________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧૩૮
www.kobatirth.org
સૈનિકે છે, પણ તે સૈનિકો બીજાના દેશો જીતવા કે બીજાને લૂંટવા માટે નથી. તેએનું યુદ્ધ કામ, ક્રોધ, રાગ-દ્વેષ આદિ અ ંતરન! શત્રુ એને જીતવા માટે છે.
બહારના યુદ્ધથી શું વળવાનું છે? માટે આંતરિક યુદ્ધ કરેા. આત્માથી આત્માને જીતતાં સુખ પામી શકશેા. આવું સતત અંતરંગ યુદ્ધે કરતાં છતાં પ્રભુને માર્ગે ચડેલા સ`યમી પુરુષ શાંત દાંત ધીર સ્વભાવના હાય છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશઃ
તેના ઉપયોગ કરવા તે ખરા ધર્મના માર્ગ નથી. વ્યક્તિત્વના નાશ સાથે જ ધર્મના નાશ થાય છે. જૈન ધર્મ કોઇવાર લડાઇએને-લડાયક વૃત્તિને ઉત્તેજન આપ્યું નથી અને લડાઇમાં મરનારાઓની નીચ ભાવિ ગતિ બતાવી છે.
જૈન સંધૂ આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકાઓથી સમૃદ્ધ છે. તેમાં ત્યાગ અને જ્ઞાનથી પૂર્વાપરની શ્રેષ્ઠતા બતાવેલ છે, છતાં ગુરુની ભૂલ હોય તા તે બતાવવાના શિષ્યના ધર્મ કહેલ છે. તમ સાધુ માથી વિમુખ હોય તા તેમના ધર્મ બતાવવાની શ્રાવકને માથે ફરજ મૂકેલ છે. એટલે કેટલાક મહાન રાજદ્વારી પુરુષા પ્રભુના શાસ-સંઘની વ્યવસ્થા એકાંત એકરાજાવાદ (nonarehy ) નથી પણ પ્રજાશાસનવાદના તત્ત્વા છે, અને તે કારણથી જ જૈન ધર્મી ભિન્ન ભિન્ન કાળ અને દેશમાં પસાર થયા છતાં અપે રહ્યો છે.
પ્રભુના ધર્મમાં રાજ્યખટપટને આદેશ અવકાશ છે, સમાજ અને ધર્મના ઉદ્ધાર, વિકાસ અને સંરક્ષણ માટે વસ્તુપાળ તેજપાળ જેવા
નમાં થયા છે, પણ આ એક ગૌણુ માર્ગ છે. જગતમાં શાંતિ સ્થાપવાને પ્રભુએ તા પ્રત્યેક વ્યક્તિની અંતર્ વૃત્તિની સુધારણા ઉપર ભાર મૂક્યા છે. પ્રભુએ તા આ આદર્શ ઉપર જ જગતની સુવ્યવસ્થાને સ્થાપેલ છે. તેના શાસ નમાં ત્યાગી અને સંયમીને મુખ્ય સ્થાન છે. આપણી જેમ દરેક પ્રાણીને સુખ દુ:ખ થાય છે, બીજાના સારા નરસા કૃત્યથી જેમ આપણને સુખ દુ:ખ થાય છે, તેમ આપણા તેવા કૃત્યથી ખીજા જીવને સુખ દુ:ખ થાય છે માટે સર્વ પ્રાણીઓની રક્ષા કરવી, તેના રક્ષાના ઉપાયે ચેાજવા અને સક્રિય મદદ કરવી, બીજા પ્રાણીએ તરફ દયા રાખવી, દુ:ખી માણુસાના દુ:ખ નિવારણ માટે દાન આપવું, વિગેરે સુકૃત્યા ગણાવવામાં આવ્યા છે. અને તેટલે દરજ્જે જૈત ધર્મ સમાજસેવાવાદી ( socialist ) છે, બીજી રીતે આત્માન્નતિ-સાત્મસુધારણા ઉપર જૈન ધર્મ મુખ્ય ભાર મૂકે છે. એટલે તેટલે દરજ્જે એક વ્યક્તિત્વવાદી ( individualistie ) છે. મનુષ્યના વ્યક્તિત્વને સથા દાખી દઇ રાષ્ટ્રરૂપી મહા મંત્રના અવયવ તરીકે રાષ્ટ્રના મનુધ્યેાને કામ કરતાં તૈયાર કરવા, અને તે પ્રમાણે
ત્યાગ અને સંયમ ઉપર ભાર મૂકયા છતાં સ્વધર્મમાં નિષ્ક્રિયતા અને પ્રમાદને દૂર રાખવાં પ્રભુએ આજ્ઞા કરેલ છે. ઉત્તરાધ્યયનના દશમાં અધ્યયનમાં ધૂમકપત્ર-પીળા છઠ્ઠું પાંદડાનું દષ્ટાંત લઇ સત્ ધર્મકરણી કરવામાં એક પણ્ સમયના પ્રમાદ ન કરવા ભગવાને શ્રી ગૌતમને ઉદ્દેશીને કહ્યું છે. ભગવાનના શાસનમાં અંધ શ્રદ્ધાને સ્થાન નથી, સમ્યકૢ શ્રદ્ધાન એટલે જ્ઞાનપૂર્વકની શ્રદ્ધાને સ્થાન આપવામાં આવેલ છે; માટે જ સમ્યગ્દર્શનનું લક્ષણ તન્ત્રાર્થ - શ્રદ્ધાનમ બતાવવામાં આવ્યુ છે. તંત્ર મંત્રના બળથી, હુઢયાગના પ્રભાવથી, ઔષધીઓના ઉપયોગથી અજ્ઞાન માણસાને આકર્ષવામાં અને તેમનામાં ખોટી શ્રદ્ધા ઊભી કરવામાં ભગવાને અધમ બતાવ્યેા છે.
તત્ત્વજ્ઞાનના વિષયમાં વસ્તુ અને તધર્મોત્મક હાવાથી જુદા જુદા દષ્ટિબિંદુથી વસ્તુતત્ત્વને પ્રરૂપનાર જુદા જુદા મતવાળાએ અમુક અંશે
For Private And Personal Use Only
