________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૩-૪]
શું એ હાર ટોડલે ગળી ગયો?
૨૯
: ખરી રીતે વિચારીએ તો જણાય છે કે જ્ઞાન અને અજ્ઞાન બને ભાવ નવા નથી. સંસારમાં બધા જીવો જ્ઞાની હતા અને કેાઈને અજ્ઞાન ન હતું એમ કહી શકાય નહિ. જ્ઞાની અને અજ્ઞાની સ્વભાવથી સર્વ કાળે રહેલા જ છે, તેમ આર્યો અનાયનું પડ્યું છે. ફક્ત તેમાં કાળની તરતમતા હોય છે. ક્ષેત્રે અને કાળે કરીને આર્ય દેશમાં અનાર્ય એાછા અને અનાર્ય દેશમાં આર્ય ઓછા એમ કહી શકાય,
આય કરતાં અનાર્ય દેશ ઘણા વિશેષ છે. ભરતક્ષેત્રના ૩૨૦૦૦ દેશોમાં આર્ય દેશ માત્ર સાડીપચીશ જ છે. એટલે નક્કી થાય છે કે–આર્ય પ્રજા કરતાં અનાર્ય પ્રજા ધણી વધારે છે. મહાત્મા આનંદઘનજી કહે છે કે
થોડા આર્ય અનાર્ય જનથી, આર્ય ક્ષેત્ર બહુ થોડા; તેમાં પણ પરિણતિજન થાડા, શ્રમણ અ૯પ બહુ થોડા. (મેક્ષ )
અનાર્ય કરતાં આર્ય ક્ષેત્ર ઘેડા, તેમાં પણ જેને રાગદ્વેષ અવસ્થાનું ભાન થયું હોય એવા જીવાત્માઓ બહુ ડા, એ બધામાં આમ પરિણતિવાળા-વીતરાગ દશાને પામેલા અઘોર તપશ્ચર્યા કરવાવાળા શ્રમણે તો ઘણું જ અ૫ જાણવા. ભગવદ્ગીતા પણ આ જ કથનને પુષ્ટિ આપે છે.
मनुष्याणां सहस्रेषु, कश्चिद्यतति सिद्धये ।
यततामपि सिद्धानां, कश्चिन्मां वेत्ति तच्चतः ।। હારે મનુષ્યમાં કોઈક જ સિદ્ધિને માટે પ્રયત્ન કરે છે, ને એવા હજારો પ્રયત્નો કરનારાઓમાંથી ભાગ્યે કોઈક જ તાવથી મને જાણે છે. આ ઉપરથી નિર્ણય થયો કેઆર્ય કરતાં અનાર્યની અને ધમ કરતાં અધમીઓની સંખ્યા જગતમાં વધારે હોય છે. આ કથન ભરતક્ષેત્રની અપેક્ષાએ છે. હવે અનાર્યનું સ્વરૂપ તપાસીએ. - આર્યથી ઊલટું સ્વરૂપ અનાર્યનું છે. અનાર્ય દેશ કદી સમૃદ્ધ હોય કે વિદ્યા-કળાની ટોચે પહોંચેલ હોય પરંતુ તે સુખી હોય એમ ધારવાનું નથી, કેમકે તેની ભાવના જ અનાર્ય છે. સ્વભાવથી અનાર્ય ભાવો હોવાથી તેમનાં જીવન કલેશમય હોય છે, આ જીવનમાં જવાદનું પ્રમાણ વિશેષ હોય છે, અસંતોષી જીવન હોવાથી સદાય દુઃખને જ અનુભવ મેળવે છે. આ રાજા પ્રજાની રાજલાલસા વૃદ્ધિ પામતી હોવાથી તેમજ પારકું લેવાની ને તેને પચાવી પાડવાની વૃત્તિ હેવાથી તે પ્રજા અંદરોઅંદર કુસંપથી ઘેરાયેલી હોય છે, પરસ્પરની લડાઈએથી તે સદાય ક્ષીણ થતી જાય છે, અનય પ્રા પરિણામે આબાદ થઈ શકતી નથી. કદાચ કે પ્રજા આબાદ હોય તે પણ તેની નૈતિક સંસ્કૃતિ તે અતિ વિષમ જ હોય છે. ખરી આબાદી આર્યભાવમાં જ એટલે સંતેષમાં જ છે. અસંતોષના સડામાં ડૂબેલી પ્રજા કેટલી દુઃખી છે તેના દાખલા ઈતિહાસ પૂરા પાડે છે.
આ પ્રજાનું માનસ સદાય લેવાનું હોવાથી સર્વનાશના સાધને શેધતી જ હોય છે, તેમજ પાપની પરંપરા વધારતી જ હોય છે. રાજ્યની વૃદ્ધિ, લક્ષમીની વૃદ્ધિ, સત્તાની વૃદ્ધિ,
For Private And Personal Use Only
