________________ ગુજરાતનાં જૈનતીર્થો : * 159 : છે. એ સમૃધ પણ બન્યું છે, અને પાયમાલ પણ થયું છે રાજકીય, વ્યાપારિક તથા અંધાધૂધીના સમયની અનેક ક્રાંતિએમાંથી પણ તે પસાર થયું છે. - પ્રાચીન ઇતિહાસ: વિ૦ ના 15 મા સિકામાં સુરત ફરીથી સ્થપાયું, તે પહેલાં સુરત એતિહાસિક શહેર હતું. મહારાજા સંપ્રતિના કાળમાં સુરતની બાજુમાં રાંદેર ગામમાં દેરાસર બંધાયાના ઉલ્લેખો પરથી આ સ્થાન કેટકેટલું પ્રાચીન હશે એ કલ્પી શકાય છે. ગૂજરાતના મંત્રીશ્વર શ્રી વસ્તુપાલ-તેજપાલના સમયના તેમણે બંધાવેલાં જિનમંદિરે આજે અહિં વિદ્યમાન છે, શિવાજીના સમયે સુરતની સમૃદ્ધિથી આકર્ષાઈ મરાઠા સૈન્યએ સુરત પર આક્રમણ કર્યું હતું, એમ ઈતિહાસ કહે છે. હિંદમાં વાલંદાની પહેલ-વહેલી વ્યાપારી કોઠી સુરતમાં નંખાયેલી હતી. સુરતના ભવ્ય જિનાલયે, ઉપાશ્રયે, જ્ઞાનભંડારે, એ ખરેખર સુરતની જેન પ્રજાની ધર્મસમૃદ્ધિ, શ્રદ્ધા તેમજ ભક્તિને ગૌરવ આપનારાં છે. મુસલમાની રાજસત્તાની અત્યાચાકર હજજામાં સુરતના જેનેનું ઘણું ભસ્મીભૂત થઈ ગયેલું એ મ૦ શ્રીહાસ કહે છે. જિનાલયે, મરજીદ રૂપે બની ગયાના ઉલ્લે, ઈતિહાસના પ્રમાણિક પુસ્તકમાંથી મળે છે, અહિં શાહપુરમાં ચિંતામણું પાર્શ્વનાથનું જે ભવ્યમંદિર આજે વિદ્યમાન છે, એ પ્રતિમાજી અત્યારે જે શ્રી રઝા હામેની મજીદ, કે જે પહેલાં જેને મંદિર હતું તેમાં બિરાજમાન હતાં. જ્યારે મુસલમાનેએ એકાએક આ મંદિર પર આક્રમણ કર્યું, તે સમયે આ પ્રતિમાજી ચમત્કારિક રીતે એકદમ અદશ્ય થયા, બીજે દિવસે ત્યાં વસતા
