Bhikshunyayakarnika

Author(s): Mahapragna Acharya
Publisher: Jain Vishva Bharati

Page 249

२१६
भिक्षुन्यायकर्णिका
(च)
(छ)
(ङ) पूर्वचरानुपलब्धि:- नोद्गमिष्यति मुहूर्तान्ते स्वाति
नक्षत्रम् चित्रोदयादर्शनात्। अत्र प्रतिषेध्यः स्वातिनक्षत्रोदयः, तत्पूर्वचर: चित्रोदयस्तस्यानुपलब्धिरिति पूर्वचरानुपलब्धिः। उत्तरचरानुपलब्धि:- नोद्गमत् पूर्वभाद्रपदा, मुहूर्तात् पूर्वम् उत्तरभाद्रपदोद्गमानवगमात् । अत्र प्रतिषेध्यः पूर्वभाद्रपदोदयः, तदुत्तरचरः उत्तरभाद्रपदोदयः, तस्यानुपलब्धिरित्युत्तरचरानुपलब्धिः। सहचरानुपलब्धिः- यथा नास्त्यस्य सम्यग्ज्ञानं सम्यग्दर्शनानुपलब्धेः । अत्र प्रतिषेध्यं सम्यग्ज्ञानं तत् सह चरः सम्यग् दर्शनं तस्य अनुपलब्धे : सहचरानुपलब्धिः स्पष्टा। इदानीं यावत् सहभावक्रमभावस्वभावहेतवः कस्यापि वस्तुनोभावं साधयन्तो भावहेतवः अभावञ्चसाधयन्तो निषेधहेतवो भवन्तीति प्रतिपादितम् । इदमप्यत्र बोध्यं यत् भावात्मका हेतवो यथा विधिसाधका भवन्ति, तथैव निषेधसाधका अपि भवन्ति। एवम् अभावात्मका हेतवोऽपि विधिसाधकाः प्रतिषेधसाधकाश्च भवन्ति । एतेषामुदाहरणानि पुस्तके सन्त्युल्लिखितानि । सम्प्रति हेत्वाभासोपरिविचारमारभमाणो ग्रन्थकारस्तृतीयविभागस्य षोडशसूत्रे असिद्धविरुद्धा-नैकान्तिकानां त्रयाणां हेत्वाभासानां नामग्राहमुल्लेखं कृतवान् ।