________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વસિત; ભાવથકી ભવસિદ્ધિયા આશ્રયી સાદિસપર્યાવસિત અને અલવસિદ્ધિયા આશ્રયી લાપશમિક ભાવે અનાદિપર્યવસિત છે. ગમા કહેતાં સરખા પાઠ જ્યાં હોય તે ગમિકકૃત (દષ્ટિવાદગત). અગમિક તે અણસરખા અક્ષર આળાવા જ્યાં હોય તે અગમિકહ્યુત ( કાલિકશ્રુતગત ). અંગપ્રવિણ તે દ્વાદશાંગી અંગબાહ્ય તે શ્રી આવશ્યકાદિક. આ સિવાય વીશ ભેદની ગણત્રી “બ્રહકસ્ને પ્રકૃતિ થી જાણવી. એ શ્રુતજ્ઞાની દ્રવ્યથી ઉપયેગવંત થકો સવ દ્રવ્ય જાણે–દેખે, ક્ષેત્રથી સર્વ ક્ષેત્ર-લોકાલોક જાણે–દેખે, કાળથકી સર્વ કાળ જાણે –દેખે, ભાવથકી સર્વ ભાવ જાણે-દે છે. તેથી જ સંપૂર્ણ શ્રુતજ્ઞાની તે કેવલી સરખે કહેવાય. શ્રુતકેવલિ કહેવાય છે તે આવા જ્ઞાતાને દ્વાદશ અંગના નામે આ પ્રમાણે
૧ આચારાંગ, ૨ સુયગડાંગ, ૩ ઠાણાંગ, ૪ સમવાયાંગ, પ ભગવતીસૂત્ર, ૬ જ્ઞાતાધર્મ કથા, ૭ ઉપાસગદશા, ૮ અંતગડદશા, ૯ અનુત્તરોવવાઈ, ૧૦ પ્રશ્નવ્યાકરણ, ૧૧ વિપાકસૂત્ર, ૧૨ દષ્ટિવાદ, એને સમુહ તે દ્વાદશાંગી. પ્રથમના અગિયાર અંગેનાં પદોની સંખ્યા અનુક્રમે બમણું બમણ છે. બારમું દષ્ટિવાદ હાલ વિચ્છેદ ગયું છે. તેના (૧) પરિકર્મ (૨) સૂત્ર (૩) પૂર્વાનુગ (૪) પૂર્વગત અને (૫) ચૂલિકા, એમ પાંચ પ્રકાર છે. તે મધ્યે ચોર પૂર્વનું જ્ઞાન તે પૂર્વગત મૃત જાણવું. તેના નામ ને પદસંખ્યા આ પ્રમાણે –
૧ ઉત્પાદ પૂર્વ એક કોડ પદ, ૨ અગ્રાયણી પૂર્વ ૯૬ લાખ, ૩ વીર્ય પ્રવાદ પૂર્વ ૭૦ લાખ, ૪ અસ્તિપ્રવાદ ૬૦ લાખ, ૫ જ્ઞાનપ્રવાદ એક ન્યૂન એક કોડ, ૬ સત્યપ્રવાદ એક કેડ ને છ, ૭ આત્મપ્રવાદ ૨૬ કોડ, ૮ કર્મપ્રવાદ એક કોડ ને ૮૦ લાખ, ૯ પ્રત્યાખ્યાન ૮૪ લાખ, ૧૦ વિદ્યાપ્રવાદ એક કોડ દશ હજાર, ૧૧ કલ્યાણ ૨૬ કોડ, ૧૨ પ્રાણાયુ ૫૬ લાખ કોડ, ૧૩ કિયાવિશાળ ૯ કોડ ને ચોદ. ૧૪ શ્રી લેકબિંદુસાર સાડાબાર લાખ.
પ્રાયઃ “ ૫૧૦૮૮૬૮૪૦ ” બ્લેકનું એક પદ થાય છે. ચૌદ પૂર્વના અને વિસ્તાર ઘણે જ છે. એક હાથીપ્રમાણુ કાજળના ઢગલાની શાહીથી લખી શકાય તેટલે પહેલા પૂર્વ ને અર્થ છે. તેથી બમણે બમણે વિસ્તાર અનુક્રમે ચૌદ પૂર્વનો છે. હાથીનું પ્રમાણ સમજણમાં ઉતારવા સારૂ બતાવેલ છે. નથી તે કોઈએ લખ્યું કે નથી તે કઈ એટલી શાહી એકઠી કરી લખવાનું. એ માત્ર મૃતિને વિષય છે. ઉચ્ચ કેટિના જ્ઞાનીઓની મરણશક્તિ એવી તેજ હોય છે.
અવધિજ્ઞાન છ પ્રકારે–૧ અનુગામિ–જે સ્થાને રહ્યાં તે ઉપજયું હોય તે થકી અન્યત્ર જતાં લોચનની માફક સાથે આવે છે. ૨ અનાનુગામી-સ્થાન
For Private And Personal Use Only
