________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મામાના પ્રમ
હજાર લોકે તેમનો કલ્યાણકારી ઉપદેશ સાંભળી દષ્ટિએ કાકે, મામો, કે ભાઈ પણ હોઈ શકે છે. પાવન થયાં અને તેમના અનુયાયી થયાં. અહિંસા, માટે “ આ આમ જ છે, ” “ આમ થવું જ તપ, ત્યાગ, સંયમનો સાચો માર્ગ બતાવી જીવન જોઈએ” એવા જકાર વાપરીને વહેવાર કરવાની જીવવાની કલા તેમણે બતાવી. અહિંસા, દયા અને વાત અનેકાંત દષ્ટિએ માન્ય નથી. એટલે તે દુરાગ્રહી પ્રેમના સાચા અને ગહન માર્ગનું જનતાને જ્ઞાન બનવાની ના પાડે છે. એ રીતે વિશ્વમાં અનેક સિદ્ધાંત, આપ્યું. આના પરિણામે યજ્ઞ-યાગાદિકમાં ચાલતી હિંસા વાદો કે માન્યતાઓ વર્તે છે અને એને કારણે અનેક
અટકી, અજ્ઞાનતા, રૂઢિઓ, બેટા વહેમ દૂર થયા. કહો, કંકાસે ચાલે છે, જે છેવટે વિશ્વયુદ્ધમાં પરિણમે કચડાયેલા નારીજીવનને નવજીવન મળ્યું. અને સહુથી છે. પણ એમાંથી અનેકાંત દષ્ટિએ તેઓ કયાં સાચા મેટી ભેટ તે તેમણે અનેકાંતવાદની આપી એટલે છે ને ક્યાં છેટા છે, તે શોધવાની સમય દષ્ટિ કે “દરેકના વિચારમાં કંઈક સત્ય છે એમ સમજીને ભગવાન મહાવીરનો ઉદાર અનેકાંતવાદ જ આપી સામાના વિચારને પણ સહાનુભૂતિ અને સમન્વયની શકે છે, અને મનુષ્ય તે શોધીને સામાને સંતોષ દૃષ્ટિથી જોતાં શીખવું.” એ પદ્ધતિ જે માનવી સ્વીકારે આપી, શાંતિનો રાહ બતાવી શકે છે. અનેકાંત કહે તે તેને બુદ્ધિનો ગર્વ અને આવડતનું અભિમાન છે કે ભાઈ એક જ સત્ય અનેક રૂપે પ્રગટ થતું ગાળી નાખશે અને વિશ્વની પ્રજા-પ્રજા વચ્ચે સમ- હેાય છે, માટે તેનાં અનેક રૂમને તારે માન્ય રાખવા જાતીનો સેત ખડો કરશે. ભગવાન મહાવીરની વિશાળ જ પડશે. ભલે તે વિરોધી રૂપે પણ હાય ! વ્યક્તિ, અનેકાંત દષ્ટિને જરા વધુ સ્પષ્ટ રીતે સમજીએ. સમાજ કે રાષ્ટ્રો કંઈ સંપૂર્ણ સત્યને વરેલા નથી
હતા પણું સત્યના અંશેને તે તે વરેલા હોય છે, આ વિશ્વમાં અબજો પદાર્થો છે. દરેકને અનંત તેથી તેટલે અંશે તે સાચા છે. બધાય અંશોનો ધર્મો-અવસ્થાઓ હોય છે. એમાં પરસ્પર વિરોધી અને આદર કરીએ ત્યારે પૂણે સત્ય બને માટે જ આ અવિરેધી ધર્મો પણ હૈય છે. હવે તમે જે આ બધી સિદ્ધાંત સારો ને પૂર્ણ સિદ્ધાંત છે અને એથી આ બાબત ન જાણો તે તેમાંના કેઈ એક પદાર્થને અનેકાંત “મારું તે સાચું” નહિ પણું સાચું એ અમુક કારણે સંપૂર્ણ સાચે જ છે એમ કહી નાંખે, મારું” એ સનાતન સત્યને રસીકાર કરવા તરફ કાં અમુક કારણે સર્વથા ખોટો જ છે, એમ પગુ કડી આપણને પ્રેરે છે અને છતની અનેક આંટીઘૂંટીએ નાખો. જો આમ થાય તો અપૂર્ણ સત્ય ખડાં થાય અને અશાંતિને ઉકેલ આપે છે. પ્રત્યેક માનવ, ઘર, અને તે બુદ્ધિમાં અને કાર્યમાં અનેક ધણો જગાડે સમાજ કે રાષ્ટ્ર આજકાલના બધા વાડને છોડીને
વિશ્વમાં અશાંતિ ઊભી કરે. માટે યાદવાદ આ વાદને અપનાવે તે વિશ્વ કેવું સુંદર બની જાય ! જેનું બીજું નામ અનેકાંતવાદ અને ત્રીજું નામ
ભગવાન મહાવીરના જીવનનાં બીને અનેક સાપેક્ષવાદ છે, એ વાત આપણને એક વિવેક દષ્ટિ
આદરણીય પાસાંઓ છે. એમાંના બેએક પાસાંઓનું આપે છે. એ કહે છે કે દરેક વ્યક્તિના વિચારમાં, વિહંગાવલોકન કરશે તે તે આજના તેમના જન્મવાણીમાં કે વર્તનમાં અમુક અપેક્ષાએ સત્યાંશ હાય દિવસે અસ્થાને નહિ ગય. છે અને અસત્યાંશ પણ હોય છે. દરેક પદાર્થમાં સર્વથા સત્ય જ હેય એમ નથી હોતું. તેમજ સર્વથા (1) અહિંસા (૨) ક્ષમાકરણ. એ એમના અસય જ હેય તેમ નથી હોતું સાચું અને ખોટું જીવનના પ્રસંગોને સાંકળતા અને માનવજીવનને બંને હેઈ શકે છે. જેમ કે એક બાળકનો પિતા પ્રેરણા અને બોધ આપે તેમાં પાસાંઓ છે. શ્રી મહાવીરે તેના બાળકની દષ્ટિએ પિતા પણ છે તે બીજાઓની અહિંસાનો ઉપદેશ દેતાં કહ્યું કે પ્રાણી માત્રને પોતાનું
For Private And Personal Use Only
