Atmanand Prakash Pustak 037 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

શ્રી શ્રુતજ્ઞાન
[ ૬૭ ] પ્રશ્ન –ઉપર જણાવેલા જાતિભવ્યોમાં એરડના થડને સુતાર, કરવત વિગેરે સર્વ સાધનભવ્યત્વ છતાં જે મોક્ષપ્રાપ્તિ ન હોય તે ભવ્ય સામગ્રી મળે તો પણ તેમાંથી કોઈ દિવસ મેલ પણાની સફલતા શું કહેવાય ?
અથવા પાટડે ન બની શકે, એમ અભવ્ય
જીવોમાં તથા પ્રકારનો અનાદિ પરિણામિક ઉત્તર –ભવ્ય અભવ્યની વ્યાખ્યામાં પ્રથમ
અભવ્યપણાનો ભાવ છે કે તેનામાં તેવા સમ્યગુજ કહેવાયું છે કે જેનામાં મેક્ષગમન કરવાની
દર્શનાદિગ્ય અધ્યવસાયે આવી શક્તા જ નથી. ગ્યતા છે તેનું નામ ભવ્ય, અને જે જેમાં તે યોગ્યતા નથી તેનું નામ અભવ્ય. જાતિ
પ્રશ્ન:-- ભવ્ય, જાતિભવ્ય અને અભવ્ય આ ભવ્યમાં મોક્ષગમનની યોગ્યતાનો નિષેધ કર. ત્રણે ય પ્રકારના જીવોની ઓળખાણ માટેનું વામાં આવતું નથી, પરંતુ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવા લક્ષણ શું? માટે જે સામગ્રી જોઈએ, સમ્યગુ દર્શન-જ્ઞાન
ઉત્તરા—ભવ્યત્યાદિ ભાવે આત્માની સાથે ચારિત્રની આરાધનાને જે યોગ થવો જોઈએ તે
અનાદિ સંબંધવાળા છે, જે બાબત એક વખત ગ તે જાતિભવ્યને કાળાંતરે પણ પ્રાપ્ત થતા કહેવાયેલ છે, એટલે કેવલી પ્રમુખ વિશિષ્ટ જ્ઞાની નથી. માટીમાં કુંભની યોગ્યતા હોવા છતાં કુંભ- સિવાય આ ભવ્ય છે કે અભવ્ય ? ઈત્યાકારક કાર-ચક-દંડાદિ સામગ્રીને સહયોગ મળે તે જ ચોક્કસ નિર્ણય ન થઈ શકે તથાપિ અમુક માટીમાંથી ઘડો બની શકે છે, તે પ્રમાણે
આત્મામાં સમ્યગદર્શન છે કે કેમ? તે જાણવા ભવ્યાત્માઓમાં મેક્ષગમનની યોગ્યતા હવા
માટે જ્ઞાની મહર્ષિઓએ શમસંવેગાદિ સમ્યગછતાં સમ્યગદર્શનાદિ રત્નત્રયીની આરાધનારૂપ
દશનના લક્ષણેનું જેમ નિરૂપણ કર્યું છે તે જ સામગ્રીને સદ્ભાવ હોય તે જ ભવ્ય
આ પ્રમાણે ભવ્ય અભવ્ય જીની પીછાણ માટે મેક્ષે જઈ શકે છે. લવણસમુદ્રના તળીએ રહેલી
શાસ્ત્રકારોએ જુદા જુદા લક્ષણે બતાવેલ છે. તેમાં જમ્બર શિલાઓમાં મૂતિ થવાની ગ્યતા હોઈ છે
કોઈ જે આત્માને “હું ભવ્ય હોઈશ કે અભવ્ય ?” શકે છે. પરંતુ એ શિલા જ્યાં સુધી બહાર ન એટલો પણ વિચાર આવતો હોય, તરણતારણ આવે, કારીગરો તેના ઉપર કામ ન કરે ત્યાં તીર્થાધિરાજ અનન્ત સિદ્ધસ્થાન શ્રી શત્રુંજય સુધી યોગ્યતા હોવા છતાં તે શિલામાંથી મૂર્તિ ગિરિરાજની ભાવપૂર્વક સ્પર્શનને વેગ મલ્ય થઈ શકતી નથી, ગાઢ જંગલમાં રહેલા સાગના હોય તે તે આત્માઓ અવશ્ય “ભવ્ય હોય વિશાલ ઝાડના થડમાં પાટડો થવાની લાયકી તા છે. અભવ્યને “હ ભવ્ય છું કે અભવ્ય” એ હોઈ શકે પણ સુતાર, કરવત વિગેરે સામગ્રીને વિચાર કઈ કાળે આવતું નથી, તેમજ તીર્થો
જ્યાં સુધી યોગ ન થાય ત્યાં સુધી તેમાંથી પાટડે ધિરાજનું ભાવથી સ્પર્શ કરવાને ઉત્તમ યોગ ન થઈ શકે, એ પ્રમાણે ભવ્ય જીવો માટે સામ- તેને સાંપડતે પણ નથીજાતિભવ્ય માટે તે ગ્રીન સભાવમાં મેક્ષપ્રાપ્તિને ચાગ સમજવે, પ્રથમ જ કહેવાયું છે કે જે આત્મા ભવ્ય હોવા પણ ભવ્ય એટલે અવશ્ય મેક્ષે જાય જ તે છતાં અનાદિ કાળથી અવ્યવહારરાશિમાં જ એકાંત નિયમ ન સમજો, કિન્તુ જે મેક્ષે જાય જન્મ-મરણની પરંપરા કરનાર છે અને અનન્ત તે ભવ્ય જ હોય તેવા નિયમ બરાબર છે. કાળ સુધી ત્યાં જ જે રહેવાને છે, અવ્યવહાર
અભવ્યને તીર્થકર ભગવંતનો, કેવલી મહા- રાશિમાંથી જે કઈ પણ કાળે અનન્ત પુદ્ગલરાજાને વેગ મળે તે પણ તેનામાં કઈ દિવસ પરાવતન વ્યતીત થવા છતાં પણ વ્યવહારરાશિમાં રત્નત્રયી ગ્ય પરિણામ થઈ શકતા જ નથી. આવવાને નથી તેવા આત્માઓ જાતિભવ્ય તરીકે