________________
૪૫
ખરચે છે, તે પ્રમાણે તેને આ લાકમાં તેમજ પરલેાકમાં સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. જન કલ્યાણ અર્થે ખરચેલું દ્રવ્ય સ્વ તેમજ પર ભયના કલ્યાણનુ ફળ આ પે છે. દાતા જેમ આપે છે તેમ વિશેષ પ્રાપ્ત કરે છે. લક્ષ્મી ચંચળ હાવાથી જેમ તેને વ્યય થાય તેમ ઉત્તરેત્તર ધૃદ્ધિંગત થાય છે. દાન દુષ્ટ પુરૂÀાના અ હંકારના નાશ કરે છે ચંદ્રમાના પ્રકાશ આગળ તારાગણા જેમ નિસ્તેજ થાય, તેમ દાતાના પ્રભાવ આગળ તે નિસ્તેજ બને છે. દાતા સ્વાભાવિક રીતે ઉત્તમ પુરૂષાના સમાગમમાં આવી શકે છે, તેથી તેનામાં સર્વ સુગુણાને વિભાવ થાય છે. સ્વ૫માં આ જગતના વિષે દાનણુ મનુષ્યને સકળ ઇષ્ટ પદાર્થોની સિદ્ધિ કરી આપે છે.
दानं हि परमो धर्मो दानं हि परमक्रिया,
दानं हि परमो मार्गस्तस्मादाने मनः कुरु.
&C
॥ ॥ દાન એજ પરમધર્મ છે, દાન એજ પરક્રિયા છે, દાન એજ પ્ રમ માર્ગ છે, માટે દાન કરવાની વૃત્તિ રાખે ! ” દાનવર્ડ શત્રુ મિત્ર થાય છે, દાનવર્ડ ઉત્તમ પુરૂષના સંબંધ થવાથી બુદ્ધિ નિર્મળ થાય છે, અને સ્વ૯૫માં દાનથી સાધન ચતુષ્ટયની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ દુનિઆમાં જેમ વ્યવહાર (ઉદ્યાગ) ના હેતુ દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવાનેા છે, તેમ દ્રવ્યના હેતુ દાનને છે. મ નુષ્ય જીવનને વાસ્તવ હતુ અન્યને સહાયભૂત થવામાં છે. આ સૃષ્ટિમાંના સર્વ પદાર્થો પ્રતિ દૃષ્ટિ કરતાં અને તેમને પરસ્પરના સ ંબંધ અને ધર્મ વિ ચારતાં સર્વે પરાર્થે ક્રિયામાં રહેલા જણાય છે,
સૂર્યને ચંદ્ર નિયમસર ઉગે છે, ઋતુઓ નિયમસર આવ્યે જાય છે, તારાએ તેમની ગતિ પ્રમાણે નિયમસર કર્યાં કરે છે, વૃક્ષા ઋતુ અનુસાર ફળ ધારણ કરે છે, અને સ્વલ્પમાં કુદરતના સર્વે પદાર્થો પેાતાનું કાર્ય યથાયોગ્ય પ્રાપ્ત નિયમાનુસાર કર્યે જાય છે. જેમ ઘટિકાયંત્રનું દરેક ચક્ર અન્યાન્ય સાથે નિ યમાનુસાર ગે।ઠવાઇ, અન્યને ગતિ આપી પેાતાનું કર્તવ્ય બજાવે છે, એટલુ જ નહિ પણ ટિકાયંત્રનેા હેતુ સિદ્ધ કરે છે, તેમ કુદરતના સર્વ પદાર્થો પાતાનું વાસ્તવ કર્તવ્ય બજાવ્યે જાય છે; અને તેમ થતાં કુદરતનીસ્થિતિ વ્યવ સ્થિત જળવાઇ રહે છે. જનસમૂહમાં પણ Divison of labour '' મહેનતની વહેંચણી ”, નિર્માત થયેલ દષ્ટિગાચર થાય છે. જો તેમ ન હેત તો સમાજયત્ર વ્યવસ્થિત અને એક નિયમાનુસાર આપણી દૃષ્ટિએ પડત નહિ. પ્રત્યેક મનુષ્ય પેાતાના ઉદનિર્વા કરતાં પણ વિશેષ કમાવાને આતુર હાય છે. જે પદાર્થો શારીરિક અને માનસિક મહેનત વડે તે ઉપાર્જન કરે છે,
64
''
