Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

: મિથ્યાભિમાન ::
૧૭૯
પિતાને ગુણવાન માનવાથી તે ગુણ મેળવવાને પૌગલિક વસ્તુઓ અભિમાનને પોષનારી પ્રયાસ કરતો નથી, જેથી કરી નિર્ગુણ બને હોય છે, કારણ કે તે પ્રાપ્ત થયા પછી કઈક છે. જેમકે કોઈ વ્યક્તિને સાધારણ કોઈ વિરલ જ વ્યકિત હશે કે જેને મદનો નશો ભાષા અથવા વિષયનું જ્ઞાન હોય અને તેને ન ચડ્યો હોય. જે વસ્તુ મળવાથી જેને અભિતે જ ભાષા અને વિષયને કોઈ સારામાં સારા માન થયું હોય તે વસ્તુ જનતામાં જાહેર કરવિદ્વાનને મળવાનો પ્રસંગ બને અને તે વિદ્વાન વાને અનેક પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ કરે છે તેનો પિતાની સજજનતાથી તેનાં વખાણ કરે તો તે હેતુ કેવળ પ્રશંસા કરાવવાનો અને ક્ષુદ્ર કામનાઓ બહુ જ અભિમાનના આવેશમાં ફુલાઈ જાય છે સાધવાનો હોય છે. તે પ્રશંસાને એટલા માટે અને પિતાને સારામાં સારે વિદ્વાન માને છે ચહાય છે કે તેનાથી ક્ષુદ્ર સ્વાર્થ સાધી શકાય પણ મૂર્ખતાથી નથી સમજી શકતા કે સજજન- છે. પૌગલિક વસ્તુઓ મેળવનારની પ્રશંસા ગુણવાન પુરુષો એક સાધારણ નહિ જેવા પણ કરનારાઓ પણ પગલાનંદી સ્વાથી હોય છે. બીજાના ગુણને મહાન કરીને વખાણે છે. અભિમાન કરનારાઓમાં અત્યંત અજ્ઞાનતા આવી જ રીતે રૂપ, બળ, ઐશ્વર્યા તા, ધન, સંપત્તિ તથા અપૂર્ણતા રહેલી હોય છે અને તેમાં વગેરેને માટે પણ જ્યારે કેટલાક સ્વાર્થને વિવેકદ્રષ્ટિ હોતી નથી, જેથી કરીને તેમની લઈને, તો કેટલાક સજજનતાથી વખાણ કરે છે, પ્રવૃત્તિ વ–પરને અહિત કરનારી હોય છે. જ્ઞાનત્યારે મિથ્યાભિમાની મૂર્ખતાથી બહુ ફુલાઈ મદ અને બુદ્ધિમદ કરનારમાં અજ્ઞાનતા તથા જાય છે; જેથી કરી પરિણામે પિતાને સર્વનાશ નિબુદ્ધિપણું હોય છે; કારણ કે જ્ઞાનીઓ. તથા કરી બેસે છે. મિથ્યાભિમાની મૂળતાને લઈને બુદ્ધિશાળીએમાં અભિમાન હોતું નથી, કારણ કે પિતાના મઢે પિતાનાં જ વખાણ કરે છે; એટ- તઓ વસ્તુસ્થિતિને જાણનારા હોય છે, માટે લું જ નહિ પણ પોતાના હાથે અનેક ગુણ જ તેઓ વિવેકદષ્ટિ કહેવાય છે, જેથી કરીને ગર્ભિત પિતાની પ્રશંસાઓ લખીને જનતામાં તેઓ અનેક જીવોનું કલ્યાણ કરી શકે છે. રજૂ કરે છે કે જે ગુણેમાંનો તેમનામાં અભિમાન એક પ્રકારની વિકૃતિ છે માટે તે અંશ પણ હોતું નથી, તો પણ પિતે આત્મિક ગુણનો ઘાત કરનારી છે. અભિમાની અભિમાનના નશામાં ચકચર રહે છે. નીતિ તથા ધર્મના માર્ગથી હમેશાં પરાભુખ બીજાની કરેલી મિથ્યા પ્રશંસા સાંભળીને પિતે રહે છે. બીજા બધાયે અભિમાની કરતાં જ્ઞાન શરમાવું જોઈએ છતાં પોતાના મોઢે જ તે તથા બુદ્ધિનું અભિમાન કરનાર વધારે અપરાધી સંબંધી પિતાના વખાણ કરીને નિર્લજ્જતા બની અનર્થ કરનાર હોય છે, કારણ કે તે જાહેર કરે છે, ત્યારે ગુણવાન પુરુષો બીજાની માયા-પ્રપંચથી અનેક જીવોને અવળે માર્ગે કસ્તી સાચી પ્રશંસા સાંભળીને શરમાય છે દાર છે. જ્ઞાની પુરુષના વચનામાંથી પણ ભૂલ અને પિતાને એક સાધારણ વ્યક્તિ તરીકે કાઢવાનું સાહસ કરે છે. સાચી વસ્તુ જણાવા જણાવે છે તે જ તેની એક ઉત્તમતાને સૂચવે છતાં પણ પોતાનું માનેલું કે કહેલું છોડતા છે. મિથ્યાભિમાની માણસમાં હલકાઈ અને નથી; કારણ કે તેને અપમાનને ઘણા જ ભય નિગુણુતા વધુ પ્રમાણમાં હોય છે અને ગુણ- રહે છે, તેમજ શુદ્ર સ્વાર્થથી ભ્રષ્ટ થવાની આશંકા વાન માણસોમાં ઉત્તમતા અને નિરભિમાનતા રહે છે, માટે જ તેને નીતિ તથા ધર્મનું ઉલં. વધુ પ્રમાણમાં હોય છે.
ઘન કરવું પડે છે. પ્રાયઃ કરીને આવી વ્યક્તિ