________________
જીવ દયા, (લેખક. રાલ્ફ વડે ટ્રાઇન)
સ્થળે જણાવવું જરૂરનું છે કે કેદીઓની સાથેની વર્તણુકમાં કેદીઓનું જે ખેદજનક અપમાન કરવામાં આવે છે, તે ખરેખર નિન્દવા લાયક, જરૂર વગરનું અને તદ્દન અોગ્ય
છે, કેદખાનામાં તે માણસ દાખલ થયે એ કાંઈ અપ
' માન નથી. ત્યાર પછી તે કેદીનું અપમાન કરવાને બીજી અનેક અધમ રીતનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે તેથી શું લાભ? જેલના અમલદારો બીજાનું દેખી અથવા ચાલી આવેલા કુધારા પ્રમાણે બિચર દીઓની સાથે સંપૂર્ણ નિર્દયતાથી વર્તે છે. તેથી કેદમાં ગયા પછી દયાની આશા છે કેદીઓને બિલકુલ છોડી દેવી પડે છે. ત્યાં કેદમાં કોઈ તેની પર રહેમ બતાતું નથી, પણ સર્વ તેના પ્રત ઘાતકી રીતે વર્તે છે, અને અપમાન કરે છે, તેથી પરિણામ એ આવે છે કે કેદમાંથી બહાર નીકળ્યા પછી તે પણ વિશેષ ઘાતકી રીતે વર્તત થાય છે. અતિશય દુઃખ સહન કરવાથી તેની લાગણી બુઠ્ઠી થયેલી હોય છે, અને તેથી તે વિશેષ દુરા ચારી કે પાતકી થાય તો તે બનવા જોગ છે. આ ઉપરથી એ સિદ્ધ થાય છે કે માણસને આખી જીંદગી સુધી અપરાધી બનાવવો હોય તે. એક વાર તેને જેલમાં મોકલવા જેવો બીજો કોઈ ઉપાય નથી. સર્વ સદગુણોનું મૂળ દયા છે, જે માણસમાં દયા છે તે કદાપિ પાપનાં કર્મ કરવા રાવજ નહિ, પણ તે દયાનાં બીજને પુષ્ટિ આપવાને, અને તે કેદીમાં સ્થાભમાન (self-respect)ની લાગણી ઉત્પન્ન કરાવવાને બદલે, જ્યારથી તે કેદમાં દાખલ થાય છે, ત્યારથી જ તે બીજ તેનામાં હોય તો તેનો નાશ કરવાના ઉપાય લેવામાં આવે છે. જે માણસ તરફ દયા બતાવવામાં
આવી હોય, તે માણસજ બીજા મનુષ્ય તરફ દયા બતાવતા શિખી શકે, પણ તેને બદલે તે કેદીની સાથે કુરતાથી વર્તવામાં આવે તો તે દયાનો ગુણ તેનામાંથી બિલકુલ નાશ પામે છે; કેદમાં તે દયા નામ શું છે, તેનો તેને જરા પણ ખ્યાલ મળતો નથી તે પોતાની આસ પાસ અને પિતાના ઉપર કુરતાના દેખાવ પ્રતિદિન નિહાળે છે; અને તેથી તેનું ખેદકા
* (અનુવાદક. સત્સંગી. બી. એ.)
