________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
----
--
--
અંક ૩–૪] મહાપાષાય ધર્મસાગરજી ગણિની જીવનરેખા.
નયચક્ર-જૈન ગ્રંથાવલી(પૃ. ૯૧)માં આના કર્તા તરીકે ધર્મસાગરગણિને ઉલ્લેખ છે. પઢાવલી–સમુચ્ચય' ભા. ૨, પૃ. ૨૬૯)માં આની વૃત્તિના કર્તા તરીકે પણ ધર્મસાગરણને નિર્દેશ છે. આ ગ્રંથની ભાષા, વિષય વિગેરે બાબતની તપાસ કરવી બાકી રહે છે. જે આ મૂળ કૃતિ ઉપર પણ વૃત્તિ હોય તે આ કૃતિ જઈશું મરહીમાં હશે એમ મારું માનવું થાય છે.
૫જજીસસસયગ-આ જઇણ મરહદ્દીમાં ૧૧૦ માથામાં રચાયેલી કૃતિ છે. એમાં પર્યુષણને અંગે ભાદરવા સુદ ચોથની તિથિ આરબ ગણાય, નહિ કે પાંચમ એ બાબતનું નિરૂપણ છે અને તેમ કરતી વેળા એથી વિપરીત મત ધરાવનારને “કપાક્ષિક” કહી તેમના મતના અહીં ખંડન કરાયું છે. પ્રસંગવશાત કાલકાચાર્ય ત્રણ થઈ ગયા છેએ વાતને અહીં નિર્દેશ કરી સંવત્સરી ચોથની કરનારા કાલકાચાર્યું તે કણ તે દર્શાવાયું છે.
આમ આ કૃતિને વિષય પર્યુષણ પર્વ સાથે સંબદ્ધ હોવાથી અને એમાં ૧૧૦ ગાથા હોવાથી એનું નામ સંસ્કૃતમાં પયુષણદાશતક રખાયું છે તે યોગ્ય છે. ગાથાની સંખ્યા સની લગભગની છે એ વાત વિચારતાં એનાં પર્યુષણશતક અને પર્યુષણશતક નામ પણ ખાટાં નથી. - આ કૃતિ ઉપર ધર્મ સાગરગણિએ જાતે સંસ્કૃતમાં કૃતિ રચી છે. એ વૃત્તિ તેમજ મૂળ “ શ્રેષ્ઠિ ઋષભદેવ કેશરીમલ જૈન શ્વેતાંબર સંસ્થા ”( રતલામ) તરફથી ઇ. સ. ૧૯૩૬ માં છપાવાઈ છે.
પજુસણદાસસયગ( ગા. ૧૦૬ )ની પજ્ઞ વૃત્તિ( પત્ર ૩૪)માં કલ્પકિરણવલીની ભલામણ કરાઈ છે અને ક૫કિરણુવલી( પત્ર ૧)માં પયુંષણાદશશતકને ઉલેખ છે. વળી પવયણપરિકખાના “આંચલિક” વિશ્રામ(ગા. ૩૭)ની પણ વૃત્તિ( પત્ર ૪૭)માં પર્યું પણાદરા શતકને અતિદેશ છે તે પર્યુષણાદશશતક( ગા. ૯૬ મી)
પત્ત વૃત્તિ(પત્ર ૨૯ અ )માં કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણને એટલે કે પવયણપરિકખાને અતિદેશ છે. આથી આ બધી કૃતિએ લગભગ સમકાળે રચાઈ હશે એમ લાગે છે.
પવયણપરિકખા યાને પકખકેસિયસહસ્સકિરણ ઉપક્ષકૅશિસહસ્ત્રકિરણ) આમ જે અહીં બે નામે આપ્યાં છે તે પૈકી પહેલું નામ આ કૃતિ તપાસી જઈ એને યોગ્ય ઠેરવતી વેળા શ્રી હીરવિજયસૂરિએ આપ્યું છે. સાથે સાથે એમણે જ આ કૃતિના પ્રત્યેક વિસાય(વિશ્રામ)ના અંતમાં વિ. સં. ૧૬૨૯ ના ચૈત્ર સુદ દસમને ઉલેખ કર્યો છે એમ જણાય છે, કેમકે કર્તા તો પિતે એમ શા માટે કરે ? બીજું નામ
• આ કૃતિ પણ વૃત્તિ સહિત બે ભાગમાં ઋ૦ કે. સંસ્થા રતલામ તરફથી ઈ. સ. ૧૯૭૭ માં પ્રસિદ્ધ થઈ છે. સાક્ષીમૃત મંથ, વિશેષનામે, સાક્ષીભૂત પાઠ અને વિષયાનુક્રમ સહિત આગમહારકે આનું સંપાદન કર્યું છે. પહેલા વિભાગમાં પાંચ અને બીજામાં બાકીના વિસ્સામ છે.
For Private And Personal Use Only
