________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१४६
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
રાથચાઈડ (Rathschild)નું આ કથન પણ પહેલાં ફૂલ થાય છે અને જ્યારે તે ખરી પડે છે અત્યંત કીમતી છે.
ત્યારે તેની જગ્યાએ ફળ ઉત્પન્ન થાય છે તેવી મૃત્યુ
રીતે મૃત્યુ નવીન રૂપને જન્મ આપે છે.” સંસારનું વિકટ સત્ય મૃત્યુ છે. ગમે તે એટલા માટે શરીરને નશ્વર સમજવા છતાં કરીએ તે પણ એને પંજામાંથી કઈ બચી એના ઉપર મેહ કરે અથવા ઘમંડ કરે શકતું નથી. બેકનના શબ્દોમાં મનુષ્ય માટે તે નાદાની અને અજ્ઞાન છે. જે આ અજ્ઞાનમાં મરવાનું તેટલું જ સ્વાભાવિક છે જેટલું જન્મ નથી પડતો તેનું કલ્યાણ થાય છે. આપણું લેવાનું સ્વાભાવિક છે.” જેવી રીતે જન્મતી કલ્યાણ એમાં જ રહેલું છે કે આપણે કોઇની વખતે કષ્ટ થાય છે તેવી રીતે સ્વભાવિક કષ્ટ સાથે રાગ દ્વેષ ન રાખતાં આપણું ધન બળ મૃત્યુ વખતે પણ થાય છે.
અથવા દારિદ્રય ઉપર સુખ દુઃખ કરવાનું છોડી મૃત્યુ જેવી સત્ય વસ્તુને માણસ ભૂલી દઈએ અને જીવનને તે એક ઉદ્દેશ્યની સિદ્ધિને શકે છે તો પછી તેનું કલ્યાણ થવાનો કયી સાધન સમજીએ. જેથી ભગવાન શંકરે સ્પષ્ટ રીતે સંભવ છે. પ્લેયર(Blair)ના શબ્દોમાં શબ્દોમાં કહ્યું છે કે
જે લેકે પિતાના ધનવૈભવમાં મસ્ત છે, જં જ્ઞાનં નિયમાવતરૂછ્યું, ભવિષ્યના સુખ-સ્વપ્નના અંધકારમાં પડેલા नान्यत् किंचित् वर्तते वस्तुसत्यम् । છે અને જેઓ અહિંથી વિદાય લઈને જે
यभेदोऽस्मिन्निन्द्रियोपाधिना वै, સંસારમાં જવાનું છે તેને માટે કશી તૈયારી
ज्ञानस्यायं भासते नान्यथैव ॥ નથી કરી તેઓની સામે જ્યારે મૃત્યુ આવીને ઊભું રહેશે ત્યારે તેને કેટલું ઘાતક દુઃખ થશે?”
અર્થાત “એક નિત્ય, આદિ અન્ત રહિત
જ્ઞાન સત્ય છે. જ્ઞાન સિવાય બીજી કંઈ વસ્તુ મૃત્યુથી કોણ ડરતું નથી ? કેને દુઃખ
સત્ય નથી. ઈન્દ્રિયરૂપી ઉપાધિને લઈને આ નથી? શેકસપીઅરનું કથન છે કે “ રસ્તે ચાલતાં સંસારમાં જે વિભિન્નતા દષ્ટિગોચર થાય છે એકાદ કીડી પગ નીચે કચરાઈ જતાં તેને તે
ને તે પણ જ્ઞાનમાં જ દેખાય છે. કરવામાં તેટલું દુઃખ થાય છે જેટલું મોટામાં મોટા માણસને થાય છે. પરંતુ એ પણ સત્ય
એવા જ્ઞાનનું ઉપાર્જન કરવું આપણું સૌથી છે કે જે મૃત્યુને કેવળ જૂના વસ્ત્ર બદલવાનું મહાન કર્તવ્ય છે. અને તે પ્રાપ્ત કરવા માટે જ સમજે છે અને શ્રી કૃષ્ણનું નીચેનું કથન સદ્દગુરુની શોધ કરવી જોઈએ. એના અભાવથી ધ્યાનમાં રાખે છે –
જ સઘળા મનથી અનર્થ થાય છે. શિવસંહિ
તામાં સ્પષ્ટ લખ્યું છે કે :वासांसि जीर्णानि यथा विहाय, नवानि गृह्णाति नरोऽपराणि ।
अभेदो भासते नित्य वस्तुभेदो न भासते । તેને મૃત્યુને ભય નથી હોતા. લૈંગિફેલો
द्विधा त्रिधादि भेदोऽयं भ्रमत्वे पर्यवस्यति ॥ (Longfellow) કહે છે કે “મૃત્ય તો નથી જ.જેને જ થઇ માથે વૈ મૂનામૂર્ત તથૈવ ! આપણે મૃત્યુ કહીએ છીએ તે માત્ર સ્થાનપરિવ- સવમેવ કરે વિવૃત્ત ઘરમાતન // ર્તન છે. આ શરીર જ નશ્વર છે.” એચ. ડબલ્યુ. અર્થાત્ “પરમાત્મા સંસારથી ભિન્ન નથી. બીચરે (H. W. Beecher) ઠીક કહ્યું છે કે કઈ વસ્તુમાં ભેદ નથી. અને જે ભેદ પ્રતીત
For Private And Personal Use Only
