________________ : 198 : ભારતનાં પ્રસિદ્ધ જૈન તીર્થો : આ મંદિરના ગભારાઓ તથા મૂળનાયકના પ્રતિમાજી, મંદિરે બંધાવતી વખતે મંદિરના બંધાવનારાઓએ જે સ્થિતિમાં રાખેલ તે આજે નથી રહ્યાં. કારણ કે આવું શિલ્પકામ જે મંદિરમાં હોય તેનાં ગર્ભગૃહો કેવાં રમણીય બેનમૂન કલાકૃતિઓથી કંડારેલા હોય, પણ આજે એ નથી દેખાતું, એનું કારણ વચલા કાળમાં મુસ્લીમ રાજ્ય સત્તાઓએ ધમાંધ બની અહિં ભાંગફેડ કરતાં આ બધું નાશ થવા પામ્યું હોય, અને પાછળથી ગભારામાં ફેરફાર કર્યો હોય, તેમ જ નવાં પ્રતિમાજી અહિં પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવ્યા હેય, એ હકીકત સંભવિત છે. 4: રાણકપુરજીઃ મારવાડને પ્રદેશ એટલે ભૂતકાલીન જાહેરજલાલિ, ગૌરવ તથા તેજસ્વિતાના પ્રતીકરૂપ પ્રદેશ. ક્ષત્રિયેની તથા વૈશ્યની પ્રાચીનભૂમિ વલ્લભીવંશનું પતન થતાં હજારે જેને, વૈશ્ય મારવાડમાં જઈને વસેલા એમ ઈતિહાસની તવારીખે બેલે છે. આ મારવાડ ભૂમિમાં હજારે જૈન મંદિરે રળીઆમણાં, ભવ્ય, તથા હિંદભરમાં અજોડ હોય તેવાં આજે વિદ્યમાન છે. કાળબળે વસતિ, વ્યાપાર કે સમૃદ્ધિમાં ઓટ આવતાં રૂડી ને રળીઆમણી એ ભૂમિ આજે પાછળ પડી ગઈ. આજનાં સાધને, સંશોધને ત્યાં ન પહોંચી શકયાં. એટલે એની સંપત્તિ બીજે ખેંચાઈ ગઈ. આ મારવાડમાં રણકપુર તીર્થ, ખરેખર અદ્વિતીય તીર્થ છે. વિ૦ ના 13-14-15 તથા 16 મા સૈકામાં અને વૈભવ અપાર હતે. રાણકપુર તે વેળા મેટું શહેર હતું. મેવાડ રાજ્યનું વ્યાપાર-ઉદ્યોગવાળું આ માતબર નગર હતું. નાંદીયા ગામના રહેવાસી શેઠ ધરણુ શાહ તથા રત્નાશાહ વ્યાપાર માટે
