________________ : 74 : ભારતનાં પ્રસિદ્ધ જૈન તીર્થો : દીપાવ્યું છે. સાહિત્યની પણ તેઓશ્રીએ સુંદર પ્રભાવના કરી છે. વ્યાકરણ, ન્યાય, કાવ્ય, સાહિત્ય, અલંકાર, છંદ, ચરિત્રકથા, ઈતિ હાસ આદિ અનેકવિધ સાહિત્યક્ષેત્રમાં તેઓશ્રીએ પિતાની શક્તિથી યશસ્વી સેવા કરીને ઉજજવળ કિતિ પ્રાપ્ત કરી છે: મહારાજા સિદ્ધરાજે આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજના સદુપદેશથી પાટણમાં સિધ્ધવિહાર (રાજવિહાર) નામનું ભવ્ય જિનમંદિર બંધાવ્યું હતું. માલધારી પૂ આ શ્રી અભયદેવસૂરિજીના સદુપદેશથી સિધ્ધરાજે પાટણ શહેર તથા રાજ્યમાં પષણના આઠ દિવસમાં અમારીનું પ્રવર્તન કરાયું હતું. વનરાજના કાળમાં મંત્રી ચાંપાદેવ તથા શ્રીદેવીની સહાયતાથી વનરાજે પાટણને સ્થાપન કર્યું હતું, એ ચપે મંત્રી જે જૈન ધમી હતું, એના નામથી વસેલું શહેર, આજે પાવાગઢની તળેટીમાં “ચાંપાનેર તરીકે ઓળખાય છે. ભીમદેવના સમયમાં વિમળશાહે પાટણનાં રાજ્યનું મંત્રીપદ તથા સેનાનાયકપદ સંભાળ્યું હતું. આ વિમળ મંત્રીએ આબુના જગપ્રસિદ્ધ મંદિરો બંધાવ્યાં હતાં. કુંભારીયામાં પણ સુંદર જિનમંદિરે તેમણે બંધાવ્યાં હતાં. ચંદ્રાવતીના પરમારોને વિમલમંત્રીએ વશમાં લઈને ગુજરાતની સત્તા ઉત્તરમાં ઠેઠ ચંદ્રાવતીની પેલી બાજુ સુધી ફેલાવી હતી. માલવદેશના રાજવીઓને પણ તેણે જીતી લીધા હતા. સજજન, ઉદાયન, વાગભટ્ટ, આભટ્ટ, શાંતુ મહેતા આ બધા પાટણનિવાસી જૈન મંત્રીશ્વરેએ ગૂર્જર ભૂમિની સેવા કરવામાં પિતાનું સઘળું શ્વેચ્છાવર કર્યું હતું. આમ વનરાજથી પ્રગતિના શિખરે ચઢેલે પાટને વૈભવ ઠેઠ પરમાત મહારાજા શ્રી કુમારપાળ સુધી ઉત્તરોત્તર વધતે ચાલે.
