________________ ભારતનાં પ્રસિદ્ધ જૈન તીર્થો : બ્રાહ્મણ માધવ મંત્રીએ પિતાનાં અપમાનને બદલે લેવા ઠેઠ દિલ્હી પહોંચી અલ્લાઉદ્દીન ખૂનીને ઉશ્કેરી, તેના સેનાપતિ મલીક કાપુરને બેલાવી કરણદેવની સામે યુદ્ધ ઉભું કર્યું. પરિણામે પાટણનું પતન થયું. પાટણની વિભૂતિ, ઐશ્વર્ય તથા સત્તા ત્યારથી ઓસરતા થયા. (વિ. સં. 1353 થી ૧૩પ૬ સુધીને આ પ્રસંગ) પ્રાચીન પાટણ જે પશ્ચિમમાં હતું, તેનું પતન થતાં નવું પાટણ હાલની જગ્યાએ વસ્યું. મુસલમાન સુબાઓ પાટણમાં નહિ રહેતાં સં. 1868 માં ગુજરાતની ગાદી તેઓ તે વર્ષમાં સ્થપાયેલા અમદાવાદમાં લઈ ગયા. આજે જે પાટણ છે તે વિસં. 1370 લગભગમાં વસેલું છે, અને ત્યારબાદ ધીરે ધીરે પાટણમાં પ્રભુજીની પ્રતિષ્ઠાઓ, ભવ્ય જિનમંદિરે બંધાતા ગયા. એ પાટણ આજે પણ પોતાનાં પુરાણા ગૌરવને જાળવી મૂકપણે પિતાની પ્રતિષ્ઠાને સ્થાપી રહ્યું છે. પ્રાચીન શિલ્પ સ્થાપત્યે, તથા અતિહાસિક ભવ્ય અવશે આજે પણ પાટણની પ્રાચીનતાની સાક્ષી પૂરી રહ્યા છે. આજે સરસ્વતી પાટણથી ઉત્તર બાજુએ ગઈ છે. પૂર્વે પાટણના નાકે હતી. નૂતન પાટણમાં વિ. સં. 1371 માં શત્રુંજય તીર્થ ઉદ્ધારક સંઘપતિ સમરાશા વસતા હતા. તે વખતના અલફખાન નામના સુબાને પિતાની કુશલતાથી તેમણે પ્રસન્ન કરેલ તઘલખ ફીરોજશાહના સમયમાં પાટણમાં શાંતિ સ્થપાઈ હતી. આજના પાટણને કિલ્લે વિ. સં. 1792 માં બંધાય છે. વિ. સં. 1648 માં મોટાં જિનમંદિરે 101 હતા. ન્હાનાં જિનમંદિરે 9 હતા. પ્રતિમાઓ 547 હતી. જ્યારે 1729 માં મેટાં 95 અને ન્હાનાં દેરાસરો 500 હતા. વિ. સં. 1967 માં
