________________
સઘળાં સુખસાધનો અન્ન, વસ્ત્ર, ઘરબાર, રાચરચીલું અને પુસ્તકો આદિ સર્વે દ્રવ્ય પર આધાર રાખે છે. દ્રવ્ય વિના મનુષ્યને દારિદ્રયનાં અનેક સંકટ સહન કરવો પડે છે. આથી દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવું આવશ્યક છે. પરંતુ જેમ અન્ય સર્વ વિષય સંબંધે છે, તેમ અત્ર પણ મર્યાદાની જરૂર છે. જેમ દ્રવ્ય વધે તેમ લોભવૃત્તિ પ્રબળ થવી ન જોઈએ. પરોપકાર ત્તિનું જેમ પણ કરવામાં આવે તેમ લોભ નિર્મળ થાય છે.
માટે દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરતાં ઉદર નિવાહ સાથે પરોપકારને હેતુ પણ મનુબે લક્ષ્માં રાખવું જોઈએ. લક્ષ્મી ચંચળ છે તેને કેાઈ સમયે વિગ થપાને નક્કી છે. તે કયાં સુધી રહેશે તે નિર્ણિત નથી, માટે તેને અતિ લોભ નુકશાનકારક છે. કહ્યું છે કે –
धनानि जीवीतं चैव परार्थे प्राज्ञ उत्सृजेत् ।
सन्निमिते वरं त्यागो विनाशे नियते सति ॥
ડાહ્યા પુરૂષોએ ધન અને આયુષ્ય પરાર્થે ખર્ચવું જોઈએ, કારણ કે જયારે તેનો વિનાશ નિશ્ચય પૂર્વક છે, તે તેને સારા નિમિતે વ્યય થાય તે ઉત્તમ છે.” વિવેકી પુરૂષો અંદગી તેમજ દ્રવ્યનું સ્વરૂપ છે ? તેઓ વિચારે છે કે નાશવંત વસ્તુનો સદુપયોગ થાય તેમાં લાભ છે. કારણ કે વસ્તુપાતી થયે તેને ઉપગ ન કરતાં પાછળથી વૃથા વિમાસણ કરવાથી કાંઈ વળતું નથી. વર્ષાઋતુમાં કૃધિકાર આળસુ થઈ બેસી રહે અને પછી મિયા શાચ કરે છે તેથી કાંઈ પણ લાભ થતું નથી. માટે ધન શરીર બળ પ્રાપ્ત થયું છે તે શરીર, મન વા ધનની સહાયતાથી જે જનકલ્યાણ ન થયું તે પછી નિર્ધન અને વૃદ્ધાવસ્થામાં તો રંક મનુષ્યના મનોરથની માફક આતુરતા ધરવાથી શું લાભ? માટે સાધનસંપન્ન અવસ્થા માંજ તેનો લાભ લેવો જોઈએ. પરંતુ સારી સ્થિતિમાં મનુષ્યને પોતાને જ ખ્યાલ રહ્યા કરે છે, “ પોતે સુખી તો બધી દુનીઆ સુખી. ” - “એ ઉક્તિ અનુસાર તે પોતાની સ્થિતિથી અન્યવિષે અનુમાન કરે છે, શ્રીમંતોને દુ:ખ અને સંકટને અનુભવ ન હોવાથી તેઓ દુ:ખી મનુબેનાં દુઃખ અને સંકટ કટપી શકતા નથી. તેઓ વાર્થ શોધવામાં અને સુખપગ ભોગવવામાંજ આનંદ માને છે. સુજ્ઞ પુરૂષો જ તુછ વિચાર કરતાં પરોપકાર બુદ્ધિ રાખે છે. તેને પોતાનું કર્તવ્ય ગણે છે. દ્રવ્યનું સાર્થક દાનવ ડેજ તેઓ કરે છે. તેવા સુજ્ઞ વિવેકી પુરૂષોને જ ધન્ય છે. બાકી આ સંસા
