Atmanand Prakash Pustak 064 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

પણ એજ એક માત્ર અમૃતૌષધિ અહિંસામાં જ ભરી હતું અને એને અનુરૂપ જ એમનું જીવન હતું. વસ્ત્રપડેલી છે. પણ એમ છતાં અહિંસા એને પ્રભાવ સુહાને પણ પરિગ્રહ એમણે એ અર્થે જ છોડે પાથરવામાં આજે કારગત નીવડતી નથી, કારણકે હતા. અને આજ પણ એમના મુનિઓ એ જ માગે અહિંસાને નામે, દેશની સંપત્તિ અને સમૃદ્ધિ વધારવાને ચાલી આજના ભગપ્રધાન જગતને એક નવો જ નામે જે હિંસા ચાલી રહી છે અને એના પરિણામે આદર્શ પૂરો પાડી રહ્યા છે. જો કે આજના વાતાવરણની હદયની કઠોરતા, શુષ્કતા તથા સંપત્તિભૂખની લાલસાને અસર સહેજ સ્પર્શી હશે; એમ છતાં જગત આખામાં જે પોષણ મળી રહ્યું છે એ અહિંસાની સાધના માટેનું એનો ત્યાગ આજે પણ અદભૂત ગણાય છે. ભારતીય વિધાતક પગલું છે એમ સહેજે લાગ્યા વિના રહેતું નથી. પ્રજામાં ભાગીઓ પ્રત્યે જે આદરભાવ છે, ત્યાગનું જે
એ સંપત્તિભૂખ આજે તે એટલી વ્યાપક બની આકર્ષણ છે એ મહાવીરાદિ સંતની ત્યાગદશાએ સિંચેલા ગઈ છે કે એના પરિણામે જ અનીતિ, કાળાંબજાર, સંસ્કારોનું જ પરિણામ છે. છળપ્રપંચ, જૂઠ તથા શાહુકારી ચોરી જેવા દુર્ગણે- મહાવીરે શીખવેલા પાંચ મહાવ્રતમાં ત્યાગ-અપરિઆજે સમાજવ્યાપી બની ગયા છે કારણકે આજે ગ્રહ વ્રત એ જ બધા મહાત્રતાને પાયો હોઈ ત્યાગી આપણે સહુ સંપત્તિભૂખ, વિલાસ, અર્થલાલસા, સંસ્થા ઊભી કરવા પર એમણે ખૂબ ભાર મૂક્યો હતે. પરિગ્રહ,મેહ અને વૈભવ પ્રદર્શનની હરીફાઈમાં અટવાઈ ત્યાગ એ જૈનધર્મનું પ્રધાન તત્ત્વ છે. પૂર્ણત્યાગપડ્યા છીએ. એથી જ્યાં સુધી હિંસા-અશાંતિના મૂળ અપરિગ્રહ એ એનો આદર્શ છે અને એ આદર્શને કારણરૂપ આર્થિક અસમાનતા ન તૂટે, સત્તા-સંપત્તિ પહોંચવા માટે જ કમિક પગથિયાં રૂપે એમણે સાધકને કે પરિશ્રમેહ ન è તેમજ બીજાનું આંચકી લેવાની વાત (દાન કરવું અર્થાત્ સંપત્તિને બીજાને અર્થે વૃત્તિ ન જાય ત્યાંસુધી અહિંસા કેવી રીતે ફળદાયિની ત્યાગ કરવો) તિથિ સંવિમોરાગ્રત (તારા અન્નમાં બની શકે ? એક બાજુ સ્વાર્થવશ બની અન્યનું સુખ અન્યને પણ હિસ્સો છે એમ માની એને ભાગ પાડ લંટવું અને પછી લટાયેલાઓનો પ્રેમ સંપાદન કરવા અને આંગણે આવેલા અતિથિ-ભિક્ષને જમાડીને જમ) મથવું એ બે સાથે ન બની શકે. એથી અન્યના સુખ તથા મોળોમોmવિરમણવ્રત ( દિનભરદિન ભાગમાટે આપણે ઘસાતાં ન શીખીએ, એમને ખાતર ત્યાગ ઉપભોગના સાધનોની મર્યાદા બાંધે અને તે પણ ધટાડતા ન કરી શકીએ ત્યાં સુધી અહિંસાની સાધના સફળ ન રહે ) જેવા આચાર આપ્યા હતા. થાય, અને એ ન થાય ત્યાંસુધી જગત પર સુખ-શાંતિનું
ભ. મહાવીરનું દઢ મંતવ્ય હતું કે જ્યાં સુધી વાતાવરણ પણ નિર્માણ ન થઈ શકે.
સમાજમાં આર્થિક અસમાનતા હશે, સુખની સરખી આથી અહિંસાની સાધના માટે જીવનની જરૂરિયાત વહેંચણી નહીં હોય ત્યાં સુધી અહિંસાની સાધના ન ધટાડતા રહી સાદા સંયમી જીવન જીવવાનો અભ્યાસ થઈ શકે. અને એટલા માટે જ એમણે સ્થાન અને પાડવો અને છેવટે પૂર્ણપણે અપરિગ્રહી ત્યાગી જીવનના વિમાન પર ભાર મૂકવા એટલે સુધી કહી નાખ્યું આદર્શને સિદ્ધ કરે એ મહાવીરને એ યુગમાં જગતને છે કે “અસંવિમાની ન હિ તtણ મોવવો? જે વ્યક્તિ ખાસ સંદેશ હતો. અને આજે જયારે આખું જગત પ્રાપ્ત વસ્તુઓનું સમવિભાજન નથી કરતો તે મોક્ષ અર્થ અને સત્તાની હરીફાઈમાં પડી જવાને કારણે નથી પામતો (દશ. ૧. અ. ૯ ઉ. ૨ ગા. ૨). દાવાનલ પર આવીને ઊભેલું છે ત્યારે તે એ સંદેશની આમ ત્યાગ–અપરિગ્રહ પર જૈન ધર્મે એટલે ભાર કિંમત અનેકગણી વધી જાય છે.
મૂક્યો છે કે એનું સમગ્ર કથા સાહિત્ય ત્યાગ-અપરિગ્રહ અપરિગ્રહી-ત્યાગી જીવન વિના અહિંસાની સાધના અને સંસાર ત્યાગના ધ્યેયને અનુલક્ષીને જ નિર્માણ સકળ બને જ નહીં એવું ભ. મહાવીરનું દઢ મંતવ્ય થયું છે. કારણકે ત્યાગ સિવાય અહિંસા નથી અને
માત્માનંદ પ્રકારો