________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આપણે જન્મને પ્રાપ્ત થયાં, વિદ્યાભ્યાસ કર્યો– અને જિંદગીમાં ધન પ્રાપ્ત કરવું છે, એ બેટે નિશ્ચય કરીએ તે આપણને શું પુરુષાર્થ પ્રાપ્ત થવાને છે? જેવું આપણે સારૂં-નરસું કાર્ય કરીએ તેવાં જ તેના બીજે ઊગે છે, માટે જેવું કાર્ય કરીએ તેવું જ ફળ પામીએ છીએ.
આ મનુષ્ય ભવ-જમે છે ત્યાં સુધી દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરી સુખ કદાચ અનુભવીએ, પરંતુ ખરૂં કર્તવ્ય, કે જે, આપણા આત્માને ઓળખવાનું છે, તે જે ન સાધ્યું તે આ જગતમાં જીવ્યા કે ન જીવ્યા બન્ને સમાન છે. મનુષ્ય સારૂં કર્તવ્ય તે પિતાના આત્માને ઓળખવાનું છે, એમ સમજી દરેક કાર્ય કરવું જોઈએ. પોતાના સ્વરૂપને ઓળખી, આ શરીર તે સ્વરૂપવડે જ સાર્થક બનશે એમ ધારી, સર્વે—લકોએ પિતાનું ખરું સ્વરૂપ જાણવાની આવશ્યકતા છે. જેમ એક નૌકા સમુદ્રમાં તરવાની છે, તેમ મનુષ્ય ભવને સંસારરૂપી મહાસાગરમાં તારવાનું છે. તેનો ઉપયોગ સંસારમાં રહીને દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવા, વૈભવ ભોગવવા અને સંસારમાં રચ્યા-પચ્યા રહેવા માટે નથી, પરંતુ આપણે ખરા સ્વરૂપનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી, સંસારરૂપી મહાસાગરમાંથી તરી જવાનું છે. જે આપણે તે કર્તવ્ય કરવામાં મનુષ્ય-શરીરને ઉપયોગ કરીએ, તો એ ઉપયોગ કર્યો ય સાર્થક-અને-જીવ્યા ય સાર્થક ગણી શકાય.
આજે સંસારમાં જ્યાં જઈશું ત્યાં ઘણુ મનુષ્યો દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં જ મેટા ભાગે પિતાના સમયને વ્યય કરી રહ્યા છે, અને જેમાં કે ભય, દુઃખ અને કલેશ જ રહેલો હોય છે. ઘણું યે કુટુંબમાં ભાઈ-ભાઈ, પતિ-પત્ની, સાસુ-વહુ તેમજ આડોશી-પાડોશી પોતાના અજ્ઞાનથી અને અન્ય ઝઘડા કરવા તૈયાર થાય છે. માત્ર અજ્ઞાન અને આત્માને ન પિછાનવાથી ખરૂં સુખ તથા આનંદ મેળવી શકાતું નથી.
આ સર્વેનું મૂળ અજ્ઞાન જ છે. જ્યારે પ્રાણી માત્રમાં અપેક્ષા એ ઈશ્વરી–અંશ છે, તે બીજાના દોષ જોવાનું ભૂલી જવું જોઈએ, અન્ય ઉપરનાં દ્વેષે ભૂલી જઈ સર્વ ઉપર પ્રેમ રાખવો જોઈએ. પ્રેમ અને પરમાત્મા, એ સુખ તથા આનંદના જ મૂળ ચિહ્નો છે.
પ્રેમથી સર્વ કઈ વશ થઈ શકે છે. આપણે જ્યારે અન્ય પ્રતિ પ્રેમ દર્શાવીએ, તે અન્ય આપણું પ્રતિ પ્રેમ અવશ્ય દર્શાવ્યા સિવાય રહે જ નહિ. પ્રેમવડે સર્વે કઈ દુશ્મન પણ વશ થાય છે.
ઉપરોક્ત પ્રેમ દરેક મનુષ્ય કેળવી અને ધારણ કરે તો પછી દુઃખ એ શબ્દ રહેતું જ નથી. જેવું અન્ય પ્રતિ સારૂં-નરસું વર્તન, તેવું જ અન્યનું
For Private And Personal Use Only
