ધર્મશાસ્ત્રાને લાગુ પડે છે. તે ધર્મશા
માં લખેલી વાણીનું નિરંતર સેવન કરવું, હૃદયમાં તેનું રટન કરવું, અને તે વાણીમાં વર્ણવેલા બંધ પ્રમાણે આચરણ રાખવ. જ્ઞાની પુએ તે વાણીમાં પિતાનો અનુભવ દર્શાવ્યા છે. માટે તેનું મનન આપણને અનુભવ રૂપ સુખ આપે છે. અનુભવીઓને કેવું સુખ થતું હશે, તેને તે અનુભવ લીધા વિના, શાસ્ત્રવચનને લીધે, આપણને સહજમાં ખ્યાલ આવે છે. તે મૃતવાણીરૂપી સરસ્વતી સર્વ પ્રકારની પ્રાતિ–સંશા છેદી નાખો વસ્તુનું
