________________
કરે છે. કારણ કે પુદગલાનું અસંખ્યાલ પયંત પણ અવસ્થાન છે. ભાવથી વેણુગધ રસ અને સ્પર્શમય ભાષા પુડલોને જીવ ગ્રહણ કરે છે. સમુદાયની વિક્ષા નિષ પાંચવર્ણ છે રસ વગેરે હોય છે. કાલો વર્ણ વગેરે પણ
એક ગુણ કાળા વાવત્ અન-ન ગુણ કાળો વગેરે સમજી લેવું. સ્પર્શ સંખ્યા આવી ગ્રહણ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ કેટલાંક ને સ્પર્શવાળાં છે પણ એક સ્પવાળાં નથી કારણ કે એક પરમાણુમાં પણ અવશ્ય છે અને સંભવ છે.
આત્માના પ્રદેશોની સાથે સંગત એવાં અર્થાત્ સ્પરયલાં ભાષા કયા પુલાને આભા ગ્રહણ કરે છે. આત્માના પ્રદેશોની સાથે એક ક્ષેત્ર અવ સ્થિત ભાષા દ્રવ્યને આમા ગ્રહણ કરે છે. આસન્નતા આદિ આનુપૂવી રિશિષ્ટ ભાષા વ્યને આત્મા ગ્રહણ કરે છે. પરદિશાથી આવેલાં ભાષા પુલોને આમા પ્રહણ કરે છે. ભાષા બોલનાર અવશ્ય ત્રસનાડીમાં સ્થિત હોય છે-- તથી ભાવકને દિગત પુદગલાનું ગ્રહણ સંભવે છે
આમા કેવાં પુલ પ્રહણ કરે છે અને કેવાં કાઢે છે તે બતાવે છે.
કોઇ નિરોગતાદિ ગુણ યુકત તીવ્ર પ્રયત્નથી આદાન અને નિસર્ગવડે ભિન્ન ખંડ ખંડ કરેલાં દ્રવ્યને કાઢે છે. કોઈ બાધિત મંદ પ્રયત્નવાળે વક્તા તથા ભૂત ખંડવાળાં ભાપા દય દ્રવ્યને મુકે છે. ભિન્ન ભાષા દ્રવ્ય છે તે સૂક્ષ્મ અને અને બહુ હોય છે, તેથી અન્ય દ્રવ્યથી વાસિત થવાથી અનંતગણુ વૃદ્ધિયુક્ત હોય છે અને તે છે દિશામાં લોકાન્ત વ્યાપ્ત થાય છે. અભિન્ન ભાયા કય છે તે સંપાતા જન જ શબ્દ પરિણામને ત્યાગ કરે છે
ભાપા કવ્યને અવયયાવિભાગ પાંચ પ્રકાર છે –૧ ખંડ ભેદ ૨ પ્રતરભેદ ૩ ચૂર્ણિકાભેદ ૪ અનાટિકા અને પંચમ ઉતકારિક ભેદ છે. એ પંચ પ્રકારના ભેદ પણ પાનુપૂવી એ અનંત અનતગુણ અધિકારી જાણવાં.
તાલ્વાદિ કવન વિશેષથી ઉચ્ચરિત તત્ કાવડે તમામ વાસના યોગ્ય દ્રવ્યોને પરાઘાન થાય છે--ક ભાષાનો ઉપયોગ પૂર્વક મૂકવાથી ભાવભાવ કહેવાય છે. ઉપગ પૂર્વક મુકાય છે તે ભાવ અને ઉપયોગવિના મૂકાય છે તે વ્ય ભાષા જાણવી. હવે ભાવભાષાના ભાષા ભેદે છે.
भावेवि होइ तिविहा दव्वे अ सुए तहा चरित्ते य दव्वे चउरा सच्चा सच्चा मीसा अणुभयाय ॥ १५ ॥
ભાવનિક્ષેપમાં પણ ત્રણ પ્રકારની ભાષા છે. કાવ્યમાં, મૃતિમાં અને ચારિત્રમાં. અર્થાત દ્રવ્ય, શ્રત અને ચારિત્ર અસ્ત્રી ત્રણ પ્રકારની ભાષા છે. દિવ્ય આશ્રી પણ ભાષાના ચાર દ પડે છે. ૧ સત્યભાષા ૨ અસત્યભાષા મિશ્ર અને અસત્યા મૃષા.
