Atmanand Prakash Pustak 043 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

નય-પ્રમાણ-સ્યાદ્વાદ વચ્ચેનો સંબંધ અને અંતર
લેખક:–મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી (સંવિજ્ઞપાક્ષિક) વર્ષો પૂર્વે પ્રગટ થતાં જૈન સાહિત્ય એવો અભિપ્રાય વ્યક્ત કરે છે કે... “ જે સંશોધકના ત્રીજા ખંડના પ્રથમ અંકમાં સ્પષ્ટીકરણ લેક ૨૯-૩૦ ના વિવેચનમાં પં. સુખલાલજીએ ન્યાયાવતારને બે પદ્યનું કરવામાં આવ્યું છે તે તે અમારા અભિપ્રાય પ્રશ્નોત્તરપૂર્વક વિશદ સ્પષ્ટીકરણ કરેલું. જેના પ્રમાણે અદ્વિતીય અને અનન્યજ્ઞાત જેવું છે.” વિષે બહુ થોડા જ્ઞાત હશે. સદર લેખ અતીવ આ ઉપરથી પ્રસ્તુત લેખની મહત્વતા આ સમજવા ગ્ય ઉપયોગી જણાયાથી અત્રે વિષયના જ્ઞાતા વિદ્વાન મહાશને જણાઈ તેને અક્ષરશઃ ઉતારો આપવામાં આવ્યું છે. આવશે. પુણ્યવિજયજી-સંવિજ્ઞપાક્ષિક. ] ફેર માત્ર ત્યાં બે પદ્યો અનંતર છે, જ્યારે માતામિર્જ વસ્તુ, : સર્વસંવિહામ્ અત્ર તે છૂટા કરી મૂકવામાં આવ્યા છે. વિરાણો, નવા વિષયો મત રજા ત્રિમાસિકના વિદ્વાન્ સંપાદકે આના સંબંધમાં
(ન્યાયાવતાર ) પૂર્ણ પ્રબોધ પ્રકટે પ્રમીલા પલાય, “દેખી મૂર્તિ અજિત જિનની નેત્ર મારાં કરે છે, ચન્દ્રોદયે સકલ તાપ પ્રશાન્ત થાય; ને આ હૈયું ફરી ફરી પ્રભુ ધ્યાન તેનું ધરે છે; સૂર્યોદયે તિમિર જોર વિનાશ પામે. આત્મા મારો પ્રભુ તુજ કને આવવા ઉલસે છે, પુણોદયે કલુષ કમષ નાશ પામેલા આપ એવું બળ હૃદયમાં માહરી આશ એ છે” (વસંતતિલકા)
(મંદાક્રાન્તા) એ પ્રમાણે જુદી જુદી રીતે પાદપૂર્તિઓ
પ્રભાત વર્ણન કરતાં બોટાદકર પણ સ્વબનાવતા વિશિષ્ટ શક્તિ ખીલે છે. પાદપૂર્તિ )
તત્ર કાવ્યમાં ઉદાત્ત કલ્પના ને ભાવે ગૂંથે કરવામાં અતિશય કુશલ સિદ્ધહસ્ત કવિ છે, તેનું એકાદ ઉદાહરણ જુઓ– મહામહોપાધ્યાય શ્રી મેઘવિજયજી ગણી “કોટિ દીપતણું પ્રકાશબળથી, સત્તરમી શતાબ્દિમાં થયા છે. તેઓશ્રીએ
તારાતણા તેજથી, કવિ કાલિદાસના મેઘદૂતની, માઘકવિના સ્વર્ગગાતણ શુભ્રતાથકી અને, શિશુપાલ વધની, શ્રી હર્ષના નિષધની એમ
નક્ષત્રના નાથથી; અનેક કાવ્યની પાદપૂર્તિ કરી અનેક વિશિષ્ટ કાવ્યનું સર્જન કરેલ છે. પાદપૂર્તિ કરવામાં
જેન દવાન્ત થતું પ્રશાન્ત ઘડીએ, તેઓશ્રીનું અજોડ સ્થાન છે.
તે કેવું પ્રાતઃ સમે,
આ જે આગમ સાંભળી રવિતણું, સ્વતન્ત કાવ્યની રચના-જે કાવ્ય
સંત્રસ્ત સે જે શમે. ૫ વાંચતાની સાથે હૃદયમાં રમી રહે, જેના ભાવે
(શાર્દૂલ) ભૂલ્યા ભૂલાય નહિ એવી કૃતિઓ પણ વિશિષ્ટ કવિઓ શરુઆતથી જ કરે છે. ભકિતરસથી એ પ્રમાણે પ્રયત્નથી પ્રસિદ્ધ પ્રથમ કોટિના આત્માને રંગી દેતા કાવ્યની નૈસર્ગિક કતિના કવિઓ નીપજે છે. નમૂના આ પ્રમાણે છે.
(ચાલુ)