Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

-
ક
૧૭૮
: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
અંદર આરેપ કરીને મિથ્યાભિમાનના નશામાં માની પતે મિથ્યાભિમાનથી છલકાય છે, ચકચૂર બની જાય છે. તે એક ગાઢતમ મિથ્યા- પિતાને બુદ્ધિશાળી સમજી આવડત વગરના ત્વના ઉદયની નિશાની છે અને એટલા માટે જ સરળ માણસની હાંસી કરે છે. સુસ્વરવાળો તે પોતાનાથી ભિન્ન દેહધારીની પ્રશંસા સ્વરવાળાને, સુરૂપવાળે કુરૂપવાળાને, બળવાન સાંભળીને ઈષથી તેને અનેક દોષોથી દુષિત નિર્બળને મિથ્યાભિમાનથી અવજ્ઞાનીદષ્ટિથી ઠરાવે છે; પણ પોતાનાથી ભિન્ન પણ પિતાની જુએ છે. મિથ્યાભિમાની નિબળ અને કાયર નિશ્રામાં રહેલા નામધારી દેહની પ્રશંસા હોય છે માટે તે કેઈનું એક વચન પણ સહન સાંભળીને રાજી થાય છે, પણ દોષોથી દુષિત કરી શકતો નથી. કેઈ બે બોધને વચન કહે કરતો નથી. જો કે બન્ને દેહ તથા નામે તો તેને ન ગણકારીને તેના ઉપર ચીડાઈ પિતાનાથી તો ભિન્ન જ છે, છતાં એકમાં જાય છે. પિતાની ભૂલ તથા દોષને જરાયે
સ્વબુદ્ધિ છે અને એકમાં પરબુદ્ધિ છે. જે જોતો નથી. પોતાને સર્વગુણસંપન્ન માને છે. દેડમાં સ્વબુદ્ધિ છે તેમાં અહંતા અને મમતા ગણવાન પુરુષના ગુણોની પ્રશંસા સાંભળીને હોવાથી તેની પ્રશંસા બહુ ગમે છે અને પોતે બળ્યા કરે છે અને પ્રાય: હંમેશાં ગુણ જે દેડમાં પરબદ્ધિ છે ત્યાં અહતા અને વાર્તાને વખોડી તેની નિંદા કરે છે. ઘણે ભાગે મમતાનો અભાવ હોય છે, માટે તેની પ્રશંસા .હિની નશાનવાળા હોય છે. સાંભળવાથી રાજી ન થતાં દુષબુદ્ધિથી તેને જેથી કરી તેમનામાં શાંતિ કે સમતા ભાગ્યે જ વડે છે, એ મિથ્યાભિમાનનું પરિણામ છે. હોઈ શકે છે. મિથ્યાભિમાનીના શત્રુઓ ઘણુ
આત્માથી ભિન્ન પૌદ્ગલિક વસ્તુ માત્ર–તે હોય છે કારણ કે તે બીજાને અવજ્ઞાનીદષ્ટિથી પછી પોતાના આત્માની સાથે સંબંધ ધરાવતી જેનારા હોય છે, માટે વિપત્તિકાળમાં કઈ પણ હોય અથવા બીજા આત્માની સાથે સંબંધ તેનું સહાયક હોતું નથી અને તેને આપત્તિધરાવતી હોય તે સઘળી-ક્ષણવિનશ્વર તથા વિપત્તિમાં પડેલે જોઈને બીજા સંતોષ માને છે. વિકૃત સ્વરૂપવાળી હોવાથી દોષવાળી છે. તેમાં કોઈની પણ તેના તરફ જરાયે લાગણી રહેતી વખાણવા જેવું કશું યે હેતું નથી. છતાં કોઈ નથી. અભિમાનથી આરંભેલા કાર્યોમાં સફળતા પ્રશંસા કરે તો તે સાંભળીને રાજી થવું તે મળી શકતી નથી, કારણ કે તેને કામની આવઅજ્ઞાનતા છે. કેઈને બાહા તપ કરવાની શક્તિ ડત હોવા છતાં પણ અભિમાનના આવેશથી સારી હોય અને છઠ, અઠ્ઠમ અઠ્ઠાઈ, પાસખ- અનેક પ્રકારની ભૂલો કરે છે. મિથ્યાભિમાની મણ, માસખમણ વગેરે તપસ્યા સારી કરતા પિતાને બહુ હશિયાર માને છે, પરંતુ તેનામાં હોય તેને તપસ્યા સંબંધી મિથ્યાભિમાન મૂર્ખતા વિશેષ પ્રમાણમાં હોય છે, કારણ કે થવાથી તેની શક્તિ વગરના માણસે તરફ તે પ્રશંસાપ્રિય હોવાથી ઘણુ માણસે તેની તિરસ્કાર ઉત્પન્ન થાય છે અને તેના તપ નિદાગતિ સ્તુતિ કરે છે, જેને સાંભળીને પોતે સંબંધી કઈ પ્રશંસા કરે તે તે ફુલાય બહુ ખુશી થાય છે અને જે ગુણોને લઈને છે, અને તેની કઈ કદર ન કરે તો તેના વખાણ કરેલાં હોય છે તે પ્રમાણે પોતાને ઉપર ગુસ્સે થાય છે. કોઈને જ્ઞાનાવરણીય ગુણવાન માને છે, પણ પોતે એમ નથી સમક્ષપશમ સારો હોવાથી વિદ્વાન થાય જતો કે આ મારી મશ્કરી કરે છે. પોતે ગુણ છે અને તે ભણતર વગરના માણસને મૂર્ણ શૂન્ય હોવા છતાં પણ બીજાની પ્રશંસાથી