Atmanand Prakash Pustak 035 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય કોઈ વસ્તુ છે જ નહિ. ૨૩૯ વામાં કેટલાકને અનુકૂળતા મળે છે, તો કેટલાકને પ્રતિકૂળતા મળે છે. કેટલાક સુખે નિર્વાહ કરે છે, તે કેટલાક દુઃખે નિર્વાહ કરે છે. કેટલાકને જીવવાનો હેતુ અકલ્યાણને હોય છે, તો કેટલાકને ફક્ત જીવન વ્યતીત કરવાનો હોય છે.
પરિશ્રમ વગર જીવનનિર્વાહ કરવાની ચાહનાવાળા, દંભ, છળ, વિશ્વાસઘાત વિગેરે અનીતિ કરવાવાળા હોય છે, અને શ્રમજીવી તથા મરી જવું છે એમ સમજનારા, અસત્ય, છળ, પ્રપંચ કે વિશ્વાસઘાતરૂપ અનીતિ કરતા નથી. એક દિવસ મરવું છે, એમ માનનારા સંતોષી હોય છે. ત્યારે મૃત્યુને ભૂલી જનારા અસંતોષી હોય છે. વગર મહેનતે આજીવિકા કરવાની ભાવનાવાળાઓ ચેરી, જૂગાર આદિ દુર્વ્યસનના સેવનારા હોય છે. તેમના જીવનમાં અનેક પ્રકારની આપત્તિ વિપત્તિ નડ્યા સિવાય રહેતી નથી. શ્રમજીવીયે ઘણું કરીને સુખે જીવે છે, તેમનું જીવન ઉપદ્રવ વગરનું હોય છે. આનંદથી નિરપરાધીપણે પોતાનું જીવન વ્યતીત કરે છે.
શ્રમથી જીવનનિર્વાહ કરનારા પિતાના જીવનનિર્વાહ માટે બીજાને ત્યાં નોકરી કરે છે. બીજાના ઘરનું કામ ઘણું પ્રેમથી કરે છે. જેને ત્યાં નેકર હોય છે તે ઘરનાં માણસોને પોતે રહાય છે તેમના ઉપર નેહભાવ રાખે છે. તેમનું સઘળું ય કામ પિતાનું સમજીને કરે છે. તેને તે ઘર પ્રતિ મમત્વભાવ બંધાઈ જાય છે. તેમના બાળબચ્ચાને રમાડે છે, ખવડાવે છે, હુવડાવે છે અને પ્રેમથી પાળે છે. આ બધું શા માટે ? કેવળ આજીવિકાના સ્વાર્થ માટે, જીવનનિર્વાહ માટે. વ્યાપારીયે પિતાના ગ્રાહકોને ચડાય છે, તેમને આદરસત્કાર કરે છે. ઘેર આવ્યા હોય તે તેમને સારી સારી રઈ કરી જમાડે છે, તેમના ઉપર સ્નેહભાવ રાખે છે, તેમના દુ:ખમાં શોક પ્રગટ કરે છે, તેમના સુખથી આનંદ મનાવે છે. આ બધુ શા માટે? જીવનનિર્વાહનું સાધન પૈસાની પ્રાપ્તિ માટે. આત્મકલ્યાણ માટે જીવનારાઓ જીવનનિર્વાહ માટે જગતને હાય છે ખરા; પણ તેઓની ચાહનાને હેતુ પરિમિત જીવનદ્વારા અપરિમિત જીવનને મેળવવાને હોય છે, માટે તેમની ચાહનાથી અન્યનું અકલ્યાણ થતું નથી. એમની ચાહના ઘણી જ પવિત્ર હોય છે. એમને શરીર ટકાવવા પૂરતી જ જરૂરિયાત હોવાથી કોઈ વખત પણ દીનતા કરતા નથી. મૃત્યુ સમયે વલોપાત પણ કરતા નથી. ફક્ત એમને જીવનનિર્વાહનો સ્વાર્થ સાચે સ્વાર્થ સાધવા માટે જ હોય છે.
મોજ-શેખ માટે સ્વાર્થ ઘણે જ ભયંકર દુઃખદાયી હોય છે. છળપ્રપંચ-અસત્ય તથા અનીતિની આ સ્વાર્થ સાધવામાં ઘણી જ જરૂરત પડે છે; તેમજ વિશ્વાસઘાતને તો અગ્રસ્થાન આપવામાં આવે છે. મોજ-શેખનો સ્વાર્થ સાધવાવાળાનો ઉદ્દેશ અધમમાં અધમ કૃત્ય કરીને પૈસે મેળવી આનંદ ભાગવવાને હોય છે. એમને ધર્મ-અધર્મ બધું ય સરખું હોય છે. એઓ પુન્ય