Atmanand Prakash Pustak 053 Ank 09 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 10

ભગવાન મહાવીરના દીક્ષા મહે।ત્સવ
( લેખકઃ—‘ સાહિત્યચ’દ્ર' શ્રી માલચ'દ હીરાચદ-માલેગામ.)
સામાન્ય ગૃહસ્થના ઘેર પુત્રજન્મ થાય કે વિવાહ પ્રસ'ગ બને તે તે પ્રસંગ યયાશક્તિ ઉત્સવરૂપે માનવાની અને પેાતાને આનંદ પ્રદર્શિત કર વાની પ્રથા પરંપરાથી ચાલતી આવે છે. તેમાં ક્ર′ જાતની અપૂર્વતા મનાતી નથી. એ નિત્ય અનુભ-એમ વની અને સામાન્ય પ્રથા થઈ પડી છે. તેમજ મહાજ્ઞાની કે જેમને આત્માનુભવની યત્કિંચિત્ પશુ ઝાંખી થઇ હોય તેમજ આત્માની ઉન્નતિની થાડી પશુ લગની લાગી ઢાય એવા સત્પુરુષોને આવા ઉત્સવ! કે આનંદમાં જરાએ રસ રહ્યો હાતા નથી. તે એવુ સમજે છે કે, અનાદિ કાલથી આત્મા ક'ના મેલથી ખરડાએલા છે, એ મેલ નિકળવાના એ કાંઇ માગ` નથી. ઉલટુ એ માગ'માં એવા પ્રકારના મેલ વધુ તે વધુ પ્રમાણમાં વધવાના છે. ત્યારે ખાલ દેખાતા ક્ષણિક સુખમાં રાચવું, એથી
ખુશી થવું એ કાંઇ ખરા માં ન કહેવાય. ઇંદ્રિયા
ના વિકારાને સતાષવાથી ઈંદ્રિયની તૃપ્તિ જ થતી હાય તા ભલે તે ઈંદ્રયાના વિષયે ને તૃપ્ત કરી લઇએ. પશુ વસ્તુસ્થિતિ તદ્દન જુદી જ છે. અગ્નિમાં બલતજી જેમ જેમ ઉમેરીએ તેમ તેમ અગ્નિની ભૂખ તા વધતી જ જાય છે. અગ્નિ વધારે ખલતથી તે વધુ ને વધુ તીવ્ર બનતા જાય છે ! તેને તૃપ્તિ છે જ નહીં. એ જ સ્થિતિ ઇંદ્રિયાની છે. તેની તૃપ્તિ માટે જેમ જેમ પ્રયત્ન કરાય તેમ તેમ તેની તીવ્રતા વધ્યે જ
નથી. બધી સંકટપર પરા એને સ્પષ્ટ છે. આમ છતાં એ એવી માહિનોમાં કસાય છે કે, એને છૂટકા થવા તદ્દન અશકય પ્રાય જણાય છે. અત્યંત દરદ્રી માસ પણ પોતાની પત્ની તથા ખાલા ભૂખથી મરે છે જાણવા છતાં, તેના દુ:ખાની કલ્પના થયા છતાં પણ વખત આવે પેાતાના નશા માટે ગમે તે કૃત્ય કરવા પ્રેરાય છે. પાપ કે પુણ્ય સમજવા છતાં એ આંખ મીચી ઝંપલાવે છે, અને પોતાના આત્માના નાશ કરે છે. ત્યારે જેની પાસે અહિક સાધના વિપુલ ઢાય, દ્રવ્ય હેાય, વૈભવ હાય, સત્તા હાય, યૌવન ઢાય, ઇષ્ટ પરિવાર પૂર્ણ અનુકૂલ હોય ત્યારે તે ઈંદ્રિયલાલુપ થાય અને વિષય ભાગમાં મસ્ત બને, કૃત વ્યાકતવ્યને વિવેક ન રાખે એ તદ્દન સ્વાભાવિક છે.
વધમાન કુમારને રૂપ, યૌવન, આરાગ્ય, સોંપત્તિ, અધિકાર, અનુકૂલ કુટુંબપરિવાર વિગેરે બધી અનુકૂલતા હતી. ઇંદ્રિયાના ભાગ ભાગવવાને બધી અનુફૂલતા હતી, એવે સમયે તે બધા મેહ છોડી કેવળ સત્યની શોધ લેવા નિકળે, બધી સગવડે। દૂર ફેંકી દેશ કેવળ ભિક્ષાવૃત્તિથી પોતાના નિર્વાહ ચલાવે અને તે પણુ કેવળ શરીર ટકાવવા પૂરતું જ શુષ્ક ભાજન મેળવીને, એ એક અપૂર્વ ઘટના હતી, શરીર દારા અનેક સિદ્ધિ મેળવવા માટે જ તેની અપ સેવા કરવાના સ`કલ્પ રાખે એ કૃતિ અત્યંત આક
છે ત્યારે તે પોતાની મેળે શાંત થઇ જાય છે. દારૂને એક જ ચષક કાઇ લે છે ત્યાર પછી તેને ઉપદેશ આપવા પણ મુશ્કેલ બને છે. દારૂના એક છાંટા પશુ જ્યાં સુધી મ્હાંમાં ગયા નથી ત્યાં સુધી જ ઉપદેશની કાંઇ અસર થવા સંભવ છે. એને ચટાકૃતિ ભાગ્યા પછી હજાર પ્રયત્નો કરે તે પણ તેની અસર થતી નથી. દારૂ પીનારાને તેના દુષ્પરિણૢા
જાય છે. ઊલટુ બળતણ નાંખવું. ખ'ધ કરી દેવાય' હતી. શરીર અને તેમાં રહેલ ઈંદ્રિયાના સેવક નહીં પણ તેના સ્વામી થઇને તેમની પાસેથી યાગ્ય સેવા લેવાને તેમને સંકલ્પ એ જનતાને તેમના માટે પૂજ્યભાવ પ્રગટ કરવાને પૂરતા હતા. પ્રાચીન કર્મોના સમૂહને પૂરતા જવાબ આપી તેમની પૂર્ણાં
કરી નાખવાની તેમની તમન્ના હતી. કૃતકર્માંતા પરિપાક દુ:ખવડે નહીં પણ સામા જઈને આનંદથી ભોગવી લેવાને તેમને સંકલ્પ હતા. બ્યાના
માનો જરાએ ખબર હતી નથી એમ બનતું સ્વભાવની પૂરી કલ્પના તેમણે કરી લીધેલી હતી.
[ ૧૩૬ ]©