________________
૪. સીતાનો ત્યાગ
ભ્રષ્ટ થયેલાં પત્નિને ઘરમાં પરત લાવવાથૉ રાવણને હરાવી રામચંદ્રજી સીતાજીને લઇને ધર્મની મર્યાદા લોપાય છે. સ્ત્રીનો પતિ કહે છે. અયોધ્યામાં પુનરાગમન પામ્યા. સીતાજીના
કે રાષણ સૌતાને હરી ગયો અને રામે દુષ્ટ આનંદના દિવસો શરૂ થયા. એક દિવસે વહેલી |
રાવણના ઘરમાં રહેલાં સૉતાને પાછી આણો. તો સવારે તેમણે બે સ્વપ્નો જોયા. તુરત જ સ્વામી
તે પણ બળાકારે હરી ગયેલા અને અત્યાચારીના પાસે જઇને તેનું ફળ પૂછ્યું. સ્વપ્નફળ બતાવતા
ઘમાં રહો ભ્રષ્ટ થયેલો ગ્રૉજે ઘમાં પાછી એણે રામે કહ્યું:
તો તેમાં તેનો શો વાંક ? સર્વ શાસ્ત્રોમાં પ્રવિણ
અને મર્યાદા પુરષોતમ રાજા રામ જે રીતે વર્તે હે પ્રિયે! પ્રથમ સ્વપ્નમાં તે બે અષ્ટાપદને
તે જ રીતે પ્રજા પ્રવર્તે તો તેમાં શો દોષ ?” તારા મુખમાં પ્રવેશતાં જોયા તેનું ફળ તારી ફૂખે મહાપરામ અને મોક્ષગામી એવા યુગલ પુત્રો
વિજયના વચનો સાંભળી રામચંદ્રના ચિત્ત અવતરશે. બીજા સ્વપ્નમાં પુષ્પક વિમાનમાંથી
ઉપર જાણે મુદ્દગરની જ ચોટ પડી. પ્રજાપાલક પૃથ્વી પર પડયું તે પ્રશસ્ત નથી. તોપણ તારી
રાજા રામ ઉપર મહાન આપત્તિ આવી પડી. એક ધર્મભાવનાના ચિંતથનના પ્રતાપે તે આપત્તિ
બાજુ સીતા પ્રત્યેનો દુર્નિવાર સ્નેહ અને બીજી દૂર થશે.”
બાજુ લોકનિંદાનો ભય. રામચંદ્ર લક્ષ્મણને
બોલાવી લોકાપવાદની વાત કરી. લક્ષ્મણે કહ્યું સમય જતાં જોડીયા બાળકોના ગર્ભના
કે સીતાજી પવિત્ર છે, શીલવંત છે, સતી ભારથી સીતા દૂબળી પડી તોપણ તેની શોભા.
શિરોમણી છે. લોકો મૂઢ અને અવિવેકી છે. એકદમ નીખરી ઉઠી. રામચંદ્ર તેની જે કોઇ
કમળો હોય તે શ્વેત ચંદ્રને પીળો દેખે તેથી ચંદ્ર અભિલાષા હોય તે જણાવવાની આજ્ઞા કરી.
પીળો થઇ જતો નથી. તેમ દૂષિત નેત્રવાળા ત્યારે સીતાએ સન્મેદશિખરાદિ તીર્થોની યાત્રા
લોકો નિષ્કલંકીને કલંક લગાડે તેથી તેનામાં કરવાની અભિલાષા વ્યકત કરી. તે જ દિવસે
કોઇ કલંક પેસી જતું નથી. સીતામાતાના પ્રજાજનોનું એક પ્રતિનિધિમંડળ રાજા રામને
| નિષ્કલંકપણાના આપ જ સાક્ષી છો. ક્રોધથી. મળવા આવ્યું. રામે નગરજનોને આગમનું કારણ
લાલચોળ થઇ ઉઠેલા લક્ષ્મણે કહ્યું કે પૂછયું. પણ કોઇના મુખમાંથી એક પણ શબ્દ
ઉપમારહિત શીલવ્રત ધરનારી પવિત્ર નીકળી શકતો નથી. રાજા રામે અભયદાના
સીતામાતાની નિંદા કરનારનો હું નાશ કરીશ. આપી જે હોય તે સ્પષ્ટ કહેવાની આજ્ઞા કરી.
મિથ્યા વચનો બોલનારની જીભ કાપી નાખીશ. ત્યારે લજ્જાથી જેનું ગળું ધાઇ ગયું છે તેવા વિજય
રામચંદ્રએ લક્ષ્મણને શાંત પાડતા કહ્યું કે નામના આગેવાને સીતાજીના કારણે થતા લોકાપવાદની વાત કરતાં કહ્યું:
આ અપવાદ શસ્ત્રોથી દૂર ન થઇ શકે.
અપવાદરૂપી રજ ઝડપથી વિસ્તાર પામી તેજસ્વી હે સ્વામી ! નિર્બળની યુવાન સ્ત્રૉને
પુરુષની કાંતિને પણ હણે છે. તેથી એ રજને બળવાન પાપોએ હરી જઇ તેના ઉપર બળાત્કાર
ફેલાતી અટકાવવી જોઇએ. હે ભાઇ ! ચંદ્રમાં ગુજાર્યો છે. આથી શૌલવંત સ્ત્ર અત્યાચારીના
સમાન ઉજ્જવળ આપણું ગોત્ર છે. તે ઘરમાં અત્યંત દુ:ખી થઇ છે. સિપાઇઓએ પાપોને
અપકીર્તિરૂપ મેઘમાળાથી આચ્છાદિત ન થઇ સજા કરી તે સ્ત્રીને મુક્ત કરાવ્યો છે. તેનો પતિ
જાય તે જોવું આપણો રાજધર્મ છે. ત્યારે તેને પોતાને ઘેર પરત લાવ્યો છે. પણ આ રીતે લક્ષ્મણે રામચંદ્રને કહ્યું કે રાજધર્મ નિભાવવા.
જ્ઞાનપૂર્વકના વૈરાગ્યની જનની બાર ભાવના
૨૪
