Atmanand Prakash Pustak 035 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531415/1

Page #1

પુસ્તક પ १० भा. વૈશાખ.
श्रीमानह
आत्म सं. ४३ वीर सं. २४६४ ३. १-४-०
प्रद्वारा र
श्रथैन खात्मानं सला
에디어기ᄉ

Page #2

| વિષય–પરિચય..
૧, શ્રી મહાવીર પ્રભુ જયંતિ પ્રસંગે પ્રાર્થના. (કવિ રેવાશંકર વાલજી. ) ર૩૩ ૨. સમ્યગ જ્ઞાનની કશી ... ( શ્રી ચંપતરાયજી જેની. ) ... ૨૩૬ ૩. સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય કોઈ વસ્તુ નથી. (આ. શ્રી વિજય કસ્તુરસૂરિ) ૨૩૭ ૪. ધર્મનું મહાસ્ય ...
... ( આમવલ્લભ ) ... ૨૪ર ૫, સાંસારિક સુખ ... ... (છોટમ અ. ત્રિવેદી.) ... ર૪૪ ૬. પાંચ જ્ઞાનનું સ્વરૂપ ... ... ( ચેકસી. ) ... ૨૪૭ S પાચ સકાર. .. ••• ... ( અભ્યાસી બી. એ ) ... ૨૫૧ ૮, વર્તમાન સમાચાર
૨૫૫ ૯ સ્વીકાર અને સમાજના
ર૫૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકોને ભેટનું પુસ્તક.
૮૪ મહામેઘવાહન જૈન રાજા ખારવેલ ” નામનો પ્રાચીન ઐતિહાસિક ગ્રંથ સુપ્રસિદ્ધ લેખક રા. સુશીલના હાથે તૈયાર થાય છે, છપાય છે. તૈયાર થયા પછી ચાલતા ધારણ મુજબ બે વર્ષના લવાજમનુ વી. પી. કરી અમારા માનવતા ગ્રાહકોને ભેટ મોકલવામાં આવશે જે સ્વીકારી લેવા અમારી નમ્ર સૂચના છે. અમારા માનવતા પેટ્રન સાહેબ અને લાઈફ મેમ્બરોને ભેટ.
નીચેના ત્રણ ગ્રંથ તૈયાર થાય છે. તૈયાર થયે ચાલતા ધોરણ પ્રમાણે મોકલવામાં આવશે. ૧ શ્રી મહાવીર જીવનચરિત્ર (સચિત્ર ) સેહ પાનાને દલદાર ગ્રંથ રૂા, ૩-૦-૦ ૨ શ્રી આત્મકાન્તિ પ્રકાશ–પૂજય પ્રવર્તાકજી શ્રી કાન્તિવિક યજી મહારાજનાં ભક્તિરસભર્યા વિવિધ સ્તવને ( જેમાં મુનિરાજ શ્રી ચતુરવિજયજી મકા૨ાજ તથા ઉત્તમ
ભાજની કૃતિઓના સમાવેશ છે. વેચાણ માટે સીલીકે નથી ). ૩ મહામેઘવાહન જૈન રાજા ખારવેલ પ્રાચીન ઐતિહાસિક જાણવા જેવી હકીકતપૂર્વક ગ્રંથ.
રૂ. ૧-૦ - ૦ જલદી મંગાવા.
ઘણી થાડી નકલે છે. જલદી મંગાવે શ્રી ત્રિષષ્ટિશ્તાકા પુરૂષચરિત્ર પ્રથમ પર્વ.
( શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિકૃત ટીકાવાળું ) પ્રતાકારે તથા બુકાકારે સુંદર ટાઈ૫, ઉંચા કાગળ, સુશોભિત બાઈડીંગથી તૈયાર છે, થેડી નકલે બાકી છે. કિંમત મુલથી ઓછી રૂા. ૧-૮-૦ પા. જુદું',
બીજા પવથી છપાય છે.

Page #3

ahir sam
5 શ્રી આત્માનન્દ પ્રકારા. ત
**
जन्मनि कर्मलेशैरनुवद्वेऽस्मिंस्तथा प्रयतितव्यम् । कर्मक्लेशाभावो यथा भवत्येष परमार्थः ॥ १ ॥ “ કર્મરૂપ કષ્ટથી વ્યાપ્ત એવા આ જન્મમાં એવા ( શુભ ) પ્રયત્ન કરવા કે જેના પરિણામે કરૂપ કષ્ટ ( સદંતર ) વિનાશ પામે,—આ ( માનવજન્મનું ) રહસ્ય છે. '' શ્રીમદ્ ઉમાસ્વાતિવાચક-તત્ત્વાર્થ ભાષ્ય. **નો
•
પુસ્તTM ૨૬] વીર સં. ૨૪૬ જી. વૈશાલ, બ્રહ્મ નં. ૪૨. આા૦ શ૦ વર્ષર્ નું [અં? ૦મો.
શ્રી યુગપ્રવત્તક મહાવીરસ્વામીની જયંતિ ચૈત્ર શુદિ ૧૩ના દિવસે શ્રી આત્માનંદ સભાએ કરેલી પ્રાથના
દેહરા.
તિમિર;
અધમના જ્યાં ત્યાં અરે ! વહેતા જોઇ પ્રગટ થયા પૃથ્વી વિષે, ધર્મ ધુરંધર વ્યાપ્યુ. વિકૃત રૂપમાં, અધર્મ ગાઢ સૂર્ય રૂપ પ્રગટ્યા પ્રભુ, કમ યાગી સ્વયંન્ત્યાતિ સવિતા તણી, જયતિ આ જયકાર; સ્મરણ, નમન, વદન કરી,સ્તવીએ જગદુદ્ધાર.
महावीर.
સમીર;
ધીર.
૧
૨
૩

Page #4

૨૩૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
હરિગીત
SESSIESTASIOS SOSOGOSTOSOS OSSOS
ઐહિક સુખમાં લિપ્ત, આખું જગત જે સમયે હતું, અધ્યાત્મતત્ત્વતણું અરે, અસ્થિત્વ-દર્શન ના થતું; વૈભવ-વિલાસે લાલસાનાં પૂર્ણ બળ મહેંકયાં હતાં, હિંસાતમું પાપ અરે ! પૂરજોશમાં થાતાં હતાં. ૨ ચિતરફ ફેલાઈ હતી, હિંસક યિાએ કારમી, શોણિત ભીની ભૂ અરે ! કરતાં પશુઓને દમી, વાતાવરણ વિકૃત હતું, ને રક્ત ધારાઓ વહે! જેનાર પણ કંપે ! તહાં સહેનાર શી રીતે સહે !! ૩ આ “અધઃપતન”ની ઘડી, લખતાં ય કંપારી છૂટે, અજ્ઞાનની આ ઘોરરાત્રી, સૂર્ય વિના શું મટે ? આ કટેકટને સમય અવલેકી શ્રી પ્રભુ અવતર્યા, ત્રિશલા સુમાતાગમાં પ્રભુએ પ્રભુત ધર્યા. ૪ શ્રી “યુગપ્રવર્તક” અવતર્યા, મહાજાતિ આત્મસ્વરૂપની, અદ્ભુત કાંતિ પ્રકાશ પામી, આદ્યયોગી રૂપની, આંદલને અમૃતભર્યા ચેખૂટ ફેલાઈ રહ્યાં, અવનથી તે આકાશ સુધી, શુદ્ધિનાં વહન વહ્યાં. ૫ આ સૃષ્ટિકેરી કષ્ટીને નિજ દષ્ટિથી નીખી લીધી, નિજ આત્મબળ વિકસાવવાને આદરી તની વિધિ; સિદ્ધિ સકળ કરી પ્રાપ્ત, તે નિજ આત્મશક્તિ વિકાસથી, મામંત્ર ફૂંક ને મુંગા પ્રાણી ઉગાર્યા ત્રાસથી. ૬ એ અજબ આંદોલનતણે ટંકાર જગમાં વાગીયે, આશ્ચર્યમાં તરબળ સૌ સંસારીને યેગી થઈ શ્રી સ્યાદાતણું ઉંડું મહાતત્વ તે સમજાવીયું, અજ્ઞાન અંધારું ગયું, ને શુકલપક્ષ જ આવીયું. ૭
જ્યાં ત્યાં સુધમતણ પૂરાયા કંકુવર્ણા સાથીયા, આધીન થઈ સેવક બન્યા, શૂરા-પૂરા-ભડ ભાથીયા;

Page #5

મહાવીર સ્તુતિ.
૨૩૫
BestS
Rs
%
%
% કરનાર
SLOHOTO Sesto CLASSSSSS
આખા જગતમાં આવતી યુગપ્રવર્તક વીરની, આજે ઉજવીએ આ સયંતિ શ્રી પ્રભુ મહાવીરની. ૮ નિજ આત્મબળની સાધનાર્થે ભવ કર્યા સત્તાવીશે, કે કે નવું ચેતન ભર્યું સદધર્મનું સૌ ભવ વિષે; માનવહૃદયને પાલટો કે મહત્ શક્તિથી કર્યો, વિકૃત થએલી ભૂમિકેરા પાપમળ આપ મર્યો. ૯ માનવહૃદય વિકસાવીયાં તે પ્રેમબળના સાધનો, નિઃસંગ પણ પરમાર્થ માટે વિચારતાં સંગી બને; શ્રી રામ-તીર મન મહાવીરસ્વામી આપને મંગળ સ્તવન કરી વંદીએ ઉરમાંહી જપીએ જાપને. ૧૦ વન, ઉપવન ને, ગિરિકંદરા કે શહેરમાં વસતા જને, જય ઘેષણ આ ધર્મની સુણીને રૂડા શ્રાવક બનો; હા! વિશ્વબંધુ, સામ્યતા ને આત્મરૂપની ઐક્યતા, એ બોધ અમૂલે આપને, નરજન્મની સાર્થે કયતા.
શાર્દૂલવિક્રીડિત વૃત્ત– પ્રેર્યો શ્રી પ્રભુએ પવિત્રપથમાં મહામંત્ર સ્થાને એ સિદ્ધાંતતણું રહસ્ય સમજી સાચા સુધમ બને જેનું નામ અખંડ-ઉજજવળ, અને માંગલ્યકારી સદા તે શ્રી મારવામાં, સૌ જનતણી ટાળે બધી આપદા.
દેહરે, વિશ્વવંદ્ય, કરૂણાનિધિ-મહાવીર મંગળનામ
જયંતિ દીને આ સભા, પ્રેમ કરે પ્રણામ– ભાવનગર
લી. ધર્મપ્રેમી ચૈત્ર શુદિ ૧૩
રેવાશંકર વાલજી કવિ ૨ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા )
ધર્મોપદેશક-ભાવનગર,
છે

Page #6

સ મ્ય – જ્ઞા ન ની કું ચી.
..... [ ગતાંક પૃ ૨૧૩ થી શરૂ ].. આત્માના ધર્મવિમુખતાના સંભાવ્ય કારણે અને આત્માનું અધ:પતન.
(જૈન દ્રષ્ટિએ) આમજ્ઞાન એ જ ખરો આત્મ-વિજય છે. આત્મજ્ઞાન આગળ દુનિયાની મોટી મોટી શોધો પણ કંઇ વિસાતમાં નથી. આજની મહાન ગણાતી શોધે સર્વ. જ્ઞતા, અતીન્દ્રિય દર્શન આદિ આત્માની અપૂર્વ શક્તિઓની તુલનામાં જાણે કે કંઈ જ નથી એમ કહી શકાય. આજની શેથી જનતાનાં વાસ્તવિક સુખમાં કંઈ વધારો નથી જ થયે. વિપુલ દ્રવ્ય-સામગ્રી, માદક પદાર્થો, ઘેર સંહારકારી વિગ્રહે વિગેરેથી દુનિયાનું વાસ્તવિક કલ્યાણ કંઈ જ નથી થયું. ઉલટું એ સર્વથી દુનિયાનું સત્યાનાશ વળ્યું છે. જગતું અસત્ય અને પાપને પંથે વળ્યું છે. સંસકૃતિને નામે જગતમાં ભયંકર અસંસ્કારોનો પ્રાદુર્ભાવ થયો છે. વિશ્વના મહાન સત્યાનું ઉથાપન થયું છે. ધર્મસ્થાપકોના પરમ બેધને ધષ્ટતાપૂર્વક ભંગ થયો છે. એક ગાલ ઉપર તમારો પડે તો બીજો ગાલ ધરવાને ઈસુને બોધ આજે ભાગ્યે જ કોઈને માન્ય રહેલ છે. ક્રોધ કરનાર ઉપર પ્રેમ દાખવવાને ભગવાન બુદ્ધને ઉપદેશ આજે જાગ્યે જ કોઈને રુચતું હશે. બુદ્ધ, જીસસ ક્રાઈસ્ટ વિગેરે ધર્મ–સંસ્થાપકોના ઉપદેશનો અમલ થવાને બદલે તેને ખુલે ખુલ્લો ભંગ થતો હોય એમ સામાન્ય રીતે પ્રતીત થાય છે. જે જીસસ ક્રાઈસ્ટનો ઉપદેશ આજના ખ્રિસ્તીઓને માન્ય હોય તો નાની પ્રજાઓને સ્વાધીન રાખવાને વિચાર કેટલાંક રાષ્ટ્રોને સ્વને પણ કેમ ઉભવે ? પાશ્ચાત્ય ધનના ઢગલા શા માટે કરે ?
સત્ય વાત એ છે કે, આધુનિક જનતા અધ:પતનમાં એટલી બધી નિમગ્ન થઈ ગઈ છે કે, સર્વત્ર અહંકાર અને સ્વાર્થવાદનું જ અધિરાજ્ય જામ્યું છે. લોકે પિતાનાં સત્ય સ્વરૂપ(પાપી સ્વરૂપ)ને છુપાવવાના ઉદ્દેશથી અનેક પ્રકારના ઢાંગ પણ કરે છે. વાણી, કાર્ય આદિ અનેક રીતે કૃત્રિમતા(ઢાંગ)નું જ સેવન કરે છે. ધર્મના મહાન આવિષ્કારકોએ સમજાવેલું જીવનનું પરમ રહસ્ય ન સમજાયાથી, દુઃખનો અનુભવ મનુષ્યને પ્રાયઃ થયા જ કરે છે. આવી રીતે જીવન દુઃખમય હોવા છતાં, મનુષ્ય અનેક રીતે પોતાનું દુઃખ ઢાંકવાનો પ્રયત્ન કરે છે. વારંવાર નિર્માલ્ય આવેશેને ભોગ બન્યાથી, મનુષ્યનાં દુઃખમાં દિનપ્રતિદિન વધારો જ થયા કરે છે. પિતાનાં મહત્વ, સદાચારણ આદિના સંબંધમાં ખોટા ખ્યાલથી આત્મવંચના પણ કરે છે.
કોઈ દેશ દુનિયામાં ધનાઢ્યમાં ધનાઢ્ય હોય, તેનાં પ્રાકૃતિક અને અન્ય દ્ર

Page #7

સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય પ્રેમ કે સ્નેહ જેવી કઈ વસ્તુ છે જ નહિં,
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૨૩ થી ચાલુ) ...લે. શ્રી. વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ --- જેવી રીતે મનુ સ્વાર્થના માટે પરસ્પર ચાહના રાખે છે, તેવી જ રીતે સ્વાર્થના માટે મનુષ્ય પશુ-પક્ષી ઉપર પણ ચાહના રાખતા નજર આવે છે. મનુષ્ય, ગાય-ભેંસ પાળે છે, તેની સેવાચાકરી કરે છે તે કાંઈ નિઃસ્વાર્થ પણે કરતા નથી; પણ દૂધ, દહીં, ઘી આદિ વસ્તુઓની પ્રાપ્તિરૂપ સ્વાર્થના માટે કરે છે. બળદ, ઘોડા, હાથી વિગેરે પાળે છે, તે પણ ખેતી તથા સ્વારી વિગેરેના કામ માટે પાળે છે. પક્ષીમાં પોપટ વિગેરેને પાળે છે, તે પિતાના આનંદને માટે પાળે છે. આ પ્રમાણે વિષયતૃપ્તિરૂપ આનંદ તથા જીવનનિર્વાહના સાધનરૂપ સ્વાર્થ સાધવાને માટે પશુ-પક્ષી ઉપર સ્નેહભાવ રાખી તેની સેવાચાકરી મનુષ્ય કરે છે.
સંસારમાં સ્વાર્થ ત્રણ ભાગમાં વહેંચાયેલું છે. એક તો પરમાર્થરૂપ સ્વાર્થ, જેને સાચા જ્ઞાનવાળા જ્ઞાની પુરુષે જ કરી જાણે છે, કે જે સ્વાર્થ માં પરમ શાંતિ રહેલી હોય છે, પરિણામે પરમ આનંદને આપવાવાળે હોય છે. સંસારના કેઈ પણ પ્રાણીને દુ:ખ આપ્યા સિવાય સાધી શકાય છે. અનંતું જીવન અને અનંતું સુખરૂપ આત્માના ગુણોને વિકાસ કરનાર હોય છે. બીજે સ્વાર્થ જીવનનિર્વાહને હોય છે. આ સ્વાર્થ ચાડે ત્યાગી હો, ચાહે ભેગી હે સઘળાયને રાખવું પડે છે. પ્રાણીમાત્ર પિતાને મળેલા જીવનને ટકાવી રાખી તેમાં જીવવાની ઈચ્છાવાળા હોય છે. પરમાર્થરૂપ સ્વાર્થને સાધવા માટે પણ આ સ્વાર્થની જરૂર પડે છે. માટે દુનિયાનાં પ્રાણીમાત્રમાં આ સ્વાર્થ રહેલો હોય છે. ત્રીજે સ્વાર્થ મજશોખને છે. આ સ્વાર્થ અનીતિથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરીને શ્રીમંત બનેલાઓમાં વધારે જોવામાં અત્યંત સુંદર હોય, અતુલ ધન-સંપત્તિને કારણે જીવનના વૈભવ વિલાસમાં નાગરિકોને કશીયે અપૂર્ણતા ન હોય, પણ તેથી તે દેશને દરેક નાગરિક વાસ્તવિક રીતે સુખી છે એમ ન જ કહી શકાય. નાસ્તિકતા, પ્રભુથી પરામુખતા વિગેરે કારણે મનુષ્ય કુદરતને અનુરૂપ જીવન નથી ગાળતા. જનતાનું વર્તમાન જીવન પ્રાયઃ કુદરતથી અસંગત રીતે ચાલે છે, આથી જનતાનાં દુઃખ, દારિદ્ર આદિમાં ખૂબ વધારો થયેલ છે. નાસ્તિકવાદથી ઇંદ્રિય-લાલસા વિગેરેને જ ખૂબ વિકાસ થતો હોવાથી, આત્માનાં દિવ્ય સ્વરૂપને સાક્ષાત્કાર થઈ શકતો નથી. નાસ્તિકવાદની આ એક અનેરી ન્યૂનતા છે.
( ચાલુ )

Page #8

૨૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. આવે છે. શ્રમજીવીમાં થોડા પ્રમાણમાં હોય છે. ક્ષણિક સુખ તથા ક્ષણિક આનંદ સિવાય આ સ્વાર્થ માં બીજી કોઈ પણ પ્રાપ્તિ હોતી નથી. મનુષ્ય મજશેખ માટે અનીતિ તથા અધર્મનું આચરણ વધારે કરે છે, જે કરી તેઓ વધારે અપરાધી બને છે. મેજશખરૂપ સ્વાર્થ સાધવાવાળાઓને અનુરાગ જડ ઉપર વિશેષ હાય છે. ખાવાપીવાના માટે મનગમતી વસ્તુઓને ઉપયોગ કરે છે, અનેક પ્રકારના રસનેંદ્રિયના પિષક પદાર્થો વાપરે છે. પિતાની જીભના સ્વાદને ખાતર અનેક જીને વિનાશ કરે છે. મેજશેખના સ્વાથીનો અનુરાગ ઘરેણાં, સારાં સારાં કપડાં, સારાં મકાને, બાગબગીચા, મેટર આદિ વસ્તુઓ ઉપર પણ વિશેષ હોય છે. એમને નાટક-સિનેમા આદિ રમતગમતના સાધને પણ બહુ જ ગમે છે. સુગંધી વસ્તુઓ તેમજ અનેક પ્રકારના વાજીત્રની પણ ચાહના એમને ઘણી જ રહે છે. તાત્પર્ય કે જેટલો જડ સંસાર છે તેને ક્ષણિક આનંદના માટે ચાહનારા મેજ-શેખના સ્વાર્થી હોય છે. ઉપર બતાવેલા ત્રણ પ્રકારના સ્વાર્થોમાંથી પરમાર્થરૂપ સ્વાર્થ, તે નામને જ સ્વાર્થ છે. તેનાથી આત્માનું અકલ્યાણ થતું નથી; કારણ કે તેમાં આત્માની ઉચ્ચતમ દશા પ્રાપ્ત કરવાના પ્રયેાજન સિવાય બીજું કાંઈ પણ પ્રજન હેતું નથી. તેમને આત્મય માટે કરવામાં આવતે જગતના છો ઉપરને સ્નેહ ઉભયનું હિત કરવાવાળો હોય છે. તેમને સ્વાર્થ જગતના કેઈ પણ જીવને દુઃખદાયી હોતું નથી, માટે તેને ઉત્તમ ગણ્યો છે. પૂર્વે જેટલા મહાપુરુષો થઈ ગયા છે તેઓ સાચા સ્વાર્થી બનવાનો ઉપદેશ આપી ગયા છે. સાચા સ્વાર્થ સિવાય જગતનું કલ્યાણ નથી. પણ પહેલાં સાચા સ્વાર્થને સારી રીતે ઓળખ જોઈએ અને ત્યારપછીથી જ સ્વાર્થી બનીને સ્વશ્રેય સાધવું જોઈએ. સ્વને ન ઓળખવાથી જ જગત છેતરાય છે. અમે સ્વાર્થ સાથે એમ માનીને સંતોષ જાહેર કરે છે, પણ તે મોટી ભૂલ કરે છે, કારણ કે સ્વના જ્ઞાનશૂન્ય આત્માઓ સ્વાર્થ સાધવાને બદલે સ્વાર્થ ભ્રષ્ટ થાય છે. સ્વસંબંધીની તેમની અજ્ઞાનતા તેમને સર્વનાશ કરે છે. બીજા જીવોને દુઃખ આપી, તેમને છેતરી, વિશ્વાસઘાત કરી, તેમને મારી નાખી, તેમનું જીવન અનીતિમય બનાવી કઈયે પણ આજ સુધીમાં સ્વાર્થ સાથે નથી, માટે સ્વ એટલે પોતાની ઓળખાણ કરવાની અત્યંત આવશ્યકતા છે.
સ્વને ના ઓળખનારાઓ, કેવળ પચીસ-પચાસ કે સાઠ સીત્તેર વર્ષના મળેલા જીવનને જ સ્વ માનનારાઓ મધ્યમ કોટિના સ્વાથી ગણાય છે. તેઓ પોતાના જીવનને ટકાવી રાખવાને માટે સંસારને ડાય છે. જીવનનિર્વાહ અનેક પ્રકારના સાધનથી થાય છે. કેઈનકરી કરીને જીવન નિર્વાહ કરે છે, તે કઈ અનેક પ્રકારના ધંધા કરીને જીવનનિર્વાહ કરે છે. કેઈ મજૂરી કરીને કરે છે, તે કઈ ભિક્ષા માગીને કરે છે. મતલબ કે, જીવવાને માટે મનુષ્ય અનેક પ્રકારની પ્રવૃત્તિ કરે છે. જીવ

Page #9

સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય કોઈ વસ્તુ છે જ નહિ. ૨૩૯ વામાં કેટલાકને અનુકૂળતા મળે છે, તો કેટલાકને પ્રતિકૂળતા મળે છે. કેટલાક સુખે નિર્વાહ કરે છે, તે કેટલાક દુઃખે નિર્વાહ કરે છે. કેટલાકને જીવવાનો હેતુ અકલ્યાણને હોય છે, તો કેટલાકને ફક્ત જીવન વ્યતીત કરવાનો હોય છે.
પરિશ્રમ વગર જીવનનિર્વાહ કરવાની ચાહનાવાળા, દંભ, છળ, વિશ્વાસઘાત વિગેરે અનીતિ કરવાવાળા હોય છે, અને શ્રમજીવી તથા મરી જવું છે એમ સમજનારા, અસત્ય, છળ, પ્રપંચ કે વિશ્વાસઘાતરૂપ અનીતિ કરતા નથી. એક દિવસ મરવું છે, એમ માનનારા સંતોષી હોય છે. ત્યારે મૃત્યુને ભૂલી જનારા અસંતોષી હોય છે. વગર મહેનતે આજીવિકા કરવાની ભાવનાવાળાઓ ચેરી, જૂગાર આદિ દુર્વ્યસનના સેવનારા હોય છે. તેમના જીવનમાં અનેક પ્રકારની આપત્તિ વિપત્તિ નડ્યા સિવાય રહેતી નથી. શ્રમજીવીયે ઘણું કરીને સુખે જીવે છે, તેમનું જીવન ઉપદ્રવ વગરનું હોય છે. આનંદથી નિરપરાધીપણે પોતાનું જીવન વ્યતીત કરે છે.
શ્રમથી જીવનનિર્વાહ કરનારા પિતાના જીવનનિર્વાહ માટે બીજાને ત્યાં નોકરી કરે છે. બીજાના ઘરનું કામ ઘણું પ્રેમથી કરે છે. જેને ત્યાં નેકર હોય છે તે ઘરનાં માણસોને પોતે રહાય છે તેમના ઉપર નેહભાવ રાખે છે. તેમનું સઘળું ય કામ પિતાનું સમજીને કરે છે. તેને તે ઘર પ્રતિ મમત્વભાવ બંધાઈ જાય છે. તેમના બાળબચ્ચાને રમાડે છે, ખવડાવે છે, હુવડાવે છે અને પ્રેમથી પાળે છે. આ બધું શા માટે ? કેવળ આજીવિકાના સ્વાર્થ માટે, જીવનનિર્વાહ માટે. વ્યાપારીયે પિતાના ગ્રાહકોને ચડાય છે, તેમને આદરસત્કાર કરે છે. ઘેર આવ્યા હોય તે તેમને સારી સારી રઈ કરી જમાડે છે, તેમના ઉપર સ્નેહભાવ રાખે છે, તેમના દુ:ખમાં શોક પ્રગટ કરે છે, તેમના સુખથી આનંદ મનાવે છે. આ બધુ શા માટે? જીવનનિર્વાહનું સાધન પૈસાની પ્રાપ્તિ માટે. આત્મકલ્યાણ માટે જીવનારાઓ જીવનનિર્વાહ માટે જગતને હાય છે ખરા; પણ તેઓની ચાહનાને હેતુ પરિમિત જીવનદ્વારા અપરિમિત જીવનને મેળવવાને હોય છે, માટે તેમની ચાહનાથી અન્યનું અકલ્યાણ થતું નથી. એમની ચાહના ઘણી જ પવિત્ર હોય છે. એમને શરીર ટકાવવા પૂરતી જ જરૂરિયાત હોવાથી કોઈ વખત પણ દીનતા કરતા નથી. મૃત્યુ સમયે વલોપાત પણ કરતા નથી. ફક્ત એમને જીવનનિર્વાહનો સ્વાર્થ સાચે સ્વાર્થ સાધવા માટે જ હોય છે.
મોજ-શેખ માટે સ્વાર્થ ઘણે જ ભયંકર દુઃખદાયી હોય છે. છળપ્રપંચ-અસત્ય તથા અનીતિની આ સ્વાર્થ સાધવામાં ઘણી જ જરૂરત પડે છે; તેમજ વિશ્વાસઘાતને તો અગ્રસ્થાન આપવામાં આવે છે. મોજ-શેખનો સ્વાર્થ સાધવાવાળાનો ઉદ્દેશ અધમમાં અધમ કૃત્ય કરીને પૈસે મેળવી આનંદ ભાગવવાને હોય છે. એમને ધર્મ-અધર્મ બધું ય સરખું હોય છે. એઓ પુન્ય

Page #10

૨૪૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પાપને કાંઈ પણ સમજતા નથી. એમના મોજ-શોખમાં કોઈ પણ વસ્તુ વિદત કરતા હોય તે તેનો નાશ કરવામાં જરા ય સંકોચાતા નથી. માતા, પિતા, પુત્ર, ભગિની જેવાં નિકટ સગાં-સ્નેહી જે મોજ-શેખમાં આડાં આવતાં હોય તે તેમને પણ ઘાત કરતાં તેમને જરાય દયા આવતી નથી, તે પછી બીજાના માટે તે કહેવું જ શું ? મોજ-શેખના સ્વાર્થના હૃદયમાંથી દયા, દાક્ષિણ્યતા અને લજજા આદિ સદુગુણે પલાયન થઈ ગયેલા હોય છે. બીજાના પ્રતિ દેખાડવામાં આવતા એમના ભાવમાં કૃત્રિમતા ઠાંસીઠાંસીને ભરેલી હોય છે. એમના અંદર વિષયલોલુપતા પુષ્કળ હોય છે. જીવનનિર્વાહના સ્વાથી ઉપકારીનો ઉપકાર ભૂલતા નથી; પણ મોજ-શેખના સ્વાર્થી તે ઘણું જ ગરજી હોવાથી ગરજ સર્યા પછી ધકકો મારે છે. જ્યાં સુધી પોતાની ક્ષુદ્ર તૃષ્ણ શાંત કરવામાં વસ્તુ મદદ કરતી હોય ત્યાં સુધી જ તેને રહાય છે, તેની સંભાળ રાખે છે. જ્યાં તે વસ્તુ મદદ કરવામાં અસમર્થ થઈ કે પછી તેની સામને પણ જતા નથી, માટે જ મોજ-શેખના સ્વાથી કનિષમાં કનિષ્ઠ છે, અને તે અધમકોટીમાં ગણાય છે.
ઉપર કહ્યા પ્રમાણે વિચાર કરતાં સંસારમાં જીવોની સ્વાર્થ માટે જ પ્રવૃત્તિ જણાય છે. તમે પિતાના ઘરેણુ તથા કપડાંને જાળવે છે, તેનું રક્ષણ કરે છે. તે શા માટે? સ્વાર્થ માટે જ કરો છો. તમે એમ માનેલું હોય છે કે ઘરેણાં શરીરની શેભા વધારે છે, કપડાં શભા વધારે છે તથા શરીરનું રક્ષણ કરે છે. મકાનમાં રહેવાથી આપણે બચાવ થાય છે, એમ ધારીને મકાનને જાળવે છે. ઘરેણુ, કપડાં તથા મકાન આદિ વસ્તુઓ ઉપર મમત્વભાવ રાખે છે. તેનું કેઈ નુકશાન કરતું હોય તે તેના ઉપર તમે શુદ્ધ થાઓ છે. આ બધું શા માટે? સ્વાર્થ માટે. સ્વાર્થ હોવાથી જ એ વસ્તુઓ ઉપર મમત્વ રાખે છે.
સંસારમાં સ્વાર્થને છેડીને પ્રેમ કે સ્નેહ જેવી કોઈ વાસ્તવિક વસ્તુ હોય, અને તે નિઃસ્વાર્થ પણે થતી હોય તે સંસારના સઘળા ય જડ તથા ચૈતન્ય પદાર્થો ઉપ૨ થવો જોઈયે, પરંતુ એમ તે કોઈપણ સ્થળે જવાતું નથી. અને જે વરતુ અનુકૂળ હોય છે, અને જેનાથી પોતાના સાથ સધાતું હોય છે, તેને જી હાય છે, તેના ઉપર રાગ-નેહ રાખે છે. અને જે વસ્તુ પ્રતિકૂળ હોય, જેનાથી પિતાને સ્વાર્થ બગડતું હોય, તેને રડાતા નથી તેના ઉપર દ્વેષ રાખે છે; તથા જેનાથી સ્વાર્થ સધાતો ન હોય, તેમ બગડતોય ન હોય તેના પ્રત્યે ઉદાસીન ભાવે રહે છે. અર્થાત્ તેના ઉપર રાગ નથી હોતો, તેમ દ્વષ પણ નથી હોતો. આ પ્રમાણે રાગભાવ, દ્વેષભાવ અને મધ્યસ્થભાવ ત્રણ પ્રકારના ભાવે સંસારમાં દૃષ્ટિગોચર થાય છે. આ ત્રણે ભાવે કાંઈ આત્માના ધર્મ નથી પણ તે મોહ કર્મજન્ય ઉપાધીસ્વરૂપ છે. મેહ નાશ પામવાથી ત્રણે ભાવો નાશ પામી જાય છે. વિશુદ્ધ આત્મામાં આ ત્રણમાંને એકે ભાવ હેત નથી.

Page #11

સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય કોઈ વસ્તુ છે જ નહિં. ૨૪૧
જ્યાં સુધી મડકમજન્ય ઉપાધિ હોય છે ત્યાં સુધી સ્વાર્થ હોય છે, અને જ્યાં સુધી સ્વાર્થ હોય છે ત્યાં સુધી જ સ્નેહભાવ હોય છે. પરમાર્થરૂપ સ્વાર્થ સંપૂર્ણ કર્મક્ષય થતાં સુધી રહે છે, ત્યારે મિથ્યા-સ્વાર્થ, જ્યાં સુધી મેહકમ હોય છે ત્યાં સુધી જ રહે છે. મેહ-કર્મના પ્રભાવથી જ અજ્ઞાનતાને લઈને અનુકૂળ-પ્રતિકૂળની ભાવનાઓવાળા હોય છે. અને અનુકૂળને પ્રતિકૂળ સમજે છે, તે પ્રતિકૂળને અનુકૂળ સમજે છે જેથી તેમને રાગ-દ્વેષના આધીન થવું પડે છે. સાચી અનુકૂળતા તથા સાચી પ્રતિકૂળતા સમજ્યા પછી રાગ-દ્વેષ છે થતું જાય છે, અને સ્વાર્થ પરમાર્થના રૂપમાં બદલાઈ જાય છે. સર્વથા રાગદ્વેષ નાશ પામી ગયા પછી પરમાર્થ સિદ્ધ થઈ જાય છે, ને પરમાર્થ સિદ્ધ થયા પછી જીવ પોતે કૃતકૃત્ય થઈ જાય છે.
જ્યાં સુધી જીવને સાચી અનુકૂળતા સમજાતી નથી, ત્યાં સુધી ક્ષણિક સુખ તથા ક્ષણિક આનંદ આપનાર વસ્તુઓને જ અનુકૂળ માને છે. જેમકે-જે માણસથી પોતાને ક્ષણિક સુખની સાધક ધન, ખાન. પાન, વસ્ત્ર, ઘરેણું, મકાન આદિ વસ્તુઓ પ્રાપ્ત થતી હોય, અથવા પોતાની વિષયતૃપ્તિમાં ઉપયોગી થઈ પડતું હોય તેવું માણસ પોતાને અનુકૂળ લાગવાથી તેના ઉપર સ્નેહ રાખે છે. જેનાથી પોતાને કાંઈ પણ ક્ષણિક આનંદની કે સુખની સામગ્રી ન મળતી હોય, ઉલટું તે મનુષ્ય પિતાના ક્ષણિક આનંદમાં વિન્ન કરતા હોય તો તે માણસ તેને પ્રતિકૂળ લાગે છે. તેવી જ રીતે જે જડ વસ્તુ ક્ષણિક આનંદ આપનારી હેઈ તેને અનુકૂળ ગણીને તેના ઉપર રાગ રાખે છે.
આવા પ્રકારની અનુકુળતા તથા પ્રતિકૂળતા રાગ-દ્વેષની ઉત્પાદક હોય છે, અને તે આત્માનું અશ્રેય કરનારી હોય છે. આવી અનુકૂળતાને લઈને થયેલો રાગનેહ તે સ્વાર્થથી જ થયેલું હોય છે, માટે જ સ્નેહ એટલે–સ્વાર્થ, સ્વાર્થ ન હોય તે સ્નેહ જેવી કઈ વસ્તુ જ નથી. અને એટલા માટે જ આવા નેહમાં પરિવર્તન થયા કરે છે. સનેહ અનેહ થઈ જાય છે અને અસ્નેહ, સ્નેહ થઈ જાય છે. જ્યાં સુધી જેનાથી સ્વાર્થ સધાતો હોય ત્યાં સુધી સ્નેહ હોય છે. ને સ્વાર્થ પૂરો થયો એટલે અસ્નેહ થઈ જાય છે. વળી પાછો સ્વાર્થ ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે જે વસ્તુ ઉપર અસ્નેહ હતો તે જ વસ્તુ ઉપર પાછો નેહ થાય છે. સંસારમાં જ્યાં જુઓ ત્યાં સ્વાર્થ જ સ્વાર્થ છે. નિઃસ્વાર્થ પણ એક પ્રકારને સ્વાર્થ જ છે. પણ તેને સ્વાર્થમાં ગયે નથી. સંસાર સ્વાથી છે, એવું કથન મહાપુરુષોનું છે તે સર્વથા સત્ય છે. તેઓએ જડાસકત સંસારને અંગે જ આવા પ્રકારના ઉદ્દગારો કાઢ્યા છે. નહિ તો સંસારમાં આભાસક્ત પરમાર્થ સાધક ઉત્તમ પુરુષો પણ હોય છે, પણ તે ઘણું જ શેડા હોવાથી તે તરફ ધ્યાન આપ્યું નથી.

Page #12

છે ધર્મનું માહાભ્ય. છે
in the જિનેશ્વર પ્રભુના જન્મસમયે જે કલ્યાણ થાય છે, તેમને જે અપૂર્વ જન્મોત્સવ થાય છે, ઇદ્રો તેમની પાસે જે રત્નની વૃષ્ટિ કરે છે, અપૂર્વ રૂપ, સુંદર રાજ્યની શેભા, દેવાતું વરસીદાન, કેવળજ્ઞાનરૂપી લક્ષ્મી અને ઉત્તમ અતિશયોની પ્રાપ્તિ થાય છે તે ધમનું માહાતમ્ય છે.
નિરાધાર સ્થિતિએ પહોંચી ગયેલા કુમારપાળ રાજાને અઢાર દેશની પ્રાપ્તિ, શ્રીપાળ મહારાજને કુષ્ટની શાંતિ, વિક્રમ રાજાને અગ્નિવેતાળ દેવનું વશ થવું, ભરત મહારાજને અસાધારણ ચક્રીપણું, બાહુબલીને અતુલ બળ સંસારમાં મોટે ભાગ જડાસક્ત છે, અને તે પુગલાનંદિ હોવાથી પીગલિક સુખને માટે અનેક પ્રકારના ઉપાય કરે છે. અને તે ઉપાયમાં સફળતા મેળવવાને માટે પ્રેમ-નેહ જે રાગનાં અ ગ છે, તેનો ઉપયોગ કરે છે.
પ્રેમ તથા સનેહ શું વસ્તુ છે ? આત્માનો ધર્મ તો નથી જ. ત્યારે શું જડને ધર્મ છે ? જડને ધર્મ પણ સંભવી શકતું નથી; કારણ કે માટી-પથરા આદિ–જડ વસ્તુઓમાં ક્યાંય પણ જણાતું નથી. ત્યારે પ્રેમ શું છે? આત્માની સાથે જડ વસ્તુને સંગ થવાથી આત્મામાં ઉદ્દભવેલી એક પ્રકારની વિકૃતિ છે. તે જડ વસ્તુને વિયોગ થતાં નાશ પામી જાય છે. એટલે સ્નેહ કઈ તાત્વિક વસ્તુ નથી, પણ એક પ્રકારની બનાવટ છે. અને જે બનાવટ હોય તે વસ્તુ સાચી હોઈ શકે નહીં. તે જેઓ આવી બનાવટી-ખોટી સ્નેહ જેવી વસ્તુ માટે પોતાના આત્માનું અહિત કરે છે, શ્રેય કરતા નથી તેઓ મેટી ભૂલ કરે છે. અમુક મારે સ્નેહી છે, અમુક મારે પ્રેમી છે આવી આવી ભાવનાઓથી મેહને ઉત્તેજિત કરી મમત્વભાવ વધારે છે અને પોતાનું ભવિષ્ય બગાડે છે, તે મનુષ્ય બુદ્ધિ વગરના જ કહેવાય છે. આ પ્રમાણે બુદ્ધિની વિકળતાને લઈને ઘણું જ મહેનતે અનેક પ્રકારના કષ્ટાનુષ્ઠાન કરીને મેળવેલું ઉત્તમ માનવજીવન ઈ નાખે છે અને પરિણામે દુઃખના ભાગી બને છે, માટે બુદ્ધિને સદુપયોગ કરીને સંસારની પરિસ્થિતિને સારી રીતે વિચાર કરો અને જેમ બને તેમ સાચું સુખ તથા સાચે આનંદ મેળવવાને માટે પ્રયત્ન કરો. જ્યાં સુધી તમારી પ્રેમની કે સ્નેહની ભાવના ભૂંસાતી નથી ત્યાં સુધી તમને સાચું સુખ કે સાચે આનંદ મળવાનું નથી, માટે ખોટા
નેહથી મુક્ત થઈને આત્મશ્રેય સાધવા ઉદ્યમવાળા થશે કે જેથી કરી નિત્ય સુખ તથા નિત્ય આનંદને પ્રાપ્ત કરીને હમેશાને માટે પરમ શાંતિ મેળવશે. (સંપૂર્ણ)

Page #13

પ્રાપ્તિ, અભયકુમારને અપૂર્વ ધર્મથી જ પ્રાપ્ત થયેલ છે.
ધનુ માહાત્મ્ય
૨૪૩
બુદ્ધિ, શ્રીશાલિભદ્રને અપૂર્વ ઋદ્ધિ તે પણ
ધર્મથી સમુદ્ર, મેઘ, અગ્નિ વગેરે વશ થાય છે. ચઢી, વાસુદેવ, બળદેવ, અને પ્રતિવાસુદેવને જે જે રત્ના વગેરે ઉત્તમ સંપદા મળે છે તે પણ ધર્મના પ્રતાપ છે. આરેાગ્યતા, સૌભાગ્યપણું, ધનાટ્યપણું, નાયકપણું, આનંદ અને ઇચ્છિત વસ્તુની પ્રાપ્તિ એ પુણ્યશાળી પુરુષને આ જગતમાં હમેશા ધમથી જ મળેલ છે.
આદિનાથ પ્રભુની પેઠે આરોગ્યપણું, વસુદેવની પેઠે સૌભાગ્યપણુ, શાલિભદ્રની પેઠે ધનાઢ્યપણું, કુમારપાળની પેઠે રાજ્યપ્રાપ્તિ, કયવન્ના શેઠની જેમ સૌભાગ્યપણું, ગૌતમસ્વામીની પેઠે લબ્ધિ, અભયકુમારની પેઠે અસાધારણ બુદ્ધિ, બાહુબળજીની પેઠે અતુળ બળ ધર્મથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. દર વર્ષે વેપારીએ
આ બધું ચોપડામાં પૂજન કરતી વખતે લખે છે, પણ તે વસ્તુ પ્રાપ્ત થવા માટે ધર્મનું યથાયેાગ્ય પાલન થતુ હાય તે તે તેને મળ્યા સિવાય રહેતું નથી, પર ંતુ જ્યાં વ્યાપારમાં ન્યાયથી–પ્રમાણિકપણાથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવારૂપ પ્રવૃત્તિના ઠેકાણા ન હાય (સ્વયં વિચારી લે) ત્યાં ઉપરાક્ત રીતે ધનુ' ફળ શી રીતે મળી શકે ?
આ જગતમાં મંગળ દ્રવ્ય અને ભાવથી એમ બે પ્રકારે છે. દધિ, દૂર્વા, અક્ષત, ચંદન વગેરે દ્રવ્ય મગળરૂપ છે, પણ તેથી અધિક ધર્મરૂપ મંગળ છે. વળી દર્પણુ, ભદ્રાસન, સ્વસ્તિક, કળશ, મત્સ્ય, પુષ્પમાળા, શ્રીવત્સ તથા નંદાવર્ત્ત નામના અષ્ટમ'ગળે પણ દ્રશ્ય મગળરૂપ છે. વળી પુણ્યશાળી પુરુષાને ત્યાં, દેવપૂજા, ગુરુસેવા, વિવાહ આદિ મહાત્સવ, મદીના જય જય શબ્દ વગેરે મંગળા હુ ંમેશા થાય છે, વળી ઘરના દ્વાર પાસે હાથીએ ઝુલે છે, સાનેરી સાજવાળા ઘેાડાએ હણણે છે, વીણા, મૃદુંગ, શંખ વગેરેના માંગલિક શબ્દો થાય છે તે સર્વ ધર્મનુ માહાત્મ્ય છે. સાર્ગશાહુ, સમરશાહુ, જગસિહુ શાહ, પેથડશાહ, વસ્તુપાળ, વિમળશાહ, જાવડશાહ, ખાડ મત્રી, આમ રાજા વગેરેને મળેલ ઋદ્ધિસિદ્ધિ ધનુ' ફળ જ મતાવે છે. ધર્મ ઘણા પ્રકારે થાય છે. નાગિલાને તજનાર ભવદેવના ભાઈ ભવદત્તની પેઠે લજ્જાથી ધર્મ પણ થાય છે; મેતાય મુનિને હણનાર સાનીની પેઠે યથી, વિતથી ચંડરૂદ્રાચા ના શિષ્યની પેઠે ધર્મ થાય છે. સ્ફુલિભદ્ર પર મા કરનાર સિ'હુઝુાનિવાસી સાધુની પેઠે માસથી ધર્મ પશુ થાય છે. અર્જુન્નક યતિમાતાની પેઠે અથવા સ્થૂલભદ્રના નના ભાઈ શ્રીચકની પેઠે સ્નેહથી પણ ધર્મ થાય છે. સહસ્તિ મહારાજે પ્રતિધેલા વ્રમકની પેઠે લેભથી, માહુબલીની પેઠે હઠથી, દશાણુ ભદ્ર રાજાની પેઠે અભિમાનથી પણુ ધર્મ થાય છે. અહંકારના સ ́બંધમાં ગૌતમસ્વામી,

Page #14

III II|MU =
=ા|III IIIIIIIIII|BIWill!|III
“સાંસારિક સુખ.”
II
આ અસાર સંસારમાં રહીને સુખ પ્રાપ્ત કરવા જ્યાં મનુષ્ય પ્રયત્ન જ નથી કરતો ત્યાં શું ? વ્યવહારમાં રહીને પરમાર્થને સાધવો જોઈએ. કલેશ અને કંકાસ માત્ર અજ્ઞાનથી જ ઉત્પન્ન થાય છે. જે આપણે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાને શક્તિમાન છીએ, તે પછી આપણે કલેશ કંકાસને બદલે સાંસારિક ખરૂં સુખ પણ પ્રાપ્ત કરવાને સમર્થ છીએ. સિદ્ધસેન દિવાકર, હરિભદ્રસૂરી વગેરેના સંબંધો પણ જાણવા. નમિ વિનામીની પેઠે વિનયથી, બ્રહ્મદત્ત ચક્રીની પેઠે શંગારથી, અભીર તથા આર્યરક્ષિત આચાર્યની પેઠે કીર્તિથી પણ ધર્મ થાય છે, કાર્તિક શેઠની પિઠે દુઃખથી પણ ધર્મ થાય છે. ગૌતમસ્વામીએ પ્રતિબધેલા પદરશેહત્રણ તાપસની પેઠે કૌતુકથી, ઈલાપુત્રની પેઠે વિસ્મયથી, અયકુમાર તથા આદ્રકુમારની પેઠે વ્યવહારથી અને ભરત ચકી મહારાજા તથા ચંદ્રાવાંસની પેઠે ભાવથી, કીર્તિઘર સુકો શિલાદિકની પેઠે કુલાચારથી પણ ધર્મ થાય છે. જે બૂસ્વામી, ધનગિરિ, વાસ્વામી, પ્રસન્નચંદ્ર તથા ચિલાતીપુત્રાદિકની પેઠે વૈરાગ્યથી, ગજસુકુમાળ, કુરગડુ મુનિ, વીર પ્રભુ, પાર્શ્વનાથ પ્રભુ, બંધક મુનિ આદિકની પેઠે ક્ષમાથી ધર્મ થાય છે. સુદર્શન શ્રેષ્ઠી, મહિલપ્રભુ, શ્રીનેમિનાથજી, સ્યુલિભદ્રજી, સીતા, દ્રૌપદી, રાજીમતી આદિકને શિયલથી ધર્મ થાય છે. શ્રેણિક રાજા, નારાયણ, વિક્રમ રાજાદિકને સમ્યકત્વથી ધર્મ થાય છે. શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય, જીવદેવસૂરિ, કાલિકાચાર્ય,
જીનપ્રભસૂરિ, વિષ્ણુકુમાર, યશદેવસૂરિ, આર્ય ખપૂટાચાર્ય, બપ્પભટ્ટસૂરિ પાદલિપ્તસૂરિ, ઘર્મઘેષસૂરિ, માનદેવસૂરિ, માનતુંગસૂરિ, હરિભદ્રસૂરિ આદિકને પ્રભાવિકપણાથી ધર્મ થાય છે. સર્વ પ્રકારે કઇપણ પ્રકારે કરેલે ધર્મ મહાલાભકારી થાય છે.
સાંભળેલું, દીઠેલે, કરેલે, કરાવેલ અને અનુમે દેલ ધર્મ સાત પેઢી સુધી પવિત્ર કરે છે એમ શાસ્ત્રકાર મહારાજ જણાવે છે.
ઉત્તમ કુળમાં જન્મ, અનેક પ્રકારની વિભૂતિ, પ્રિય સજજને સમાગમ, સુખની શ્રેણીઓ, રાજ્યકુળમાં મોટાઈ અને નિર્મળ યશ એ સર્વ ધર્મરૂપી વૃક્ષના ફળ છે, છેવટે મેક્ષપ્રાપ્તિ પણ તેનાથી થાય છે માટે મનુષ્યજનમમાં તેનું આરાધન કરવું.
સં. આત્મવલ્લભ.

Page #15

સાંસારિક સુખ, વળી આ જગત મિથ્યા છે, જગતના સર્વેય પદાર્થો નાશવંત છે, વસ્તુ માત્ર પીગલિક છે. તેથી કોઈ વસ્તુ પ્રાપ્ત થાય તોયે શું ? અને ના પ્રાપ્ત થાય તે શું ? તેનો હર્ષ કે શેક એ અજ્ઞાન જ ગણી શકાય. ખરો આનંદ તો જ્યારે હૃદયમાં સાચી શક્તિ પ્રગટ થાય છે, ત્યારે જ ખરો આનંદ-સુખ પ્રાપ્ત થયું ગણાય છે. જ્યારે આપણે આપણું સ્વરૂપનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકીએ ત્યારે જ આપણને ખરા આનંદનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. જ્યાં સુધી અંતરની શાન્તિ પ્રાપ્ત થતી નથી, ત્યાં સુધી જે ખરો આનંદ છે, તેનું જ્ઞાન થતું નથી.
મનુષ્ય વ્યવહારમાં જ રહીને પિતાને જે કાર્ય કરવાનું છે, તે કાર્ય અવશ્ય કરવું જ જોઈએ. તે કાર્ય પિતાનું જ છે, એમ સમજવાની આવશ્યકતા હેવી જોઈએ. પાણી માત્ર પિતાના આત્માવત છે, એ જ્યારે આપણને ખ્યાલ આવે છે, ત્યારે જે આત્માને પ્રેમ સર્વે પ્રાણ માત્ર પ્રતિ દર્શાવાય છે અને ત્યારે જ ખરે આનંદ પ્રાપ્ત થયે માની શકાય.
ઉપરોકત જ્ઞાન મનુષ્યને પ્રાપ્ત થયા બાદ સર્વે મનુષ્યને જગતને મિથ્યા મેહ, મારૂં-તારૂં એ અહંકાર નાશ પામે છે. કઈ વસ્તુ પ્રાપ્ત થાય તો તે વસ્તુ પોતાની છે, એ મિથ્યા મોહ રહેતો નથી, તેમજ એક વસ્તુનું અસ્તિત્વ થતાં તે વસ્તુ પિતાની ન હતી; તે પછી તેને શેક શા માટે કરે ? એ પ્રમાણે આપણે આત્મા માને તે જ દુ:ખ થતું નથી. દુઃખ માત્ર મમત્વમાં જ૨ હેલું છે.
આપણે જે કાર્ય કરીએ છીએ તે સુખ તેમજ દુ:ખ બને અર્પનારાં છે. પ્રથમ મનુષ્ય પોતાની વર્તણૂક ન સુધારી શકે ત્યાં સુધી પિતે આગળ ન જ ધપી શકે ! આચારવિચાર સુધરે તે માટે સદા ઉચ્ચ વિચારોનું સેવન કરવાની આવશ્યક્તા ગણાય જ. વ્યવહારમાં પણ આપણને તેમજ અન્ય જિનેને આનંદ મળે તે જ પ્રમાણે વર્તન ચલાવવું જોઈએ. જયાં સુધી આપણામાં પરમાત્માના અંશે ઉતરી શકતાં નથી, ત્યાં સુધી મનુષ્યમાં સદ્વર્તનનાં વિચારો આવતાં નથી. આપણે જે કાર્ય કરીએ છીએ, કરવાના છીએ, તે કાર્ય ઉપર બહુ જ મંથન કરી, ત્યારપછી તે કાર્યને અમલ કરવો જોઈએ; જેથી અન્યને તે કાર્યો અઘટિત ન લાગતાં સુખમય નિવડે, અને આપણને સુખ તથા આનંદ પ્રાપ્ત થાય ! ! !
જે કાર્ય આપણે કરીએ તેનું ફળ આપણે જ ભેગાવવાનું છે. તેનું પરિણામ સુખી કે દુખી (?) આવશે તે આપણે તે કાર્ય કરતાં, પ્રથમથી જ મંથન કરવું જોઈએ. મનુષ્ય જગતમાં દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવા માટે જન્મ પામ્યાં નથી, પરંતુ બીજાં અનેક કર્તવ્ય કરવા માટે જન્મ લેવાની તેમને ફરજ પડે છે.

Page #16

૨૪૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આપણે જન્મને પ્રાપ્ત થયાં, વિદ્યાભ્યાસ કર્યો– અને જિંદગીમાં ધન પ્રાપ્ત કરવું છે, એ બેટે નિશ્ચય કરીએ તે આપણને શું પુરુષાર્થ પ્રાપ્ત થવાને છે? જેવું આપણે સારૂં-નરસું કાર્ય કરીએ તેવાં જ તેના બીજે ઊગે છે, માટે જેવું કાર્ય કરીએ તેવું જ ફળ પામીએ છીએ.
આ મનુષ્ય ભવ-જમે છે ત્યાં સુધી દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરી સુખ કદાચ અનુભવીએ, પરંતુ ખરૂં કર્તવ્ય, કે જે, આપણા આત્માને ઓળખવાનું છે, તે જે ન સાધ્યું તે આ જગતમાં જીવ્યા કે ન જીવ્યા બન્ને સમાન છે. મનુષ્ય સારૂં કર્તવ્ય તે પિતાના આત્માને ઓળખવાનું છે, એમ સમજી દરેક કાર્ય કરવું જોઈએ. પોતાના સ્વરૂપને ઓળખી, આ શરીર તે સ્વરૂપવડે જ સાર્થક બનશે એમ ધારી, સર્વે—લકોએ પિતાનું ખરું સ્વરૂપ જાણવાની આવશ્યકતા છે. જેમ એક નૌકા સમુદ્રમાં તરવાની છે, તેમ મનુષ્ય ભવને સંસારરૂપી મહાસાગરમાં તારવાનું છે. તેનો ઉપયોગ સંસારમાં રહીને દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવા, વૈભવ ભોગવવા અને સંસારમાં રચ્યા-પચ્યા રહેવા માટે નથી, પરંતુ આપણે ખરા સ્વરૂપનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી, સંસારરૂપી મહાસાગરમાંથી તરી જવાનું છે. જે આપણે તે કર્તવ્ય કરવામાં મનુષ્ય-શરીરને ઉપયોગ કરીએ, તો એ ઉપયોગ કર્યો ય સાર્થક-અને-જીવ્યા ય સાર્થક ગણી શકાય.
આજે સંસારમાં જ્યાં જઈશું ત્યાં ઘણુ મનુષ્યો દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં જ મેટા ભાગે પિતાના સમયને વ્યય કરી રહ્યા છે, અને જેમાં કે ભય, દુઃખ અને કલેશ જ રહેલો હોય છે. ઘણું યે કુટુંબમાં ભાઈ-ભાઈ, પતિ-પત્ની, સાસુ-વહુ તેમજ આડોશી-પાડોશી પોતાના અજ્ઞાનથી અને અન્ય ઝઘડા કરવા તૈયાર થાય છે. માત્ર અજ્ઞાન અને આત્માને ન પિછાનવાથી ખરૂં સુખ તથા આનંદ મેળવી શકાતું નથી.
આ સર્વેનું મૂળ અજ્ઞાન જ છે. જ્યારે પ્રાણી માત્રમાં અપેક્ષા એ ઈશ્વરી–અંશ છે, તે બીજાના દોષ જોવાનું ભૂલી જવું જોઈએ, અન્ય ઉપરનાં દ્વેષે ભૂલી જઈ સર્વ ઉપર પ્રેમ રાખવો જોઈએ. પ્રેમ અને પરમાત્મા, એ સુખ તથા આનંદના જ મૂળ ચિહ્નો છે.
પ્રેમથી સર્વ કઈ વશ થઈ શકે છે. આપણે જ્યારે અન્ય પ્રતિ પ્રેમ દર્શાવીએ, તે અન્ય આપણું પ્રતિ પ્રેમ અવશ્ય દર્શાવ્યા સિવાય રહે જ નહિ. પ્રેમવડે સર્વે કઈ દુશ્મન પણ વશ થાય છે.
ઉપરોક્ત પ્રેમ દરેક મનુષ્ય કેળવી અને ધારણ કરે તો પછી દુઃખ એ શબ્દ રહેતું જ નથી. જેવું અન્ય પ્રતિ સારૂં-નરસું વર્તન, તેવું જ અન્યનું

Page #17

URUGUAGRUTILISISI BUSINESSURERTIBE Hiાંથી પાંચ જ્ઞા ન નું સ્વરૂ ૫.
UC El
UCUCC
LEGE તિ
UC UÇUCUCUCUZ
LCULUCUSUS Sr) rli] ril (1)
Enland rld LC ULUCUCCULASU UCLCULULUCULULUCULULUCULULUCUCUE
delllllllllllllllllllllllllll
ETU
RJI
સંક્ષિશ્રુતના ત્રણ પેટા ભેદ–ત્રણ સંજ્ઞાઓ-દીર્ધકાલિકી
કેમ કરવું ? કેમ થાશે ? ઇ. અતીત—અનાગત કાળનું ચિંતવન, ૨ હેતૂપદેશિકી–તાત્કાલિક ઈષ્ટ અનિષ્ટ વસ્તુ જાણીને પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિ થાય છે. ૩ ક્ષાપશમિક જ્ઞાને કરી સમ્યગૂ - દષ્ટિપણું હોય તે ત્રીજી દષ્ટિવાદ પદેશિક સંજ્ઞા. વિકળેદ્રિયને હેતુપદેશિકી છે અને સંજ્ઞી પંચેંદ્રિયને દીર્ઘકાલિકી છે, તેથી સર્વ આગમમાંહે દીર્ઘકાલિકી એ સંસીપણું કહેવાય, તેને લગતું શ્રત તે સંજ્ઞીશ્રત. મન ડિતનું શ્રુત તે અસંજ્ઞીશ્રુત. સમ્યગદષ્ટિપ્રણીત તથા મિથ્યાષ્ટિપ્રણીત પણ સમ્યગ્દષ્ટિ પાસે આવ્યું તે સમ્યફ શ્રુત, કેમકે તેને યથાસ્થિત ભાવને બંધ થાય છે. તેથી ઊલટું તે મિથ્યાષ્ટિને હાથ આવેલું હોય તે મિથ્યામૃત દ્રવ્યથકી એક પુરૂષ આશ્રયી ને સાદિસપર્યવસિત ને ઘણા પુરૂષ આશ્રયી અનાદિ અપWવસિત, ક્ષેત્રથકી ભરત, ઐરાવત આશ્રયી સાદિસપર્યવસિત અને આશ્રયી મહાવિદેહ આશ્રયી અનાદિપર્યવસિત; કાળથકી ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી સાદિસપર્યવસિત અને ઉત્સર્પિણ–ને અવસર્પિણ આશ્રયી અનાદિ અપર્યઆપણું પ્રતિ સારૂં-નરસું વર્તન અવશ્ય છે. આપણે સારાં થવું છે, પરંતુ અન્યને તેવી જ રીતે ચાહવું નથી, તે પછી એ કેવી રીતે બની શકે ?
આ સંસારમાં જ રહીને મનુષ્ય પોતાનાં કર્તવ્ય ઉત્તમપણે આચરે, પ્રાણીમાત્ર પ્રતિ પ્રેમ દર્શાવે, સત્યથી પિતાનું આચરણ સેવે, અને તેને પાયે મજબૂત કરે તો તેમને માટે આનંદ તથા સુખ પૂરેપૂરું પ્રાપ્ત કરવાને જરાપણ કષ્ટ નથી.
આપણે પણ જે સંસારિક સુખ ત્યા આનંદ પ્રાપ્ત કરવાની અભિલાષા સેવતાં હોઈએ તો સદા માટે પરમકૃપાળુ પરમાત્માના ગુણો આપણે ધારણ કરવા જોઈએ.
સવદા આપણું આચરણનો પાયે મજબૂત બનાવવું જોઈએ, કે જે આગળ ઉપર ડગમગી ના શકે.
સદા સત્ય નીતિનું વર્તન એ જ ખરાં સુખ તથા આનંદ ભેગવવાનું સાધન તમને પ્રાપ્ત થશે જ ! ! !
છોટમ અ. ત્રિવેદી,

Page #18

૨૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વસિત; ભાવથકી ભવસિદ્ધિયા આશ્રયી સાદિસપર્યાવસિત અને અલવસિદ્ધિયા આશ્રયી લાપશમિક ભાવે અનાદિપર્યવસિત છે. ગમા કહેતાં સરખા પાઠ જ્યાં હોય તે ગમિકકૃત (દષ્ટિવાદગત). અગમિક તે અણસરખા અક્ષર આળાવા જ્યાં હોય તે અગમિકહ્યુત ( કાલિકશ્રુતગત ). અંગપ્રવિણ તે દ્વાદશાંગી અંગબાહ્ય તે શ્રી આવશ્યકાદિક. આ સિવાય વીશ ભેદની ગણત્રી “બ્રહકસ્ને પ્રકૃતિ થી જાણવી. એ શ્રુતજ્ઞાની દ્રવ્યથી ઉપયેગવંત થકો સવ દ્રવ્ય જાણે–દેખે, ક્ષેત્રથી સર્વ ક્ષેત્ર-લોકાલોક જાણે–દેખે, કાળથકી સર્વ કાળ જાણે –દેખે, ભાવથકી સર્વ ભાવ જાણે-દે છે. તેથી જ સંપૂર્ણ શ્રુતજ્ઞાની તે કેવલી સરખે કહેવાય. શ્રુતકેવલિ કહેવાય છે તે આવા જ્ઞાતાને દ્વાદશ અંગના નામે આ પ્રમાણે
૧ આચારાંગ, ૨ સુયગડાંગ, ૩ ઠાણાંગ, ૪ સમવાયાંગ, પ ભગવતીસૂત્ર, ૬ જ્ઞાતાધર્મ કથા, ૭ ઉપાસગદશા, ૮ અંતગડદશા, ૯ અનુત્તરોવવાઈ, ૧૦ પ્રશ્નવ્યાકરણ, ૧૧ વિપાકસૂત્ર, ૧૨ દષ્ટિવાદ, એને સમુહ તે દ્વાદશાંગી. પ્રથમના અગિયાર અંગેનાં પદોની સંખ્યા અનુક્રમે બમણું બમણ છે. બારમું દષ્ટિવાદ હાલ વિચ્છેદ ગયું છે. તેના (૧) પરિકર્મ (૨) સૂત્ર (૩) પૂર્વાનુગ (૪) પૂર્વગત અને (૫) ચૂલિકા, એમ પાંચ પ્રકાર છે. તે મધ્યે ચોર પૂર્વનું જ્ઞાન તે પૂર્વગત મૃત જાણવું. તેના નામ ને પદસંખ્યા આ પ્રમાણે –
૧ ઉત્પાદ પૂર્વ એક કોડ પદ, ૨ અગ્રાયણી પૂર્વ ૯૬ લાખ, ૩ વીર્ય પ્રવાદ પૂર્વ ૭૦ લાખ, ૪ અસ્તિપ્રવાદ ૬૦ લાખ, ૫ જ્ઞાનપ્રવાદ એક ન્યૂન એક કોડ, ૬ સત્યપ્રવાદ એક કેડ ને છ, ૭ આત્મપ્રવાદ ૨૬ કોડ, ૮ કર્મપ્રવાદ એક કોડ ને ૮૦ લાખ, ૯ પ્રત્યાખ્યાન ૮૪ લાખ, ૧૦ વિદ્યાપ્રવાદ એક કોડ દશ હજાર, ૧૧ કલ્યાણ ૨૬ કોડ, ૧૨ પ્રાણાયુ ૫૬ લાખ કોડ, ૧૩ કિયાવિશાળ ૯ કોડ ને ચોદ. ૧૪ શ્રી લેકબિંદુસાર સાડાબાર લાખ.
પ્રાયઃ “ ૫૧૦૮૮૬૮૪૦ ” બ્લેકનું એક પદ થાય છે. ચૌદ પૂર્વના અને વિસ્તાર ઘણે જ છે. એક હાથીપ્રમાણુ કાજળના ઢગલાની શાહીથી લખી શકાય તેટલે પહેલા પૂર્વ ને અર્થ છે. તેથી બમણે બમણે વિસ્તાર અનુક્રમે ચૌદ પૂર્વનો છે. હાથીનું પ્રમાણ સમજણમાં ઉતારવા સારૂ બતાવેલ છે. નથી તે કોઈએ લખ્યું કે નથી તે કઈ એટલી શાહી એકઠી કરી લખવાનું. એ માત્ર મૃતિને વિષય છે. ઉચ્ચ કેટિના જ્ઞાનીઓની મરણશક્તિ એવી તેજ હોય છે.
અવધિજ્ઞાન છ પ્રકારે–૧ અનુગામિ–જે સ્થાને રહ્યાં તે ઉપજયું હોય તે થકી અન્યત્ર જતાં લોચનની માફક સાથે આવે છે. ૨ અનાનુગામી-સ્થાન

Page #19

પાંચ જ્ઞાનનું સ્વરૂપ,
ર૪૯
છોડતાં શંખલાબદ્ધ દીપકની પેરે સાથે ન આવી શકે. ક્ષેત્રપ્રત્યયી ક્ષપશમને લીધે. ૩ વર્ધમાન-ઘણું કાષ્ટના ફેંકવાથી જેમ અગ્નિ વૃદ્ધિ પામે તેમ પ્રશસ્ત અને પ્રશસ્તતર અધ્યવસાયથકી સમયે સમયે અવધિજ્ઞાન વધે. પ્રથમ ઉપજતાં અંગુલને અસંખ્યાતે ભાગે ક્ષેત્ર જાણે દેખે, પછી વધતું વધતું યાવત્ અલેકને વિષે લેક જેવડાં અસંખ્યાતાં ખડક દેખે તે. ૪ હીયમાન–પૂર્વે શુભ પરિણામવશે ઘણું ઉપજે પણ પછી તથવિધ સામગ્રીના અભાવે પડતે પરિણામે કરીને ઘટતું જાય છે. ૫ પ્રતિપાતી–જે સંખ્યાનાં અસંખ્યાતાં જન ઉત્કૃષ્ટ પણે યાવત્ સમગ્ર લોક દેખીને પણ પડે અર્થાત આવ્યું જાતું રહે છે. ૬ અપ્રતિપાતિ-જે સમગ્ર લેકને દેખીને અલકનો એક પ્રદેશ દેખે અર્થાત આવ્યું ન જાય તે. હીયમાન તે હળવે હળવે ઘટતું જાય જ્યારે પ્રતિપાતિ સમકાળે સામટું જાય. અવધિજ્ઞાની દ્રવ્યથી જઘન્યપણે અનંતારૂપી દ્રવ્ય જાણે દેખે, ઉત્કૃષ્ટપણે સર્વરૂપી દ્રવ્ય જાણે દેખે; ક્ષેત્રથકી જઘન્યથી અંગુલને અસંખ્યાતમે ભાગ જાણે દેખે, ઉત્કૃષ્ટ પણે એલેકને વિષે લેક જેવડાં અસંખ્યાત ખંડુક જાણે દેખે, કાળથકી જઘન્યપણે આવલિકાને અસં. ખ્યાતમે ભાગ જાણે દેખે, ઉત્કૃષ્ટતાયે અસંખ્યાતી ઉત્સર્પિણું અવસર્પિણ લગી અતિત અનાગત કાળ જાણે દેખે, ભાવથકી અવધિજ્ઞાની જઘન્યથી અનંતા ભવ જાણે દેખે, ઉત્કૃષ્ટપણે પણ અનંતા ભવ જાણે દેખે. એટલે સર્વ ભાવને અનંતમે ભાગ જાણે દેખે. વિલાંગજ્ઞાન પણ અવધિજ્ઞાનને જ પ્રકાર છે પણ મિથ્યાત્વીને હોવાથી તેનું નામ વિભાગજ્ઞાન. વળી તે મલીન હોવાથી ભાવથી અવળું સવળું જાણે દેખે. અવધિજ્ઞાન થવાના બે રસ્તા છેઃ દેવ તથા નારીને ભવ પ્રત્યયિકપણુથી અર્થાત્ તે તે ગતિમાં ઉપજવાથી; જ્યારે મનુષ્ય તથા તિર્યંચને ગુણ પ્રત્યયિકપણુથી.
મન પર્યવ જ્ઞાન-અઢીદ્વીપમાં જે સંજ્ઞી પંચેંદ્રિય જીવના મને ગત ભાવ જાણવાનું સાધન છે. તેના બે ભેદ. (૧) જુમતિ–ઓછું યાને અસ્પષ્ટ જાણ વાનું તેમજ પાછા જવાના સ્વભાવ-વાળું જ્ઞાન. (૨) વિપુળમતિ-વિશેષ પ્રકારે શુદ્ધ જાણવાના તેમજ પાછું નહીં જવાના સ્વભાવવાળું જ્ઞાન. ઉદાહરણ
અમુકે ઘડો ચિંતવ્ય છે” એ સામાન્યપણે મનને અધ્યવસાય ગ્રહે તે રાજુમતિ; જ્યારે “ અમુકે ઘડે ચિંતા છે, તે દ્રવ્યથી સુવર્ણને, સુકુમાળ, વળી ક્ષેત્રથી પાટલીપુત્રને ઇત્યાદિ વિશેષ-ગ્રાહી તે વિપુળમતિ. ઋજુમતિ મન:પર્યવજ્ઞાની દ્રવ્યથી અનંતા અનંત પ્રદેશી કંધ જાણે દેખે.-વિપુળમતિ તેહી જ સ્કંધ અધિકેરાને વિશુદ્ધ પણે જાણે દેખે-(૧) ક્ષેત્રથકી જજુમતિ હેડે

Page #20

૨૫૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. રત્નપ્રભાના ક્ષુલ્લક પ્રતર લગે- ઊંચું જોતિષના ઉપરતળા લગે-તિર્લ્ડ અઢીદ્વિીપમાંહે એટલે અઢીદ્વિપ તથા બે સમુદ્રમાં આવેલ કર્મ-અકર્મભૂમિએના અને અંતદ્વીપના સંજ્ઞી પંચેંદ્રિય પર્યાપ્ત જીના મને ભાવ જાણે દેખે જ્યારે વિપુળમતિ તેહી જ ક્ષેત્ર અઢી અંગુલ બે અધિકને વળી વિશુદ્ધ જાણે દેખે. (૨) કાળથકી ઋજુમતિ પોપમનો અસંખ્યાતમો ભાગ જઘન્યથી, અને ઉત્કૃષ્ટ અતિત અનાગત કાળ જાણે દેખે, અને વિપુલમતિ તેહી જ અધિકેરે ને વિશુદ્ધતર જાણે દેખે. (૩) ભાવથકી ઋજુમતિ અનંતા ભાવ જાણે દેખે-સર્વ ભાવને અનંત ભાગ જાણે દેખે જ્યારે વિપુળમતિ તેડિ જ અધિકેરી ને વિશુદ્ધતર જાણે દેખે. (૪) અવધિજ્ઞાન
મન ૫ર્યવજ્ઞાનમાં તફાવત 1) અવધિ કરતાં મનઃ૫યવ વિશુદ્ધ વધારે. (૨) ઉભયની ક્ષેત્રમર્યાદા જુદી જુદી છે. (૩) અવધિ ચારે ગતિના છાને થાય છે જ્યારે મનઃ પર્યવ તે મનુષ્ય સંયતને ( સાધુને જ ) થાય છે. (૪) અવધિ રૂપી દ્રવ્યો અને તેના કેટલાક પર્યાને જાણે ત્યારે મનઃ પર્યવ અવધિવડે જણાતા રૂપી દ્રવ્યના અનંતમે ભાગે (મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં મન પણે પરિણમેલા મદ્રવ્યને જાણે.
કેવળજ્ઞાન–એમાં બીજો પ્રકાર જ નથી. સર્વ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ અને ભાવ સમકાળે સામટું થતું જાણે દેખે તે માટે સર્વને સરખું હોય. કેવળ એટલે જ શુદ્ધ, તેના આવરણને નાશ થવાથી અથવા પ્રથમથી જ તેના સર્વ આવરણે નષ્ટ થવાથી તે પૂર્ણ સ્વરૂપે ઉપજે છે. કેવળ એટલે અસાધારણતેના સમાન બીજું નહિ એવું. વળી લોકાલોકને વિષે વ્યાપ્ત થવામાં તેને વ્યાઘાતનો અભાવ છે તેથી નિર્વાઘાત અર્થાત્ કેવળ મતિ આદિ ચાર જ્ઞાન રહિત માટે કેવળ એટલે એક જ. જેમ સૂર્યોદયે ચંદ્રાદિકનો પ્રકાશ અંતભૂત થાય છે તેમ કેવળ જ્ઞાનાવરણ ટળે, કેવળ ઉપન્ય મત્યાદિક સર્વે જ્ઞાનને પ્રકાશ તેમાં સમાઈ જાય છે. ચાર જ્ઞાનને ઉપગ એક સાથે થતો નથી પણ કેમે થાય છે ચારે કેવળજ્ઞાન-દર્શનને સમયાંતર ઉપગ એક સાથે હોય છે. કેવળજ્ઞાની દ્રવ્યથકી રૂપી અરૂપી સવ દ્રવ્ય જાણે-દેખે, ક્ષેત્રથકી લોકાલેકના સર્વ ક્ષેત્ર જાણે–દેખે, કાળથકી સર્વ અતિત-અનાગતને વર્તમાનકાળ સમકાળે જાણે–દેખે, ભાવથકી સર્વ જીવ-અજીવના સવભાવ જાણે-દેખે અર્થાત સંપૂર્ણ વસ્તુઓનું જ્ઞાન હસ્તામલકવતુ હોય. આ રીતે જ્ઞાનનું સ્વરૂપ વિચાર્યું. ચક્ષુ પર બંધાતા પાટાની માફક એ જ્ઞાનનું જે આચ્છાદન કરે તે જ્ઞાનાવરણ કમે. જ્ઞાનના પાંચ પ્રકાર હોવાથી તેના આવરણના પણ પાંચ પ્રકાર,
---( ચાલુ )

Page #21

પાંચ સકાર. .
અનુ. અભ્યાસી બી. એ. (ગયે વર્ષે “ આમાનંદ પ્રકાશ” માં પાંચ સકાર એ મથાળા હેઠળ એક લેખમાળા પ્રકાશિત થઈ હતી. તેમાં સહિષ્ણુતા, સેવા, સન્માનદાન, સ્વાર્થત્યાગ અને સમતા એ પાંચ સકારોની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ લેખમાળામાં સત્સંગ, સદાચાર, સંતેષ, સરલતા અને સત્ય પર અનુક્રમે વિચાર કરવામાં આવે
સત્સંગ. वस्त्राण्यापस्तिलान् भूमि गन्धो वात्सयते यथा । पुष्पाणामधिवासेन तथा संसर्गता गुणाः ॥ मोहजालस्य योनिर्हि मूढेरेव समागमः । अहन्यहवि धर्मस्य योनिः साधुसमागमः ॥ तस्मात् प्राज्ञैश्च वृद्धश्च सुस्वभावैस्तपस्त्रिभिः ।
सद्भिश्च सह संसर्गः कार्यः शमपरायणैः ॥ અર્થાત જેવી રીતે કુલના સંસર્ગથી તેની ગન્ધ, વસ્ત્ર, જળ, તેલ તેમજ ભૂમિને સુવાસિત કરી મૂકે છે તેવી જ રીતે સંસર્ગથી થનાર ગુણ પણ પિતાની અસર કરે છે. વિષયાસક્ત મૂઢ પુરૂષને સમાગમ મેહજાદની ઉત્પત્તિનું કારણ છે અને હંમેશાં સાધુમહાત્માઓનો સમાગમ કરે એ ધમની ઉત્પત્તિને હેતુ છે. એટલા માટે જ્ઞાની મહાત્માઓ, અનુભવી વૃદ્ધો, ઉત્તમ સ્વભાવના તપસ્વીઓ અને પરમ શાન્તિ આપનાર પુરૂષને જ સંસર્ગ રાખવું જોઈએ.
કુસંગ. મનુષ્યના ઉત્થાન તથા પતનના જેટલા કારણે છે તેમાં સબત પ્રધાન કારણ છે. સેબત પ્રમાણે મનુષ્યનું મન બને છે અને મન પ્રમાણે જ મનુષ્ય ક્રિયા કરે છે અને ક્રિયા પ્રમાણે જ તેનું ફળ મળે છે. સારા હૃદયને મનુષ્ય પણું નીચ સોબતથી નીચ મનવાળો બનીને પડે છે અને અસદાચારી મનુષ્ય પણ ઉત્તમ સંગ પામીને અસદાચારથી છૂટીને મહાત્મા બની જાય છે. પરંતુ એટલું યાદ રાખવું જોઈએ કે ખરાબ સોબતની અસર સાધારણ મનુષ્ય પર જેટલી વધારે અને જલદીથી થાય છે તેટલી ઝડપથી અને તેટલી માત્રામાં ઉત્તમ સેબતની અસર નથી થતી, કારણ એ છે કે મનુષ્યની પ્રકૃતિ કુદરતી

Page #22

૨૫૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
રીતે જ અગામિની છે, તેથી જેવી રીતે જળ સ્વભાવથી જ નીચે વહે છે તેવી રીતે પ્રકૃતિના ગુણોમાં સ્થિત થયેલ પુરૂષ પણ કુદરતી રીતે જ પતનની તરફ જાય છે. એમાં જે કુસંગની સહાયતા મળી જાય છે તે જેવી રીતે ઉપરથી પડતે મનુષ્ય ધક્કો લાગતાં ખૂબ શીવ્રતાથી નીચે પડી જાય છે તેવી રીતે કુસંગના ધક્કાથી મનુષ્યનું પતન ખૂબ ઝડપથી થાય છે. વિષયની આસક્તિ, જન્મજન્માંતરના દૂષિત સંસ્કાર, વાતાવરણનો પ્રભાવ વગેરે એવા કેટલાય કારણ છે કે જે ઉત્થાનના માર્ગમાં હંમેશાં અડચણ કરે છે એથી સારી સેબતની અસર સાધારણ મનુષ્ય ઉપર ધીમે ધીમે અને ઓછા પ્રમાણમાં થાય છે. પતન તે નિર્બલતામાં, અંધારામાં, અથવા અનાયાસ થઈ જાય છે, પરંતુ ઉત્થાનમાં બળની, પ્રકાશની અને પ્રયાસની આવશ્યકતા રહે છે. પતન દવસ છે, ઉત્થાન નિર્માણ છે. એટલું તે સૌ જાણે છે કે દવંસ સહજ છે, પરંતુ નિર્માણ અત્યંત કઠિન છે. દવંસમાં જરા જેટલી મદદ પણ ખૂબ કામ કરે છે, પરંતુ નિર્માણમાં મોટી સહાયતાની જરૂર પડે છે. તેથી એટલું કબૂલ કરવું પડે છે કે સાધારણ મનુષ્ય ઉપર કુસંગની અસર ખૂબ શીઘતાથી થાય છે અને સત્સંગની ધીરે ધીરે થાય છે, તેથી કુસંગને સર્વથા ત્યાગ કરવો જોઈએ.
કુસંગથી માત્ર ખરાબ આચરણ અને ખરાબ ભાવવાળા મનુષ્યોને સંગ જ નહિ સમજ જોઈએ. ઇન્દ્રિયોને અને મનને કેઈપણ વિષય જે આપણા અંત:કરણમાં દુષ્ટ ભાવ, દુષ્ટ વિચાર અને વિષયે તરફ આસક્તિ ઉત્પન્ન કરીને ભગવાનના પવિત્ર માર્ગમાં અડચણ કરનાર નિવડે તેને કુસંગ સમજ જોઈએ. સ્થાન, અન્ન, જળ, પરિવાર, આડેશી પાડેશી, , સાહિત્ય, આલોચના, આજીવિકાનું કાર્ય અને ઉપાસના પદ્ધતિ એ દશ વસ્તુઓ એવી છે કે જે સારી હોય તે આપણું અંતઃકરણને સારૂં તેમજ ઊંચું બનાવી શકે છે અને ખરાબ હોય તે આપણને ખરાબ બનાવીને પાડી શકે છે. એટલા માટે જે વસ્તુથી જરા પણ પતનની સંભાવના હોય એવી કેઈપણ ચેતન કે જડ વસ્તુને બની શકે ત્યાં સુધી જેવી નહિ, એવી કોઈ વાત સાંભળવી નહિ, એવી કોઈ ચર્ચા ન કરવી, એવા વાતાવરણમાં ન રહેવું, એવું કશું અન્ન ન ખાવું, એવું સાહિત્ય ન વાંચવું, એવું કઈ આજીવિકાનું કાર્ય ન કરવું અને એવી કઈ ઉપાસના ન જ કરવી. કુસંગની જેમ જેમ અસર થાય છે તેમ તેમ મનુષ્યની બુદ્ધિ એવીજ થવા લાગે છે, એટલે સુધી કે સાત્વિક પુરૂષની બુદ્ધિ કુસંગના પ્રભાવથી રાજસી બનીને સારા નરસા પદાર્થને નિર્ણય કરવામાં

Page #23

પાંચ સફાર,
૨૫૩ અસમર્થ થઈ જાય છે. એવી રાજસી બુદ્ધિ પર જ્યારે કુસંગને વિશેષ પ્રભાવ પડે છે ત્યારે તે તે વિપરીત નિર્ણય કરે છે. એવી વ્યવસ્થામાં મનુષ્ય પહેલા જે વાતને ખરાબ સમજતું હતું તેને સારી સમજવા લાગે છે. પરિણામે તેને પિતાના પતનને પત્તો નથી લાગતું. ઊલટું એ પતનને જ ઉથાન સમજવા લાગે છે અને પછી પ્રયત્નપૂર્વક ખૂબ વેગથી પતનની તરફ આગળ વધ્યે જાય છે.
જે કે વાતાવરણ તેમજ અન્ન જળ વગેરે સંગનો પ્રભાવ ઓછો નથી પડતે, તે પણ તે સૌથી વધારે પ્રભાવ મનુષ્યના સંગને પડે છે. એટલા માટે સાધારણ તથા મહાત્મા પુરૂષોના સંગને સત્સંગ અને ખરાબ મનુષ્યના સંગને કુસંગ કહેવામાં આવે છે.
એ કુસંગથી શું થાય છે ! (૧) પરચર્ચા, પરનિંદામાં પ્રીતિ થાય છે. (૨) વિષયાસક્તિ અને ભેગકામના વધે છે.
(૩) કામ, ક્રોધ, લોભ, મદ, મેહુ અને મત્સર એ છ આંતરિક શત્રુઓનું બળ વધે છે.
(૪) દંભ, દર્પ, અભિમાન, અસહિષ્ણુતા, અવિવેક, અસત્ય, કાયરતા, નિર્દયતા, હિંસા વગેરે દુર્ભાવ તથા દુર્ગણેની ઉત્પત્તિ તથા વૃદ્ધિ થાય છે.
(૫) રાગ, દ્વેષ, ઈછા, વાસના તથા અહંકારની વૃદ્ધિ થવાથી અજ્ઞાનને પડદે વધારે મજબૂત થાય છે.
( ૬ ) જુદા જુદા દુરાચાર તથા પાપ વધે છે જેના ફલસ્વરૂપ દુઃખ, દરિદ્રતા, આધિ, વ્યાધિ, નિન્દા, અપમાન, વિષાદ, શેક તથા વારંવાર જન્મમરણની પ્રાપ્તિ થાય છે અને ભીષણ નરક્યાતનાઓ ભેગવવી પડે છે.
શ્રીમદ્ ભાગવતમાં શ્રી કપિલદેવ કહે છે કે –
જે મનુષ્ય નીચ પુરૂષોની સેબત કરીને તેની જેવું વર્તન કરવા લાગે છે, તે તેઓની માફક અંધકારમય નરકમાં જાય છે, કેમકે કુસંગથી સત્ય, પવિત્રતા, દયા, ચિત્તની મનનશીલતા, બુદ્ધિ, લક્ષમી, આબરૂ, ક્ષમા, ઇંદ્રિયસંયમ અને શ્વયે વિગેરે સર્વ ગુણને નાશ થાય છે એટલા માટે એવા અશાંત ચિત્ત, મૂર્ખ, ખંડિત બુદ્ધિવાળા, અસાધુ, દુષ્ટ અને સ્ત્રીઓને વશ બનેલા મનુષ્યને સંગ કદી પણ ન કર જોઈએ. બધા પ્રકારના કુસંગમાં સ્ત્રીઓને સંગ વિશેષ હાનિકારક છે. એટલા માટે ગીતામાં કહ્યું છે કે –
બીજાનાં સંગથી એટલા બધા મેહ અને બંધન નથી થતા જેટલા યુવતી સ્ત્રીઓનાં સંગથી તથા તેના સંગીઓના સંગથી થાય છે.

Page #24

૨૫૪
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ. ભગવાનની સેવાથી જેઓને આત્મસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ થઈ છે અને જેઓ
ગની અવસ્થા પર આરૂઢ થવા માગે છે તેઓએ યુવતી સ્ત્રીઓને સંગ કદાપિ નહિં કરવો જોઈએ. મુમુક્ષુ પુરુષ માટે તે સ્ત્રી એ નરકનું દ્વાર છે. એવી જ રીતે સ્ત્રીઓને માટે પુરૂષોનો સંગ હાનિકારક છે. આ પુના સાથે પરસ્પર આકર્ષણ થાય છે, તેનાથી ચિત્તવૃત્તિઓ દૂષિત બને છે અને પછી બન્ને આચરણભ્રષ્ટ થઈ જાય છે
વાત એમ છે કે જે કાંઈ વસ્તુથી ચિત્તનું આકર્ષણ ભોગોની તરફ થાય છે તે જ વસ્તુ કુસંગ છે. એટલા માટે શાસ્ત્રકારોએ વિષય સંબંધી વાતચીતથી પણ બચવાની ચેતવણી આપી છે; કેમકે વિષયેની વાતે થવાથી વિષનું ચિંતન થાય છે અને એ ચિંતન દ્વારા આસક્તિ, કામના, કોધ, સંમોહ,
સ્મૃતિભ્રંશ અને બુદ્ધિનાશ થઈને મનુષ્યોને સર્વનાશ થાય છે. એટલા માટે અન્ય ગ્રંથ શિવપુરાણમાં કહ્યું છે કે
વિષયાસક્ત મનુષ્યની સાથે વાતે કરવાથી મનુષ્ય તરતજ પતિત થાય છે. આચાર્યોએ એ વિષયને સાકરમાં ભેળવેલ મદિરા જેવો વર્ણવ્યું છે.
અને જે લેકેનું આચરણ દૂષિત હોય છે તેઓને સંગ તે બિલકુલ છોડી દેવાની શાસ્ત્રની આજ્ઞા છે કેમકે–
એવા પાપી માણસની સાથે વાતચીત કરવાથી, તેઓને જેવાથી, તેઓનો સ્પર્શ કરવાથી, તેઓની સાથે બેસવાથી, તેઓની સાથે ભજન કરવાથી અને તેઓની સાથે રહેવાથી તેઓનાં પાપ આપણામાં આવે છે એટલા માટે ખૂબ જ સાવધાનીથી મનુષ્યોએ કુસંગથી બચીને સત્સંગ કર જોઇએ.”
( ચાલુ)
મુનિવિહારની જાણવા જેવી હકીકત અનેક સ્થળે સમાજ ઉપર ઉપકાર કરતાં કરતાં ખરી અને સખ્ત ગરમીની રૂતુમાં આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ પંજાબ તરફ સતત વિહાર કરી રહ્યા છે. ખંભાતના ચોમાસા બાદ કારતક વદિ ૫ ના રોજ વિહાર કરી અમદાવાદ, રાંધનપુર, પાટણ, પાલનપુર થઈ મારવાડ થઈ આજ સુધીમાં ૭૧૪ માઇલનો ( તા. ૧૦ -૫-૩૮ સુધીમાં ) વિહાર થઈ ગયા છે અને અંબાલા ૨૮૬ માઈલ દુર (મનોરપુર જયપુરથી ૩૨ માઈલ છે ત્યાંથી છે) ત્યાં પધારવા વિહાર કરી રહ્યા છે. ધન્ય છે ! આચાર્ય મહારાજને અને મુનિમને આ બાબતમાં વિગતવાર પત્ર મળેલ છતાં જૈન સમાજને જાગુ થવા અને મુધિર્મ અને આચાર્ય મહારાજ પ્રત્યે સ્વાભાવિક પૂજ્યભાવવધે, મુનિધમ કેવો છે ? તે જાણે તે માટે આટલી હકીકત જણાવેલ છે.

Page #25

95 E6
%E4 5
%
0%
વ
મા
ન
સ
મા
ચા ૨.
:
3
38
દિગિરિ (બેદાના નેસ – આચાર્ય વિજયનેમીસુરીશ્વરજી મહારાજના નેતૃત્વ નીચે અને શરૂ કરવામાં આવેલ અંજનશલાકા તથા પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ વૈ. શુ. ૧૦ને પૂર્ણ
ના કરો " થયો છે. સારું તીર્થ એક અલા
જંગલમાં આવેલ છતાં મહત્સવને અંગે દરેક પ્રકારની સગવડો હતી. એમ છતાં મહોત્સવના દિવસે એટલે વૈ. શુ. ૧૦ને પાંચ સાત હજારની માનવમેદની એકત્ર થઈ હતી, અને ભાવનગરવાળા શેઠ માણેકચંદ જેચંદભાઈ જાપાને બહુ જ ઉદારતાપૂર્વક સારી રકમ ખર્ચો શ્રી નેમિનાથ પ્રભુની પ્રતિમાજી બિરા જમાન કરેલ અને બેનૌકારશી ઝાંપે ચોખા મુકવા સહિત કરી હતી.
મહોત્સવ દરમ્યાન હમેશની ક્રિયાઓ સૂરીશ્વરજીના નેતૃત્વ નીચે થતી હોવાથી ઘી તથા રૂપીયાની બેલીની આવક ઘણા મેટા પ્રમમાં થઈ હતી.
મહેસવ પર આચાર્ય શ્રી વિજય મેહનસૂરીશ્વરજી, વિજય પ્રતાપસૂરીશ્વરજી, ઉપાધ્યાય શ્રી
ધર્મવિજયજી, આચાર્ય શ્રી સાગશેઠ માણેકચંદ જેચંદભાઇ જાપાન.
રાનંદસૂરીશ્વરજીના શિષ્યો આદિ ભાવનગર.
મુનિ મહારાજ પધાર્યા હતા. જેમણ ના ધાર્મિક ખાતાઓમાં સખાવત કરી છે અને હાલમાં કદંબગિરિ પ્રતિક પ્રરા રૂપઆ ચાલીસ હારથી આશરે એર્ક હજાર પ્રતિમાંવધારે રકમ ખર્ચનાર ઉદારદિલ ગૃહસ્થ.
છને અંજનશલાકા પ્રતિષ્ઠા વગેરે કરવાનો આ મહોત્સવ શાંતિપૂર્વક પૂર્ણ થયે છે.
.
r .
1
ના
મને 11
નજર કરી,

Page #26

hi: Aue ultr
-
-
ri[l
-
-
મુનિરાજ શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજના વ્યાખ્યાને ભાગ, ૧–ર
કરાંચી જેવા બહેળા વેપાર વસ્તીવાળા શહેરમાં આવા વિદ્વાન મુનિશ્રીનું ચાતુર્માસ મુખ્ય છે. મહારાજશ્રી વિદ્વાન, સમયજ્ઞ અને દર્શનનું ઉચ્ચ જ્ઞાન ધરાવે છે. તેઓશ્રીએ આધ્યાત્મિક ધર્મ ઉપર તથા આચારધમ ( સાધુધર્મ અને ગૃહસ્થ ધર્મ ) ઉપર જે ત્યાં વ્યાખ્યાન આપ્યા છે. તે આ બે ભાગમાં પ્રકટ થયેલ છે. દરેક વિષયે મનનપૂર્વક વાંચવા જેવા અને વિદ્વત્તાપૂર્ણ છે.
- વર્તમાન સ્થિતિનું આપણું કર્તવ્ય-એ વિષય ઉપર મુનિરાજ શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજે ભાષણ કરાંચીમાં આપેલ છે જે સાતમી પત્રિકા રૂપે પ્રકટ થયેલ છે.
સિંધ સર્વ હિન્દુ પરિષદમાં સભાપતિ તરીકે મુનિરાજ શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજનું વ્યાખ્યાન સામાજિક અને જૈન દર્શનનું સ્વરૂપ બતાવનારું મનનીય છે.
આ બધા ગ્રંથ પ્રકટકર્તા વીકમચંદ તુલસીદાસ મહેતા. ડેસે હેલ, કરાંચી પ્રથમ ભાગ તથા બીજા ભાગની કિંમત ચાર આના, છ આના.
સુભાષ બાબુનું જીવન વૃત્તાંત. લેખક ગુણવંતરાય આચાર્ય પ્રકાશક ગૂર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય અમદાવાદ કિંમત આઠ આના. વિદ્વાન અને દેશ માટે ભોગ આપનાર
રૂષેના જીવનમાંથી કેટલીએ પ્રેરણા વાચકને મળી શકે છે. જીવન ચરિત્રોનો વાંચન મનુષ્યોને મહાન પુરૂષ બનાવી શકે છે. પ્રકાશક શ્રી શંભુલાલને વિવિધ સાહિત્યના પ્રકાશનો માટે પ્રયત્ન યશસ્વી છે.
રાજાની રાણી–પ્રોજક રમણીકલાલ જયચંદભાઈ દલાલ પ્રકાશક ગૂર્જર ગ્રંથ કાર્યાલય અમદાવાદ એ ત્રીપુટી નાટક આ લઘુ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે. રચના સરલ અને સુંદર છે. કિંમત આઠ આના પ્રકાશકને ત્યાંથી મળશે.
શ્રીકાન્ત–ભાગ ચો. અનુવાદક સુશીલ. પ્રકાશક ગૂર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય અમદાવાદ, બંગાલી લેખક શરદ બાબુની કૃતિનો આ ગ્રંથ છે. અને તે સુંદર વાર્તા છે. એક તો કતિ ઉત્તમ અને તેને ગુજરાતી ભાષામાં ઉતારનાર અનુવાદક બંગાલી ભાષાના પૂરા અભ્યાસી અને સ્વતંત્ર લેખક છે. એટલે તે અનુવાદ પણ સુંદર બન્યા છે. આ ગ્રંથ લાઈબ્રેરીના શણગાર રૂપે અને નવલકથાના વાચકોને રસ ઉત્પન્ન કરે તેવું છે. તરણ ગ્રંથમાળાનું આ આઠમું પુસ્તક છે. આ ગ્રંથમાળા તરફથી ઉત્તમ પુસ્તકે પ્રગટ થતાં હેવાથી ગ્રાહક થવા જેવું છે.

Page #27

છે
શ્રી પરમાત્મને નમ:
પરમાત્મને નમઃ છે
શ્રી જેને આત્માનંદ સભા
ભાવનગરને રિપોર્ટ.
(સં. ૧૯૩ના કાર્તિક શુદિ ૧ થી આસે વદિ ૦)) સુધી)
[..૪૧ મા વર્ષને...] આ સભાને સ્થાપન થયાં ૪ર વર્ષ થયાં છે. આપની સમક્ષ આ ૪૧ મા વર્ષને રિપોર્ટ આવકજાવક, હિસાબ સાથે રજૂ કરતાં અમોને હર્ષ થાય છે. અત્યાર સુધીમાં ગુરુકૃપાથી અનેક વિધ્રોમાંથી પસાર થઈ આજે તે લૌકિકમાં કહેવામાં આવે છે તેમ ૪૨ મા વર્ષમાં પ્રવેશ કર્યો છે તે તેની પ્રૌઢ વય કહી શકાય. આ સભાને જન્મ થવાનો મૂળ હેતુ પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી (આત્મારામજી) મહારાજના રમરણ નિમિત્ત હોવા છતાં, ગુરભકિત ખાસ છે. આ તો મૂળ સ્થાપનાનો હેતુ જણાવ્યો પરંતુ સ્થાપન થયા પછી સભાએ જે ઉદ્દેશ નક્કી કરેલ અને ત્યારબાદ જરૂરીયાત પ્રમાણે તેમાં સુધારો વધારો કરતાં આ સભાને પ્રગતિશીલ બનાવી તેમાં આપ સર્વને ફાળો છે; તેમ સ્વર્ગવાસી પુજ્યપાદું ગુરુરાજ શ્રી આત્મારામજી મહારાજના પરિવાર મંડળની કૃપા, સહાનુભૂતિ અને કિંમતી સહાય છે. તેથી જ સભાના ચાલતા કેટલાક ખાસ કાર્યોથી તે આપણા સમાજમાં સારી પ્રતિષ્ઠા પામેલ છે.
સભાના ઉદ્દેશ પ્રમાણે કાર્ય કરવાની પદ્ધતિ, યોગ્ય વ્યવસ્થા, કરકસરવાળે વહીવટ, બહોળા પ્રમાણમાં વાંચનનો લાભ જનસમાજને આપનારી કી લાઈબ્રેરી, અપૂર્વ પ્રાચીન અને અર્વાચીન સાહિત્યનું સુંદર પ્રકાશન અને તેને સ્થિતિ અને સંગના પ્રમાણમાં હોળે પ્રચાર કરવાની વધતી જતી યોજના, ‘આમાનંદ પ્રકાશમાં આવતા લોકભોગ લેખો, કેળવણીને ઉરોજન ગુરુ અને જ્ઞાન ભક્તિ વગેરે કાર્યોથી દિવસાનદિવસ સભાસદમાં થતી વૃદ્ધિ આ બધા કાર્યો જેનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન પાછળ આપવામાં આવ્યું છે. ) જેથી ગુરુભક્તિ, જ્ઞાનઉદ્ધાર અને સમાજ સેવા વગેરે કાર્યની દિવસનદિવસ થતી જતી અભિવૃદ્ધિથી આપણને સૌને અંતઃકરણપૂર્વક આનંદ થાય તે સ્વાભાવિક છે.

Page #28

૧
આ એકતાળીશ વમાં સભા કેટલી પ્રગતિશીલ બની, કેટલી ગુરુભક્તિ, સાહિત્ય અને સમાજસેવા કરી, તેનું માપ તે જૈન સમાજ કાઢી શકે, છતાં આપણે સૌએ આટલા વર્ષાં સુધી સભાની પ્રમાણિકનિષ્ઠાએ સેવા કરી, તેને ઉન્નત બનાવી અને આજ સુધી મુખ્ય કાર્યવાહકેાને પ્રેમપૂર્વક સહકાર આપ્યા તેથી તેનું ઉજ્જવળ ભાવી વર્તમાન સ્થિતિવડે જણાય તેથી પણ આ સભાના સર્વ માનવતા સભાસદોને આન ંદ, ગૌરવ અને અભિમાન લેવા જેવું સ્વાભાવિક અને તે યેાગ્ય જ છે.
સભાએ આજ સુધી પોતાની સ્થિતિ અને સયેાગ અનુસાર ગમે તેટલી પ્રગતિ કરી હાય છતાં, ભવિષ્યને માટે જૈન સમાજની ઉન્નતિ માટે, તેમનામાં જ્ઞાનવૃદ્ધિ કેમ વિશેષ થાય, તેને માટે સસ્તું વાંચન કે કી વાંચન મળી શકે અને તેમાં રસ ઉત્પન્ન થાય તેવી જ્ઞાનની પર જરૂરીયાત સ્થળે મંડાવવાની આવી સંસ્થાઓને વિશેષ અને ખાસ ફરજ હાય છે. આ સભાની સ્થિતિ-સયોગ વધારે અનુકૂળ થતાં સમયને અનુસરી અવસ્ય તેમ કરવાની અભિલાષા રાખે છે.
કાળ પરિવર્તન એટલુ બધું થયું છે અને તેની અસર આપણા સમાજ ઉપર પણ વ્યવહારિક અને ધાર્મિક બાબતમાં ધણી પહેાંચી છે. તેની અસર વધારે ન થાય તે પહેલાં જૈન સમાજે અને બાબામાં ધમદ્રષ્ટિ સન્મુખ રાખી સમયને ઓળખી સુધારા વધારે કરવાની જરૂર છે.
ઉપર જણાવ્યું તેમ સાહિત્યપ્રચાર, ઉદારતાપૂર્વક જ્ઞાનદાન અને ધાર્મિક વ્યવહારિક બંને પ્રકારની કેળવણીની અભિવૃદ્ધિ ને ઉત્તેજન એ મુખ્ય કાર્યાં અને કવ્ય આવી સંસ્થાના ઉદ્દેશમાં મુખ્ય હેવા જોઇએ. આ સભાનો સ્થાપનાને મૂળ ઉદ્દેશ ખીમ્ન કાર્યા સાથે અમુક રીતે તેવા હોવાથી આ ચાલીશ વર્ષમાં ગુરૂભક્તિ સાથે તેની વધતી જતી પ્રગતિમાં શું શું કાર્યાં કર્યાં છે. તે દર વર્ષે વરપાર્ટીમાં જણાવવામાં આવે છે. આ વર્ષે પણ તેના ઉદ્દેશ સાચવી કાર્ય કરતાં આ સભા કેટલી વધારે સેવા કરી શકી છે. તે હકીકત હવે આ વર્ષના રિપોર્ટમાં સક્ષિસમાં આપની પાસે નીચે પ્રમાણે ર કરીએ છીએ.
ઉદ્દેશ અને હેતુ—આ સભાનું સ્થાપન સ. ૧૯૫૨ના બીન્ત્ર જેઠ સુદ ૨ના રાજ વ વાસી ગુરુરાજ શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી મહારાજના નામ સ્મરણાર્થે -ગુરુભક્તિ નિમિત્ત કરવામાં આવ્યું છે.
ઉદ્દેશ જૈન બધુ ધમ સંબધી ઉચ્ચ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે તેવા ઉપાયા યેાજવા, ધાર્મિક અને વ્યવહારિક કેળવણીની વૃદ્ધિ માટે યથાશક્તિ પ્રયાસ કરવા, જૈન ધર્મના અણુપયોગી ગ્રંથા, આગમા, મૂળ, ટીકા, અવસૂરિ તેમજ ભાષાંતરના ગ્રંથો પ્રગટ કરી ભેટ, એઠા મૂલ્યે કે મુદ્દલ કિંમતે આપી જ્ઞાનને બહુાળે ફેલાવા ( સાહિત્યના પ્રચાર ) કરી જૈન સાહિત્યની અભિવૃદ્ધિ તથા સેવા કરવા, એક જૈન વિવિધ સાહિત્યનું જ્ઞાનમંદિર કરવા અને તેનાથી દરેકને સર્વ રીતે લાભ આપવા, શ્રી (મ) વાંચનાલય, લાઈબ્રેરીથી જનસમાજને વાંચન પૂરું પાડવા અને અન્ય જૈન લાઇબ્રેરીને યથાક્તિ સહાય કરવા વગેરે અને સેવા ખીજા જૈન શાસનની સેવાના દરેક કાર્યમાં યથાશક્તિ ફાળો આપી સ્વપર જ્ઞાનવૃષ્ટિ કરવા વિગેરેથી આત્માન્નતિ કરવાને છે.

Page #29

બ ધારણું–પિન સાહેબ, પહેલા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરે, બીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરે અને વાર્ષિક મેમ્બરે એમ ચાર પ્રકારનું છે. અને સભાસદ બંધુઓના હ, ફરજ અને સભા તરફથી મળતો આર્થિક વ્યવહારિક, ધાર્મિક લાભ આ રિપોર્ટમાં સંક્ષિપ્તમાં આપવામાં આવેલ છે અને તેને લગતા ધારાધોરણ તેમજ સભાની કાર્યવ્યવસ્થા વિગેરેને લગતા ધારાધોરણ જુદા છપાવેલ છે.
જનરલ કમીટી– કુલ સભાસદો.
(તેમાં દિવસનુદિવસ થતી જતી વૃદ્ધિ) આ સભામાં ચાર વર્ગમાં થઈ સં. ૧૯૯૨ ની આખર સુધી કુલ ૩૬૫) સભાસદો હતા. તેમાં સં. ૧૯૯૩ ના આસો વદિ ૦)) સુધીમાં ( ત્રણ સભ્યોને સ્વર્ગવાસ થયો, ફી નહી આવવાથી બે સભ્યો કમી થયા અને પંદર સભ્યો નવા વદયા જેમાં પિન સાહેઓ ૩ પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરે ૧૦૬, બીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરો ૨૨૪, વાર્ષિક મેમ્બરો ૨૩ બીજા વર્ગને વાર્ષિક મેમ્બરો છે અને ત્રીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર ૧૨) કુલ મળી ૩૭૫ સભાસદો છે, જેમાં સ્થાનિક ૧૧૯ તેમજ બહારગામના ૨૫૬ છે, જેઓ શ્રીમંતો, આગેવાનો, વિદ્વાને અને સાથે કેટલાક ગામના શહેરની પાઠશાળા, કન્યાશાળા, પુસ્તકાલયો, જ્ઞાનભંડાર, તે ગામના શ્રી સંધ વિગેરે પણ છે, જે સભાની મહત્તવતામાં વધારો કરે છે. સં. ૧૯૯૪ ની સાલમાં પેટ્રન સાહેબ અને કેટલાક નવા સભાસદે આ સાલમાં વધ્યા છે, તેની હકીકત હવે પછીના રિપોર્ટમાં આવશે. નવા થતાં સભાસદોના નામો તે વખતે જ “શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિકમાં પ્રકટ કરવામાં આવે છે.
અમારે આનંદપૂર્વક જણાવવું જોઈએ કે અત્યાર સુધીમાં આ સભાના સભાસદોને સભા તરફથી પ્રગટ થયેલા ગ્રંથો વિવિધ સાહિત્યના પ્રથમથી જ અનેક સંખ્યામાં હજારો રૂપીયાની કિંમતના ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવામાં આવેલ છે, તેવી રીતે કોઈપણ આપી શકેલ નથી. સભાએ ઉદાર ભાવનાથી સભાસદોને ગ્રથો ભેટ આપવાનું આ કાર્ય રાખેલ છે તે કાર્ય કાયમ શરૂ જ છે.
કેટલાક વખતથી ત્રીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર અને બીજા વર્ગના વાર્ષિક મેમ્બરોને વર્ગ સાએ કમી કરેલ છે.

Page #30

મેનેજીંગ કમીટી
પ્રમુખ. શેઠ શ્રી ગુલાબચંદ આણંદજી.
ઉપપ્રમુખ. ૧ સંઘવી નાનચંદ કુંવરજી. ૨ શાહ દામોદરદાસ દીયાળજી.
સેક્રેટરીઓ. ૧ ગાંધી વલ્લભદાસ ત્રિભુવનદાસ. ૨ શેઠ હરજીવનદાસ દીપચંદ. ૩. શાહ વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ B. A.
ટ્રેઝરર શેઠ અમૃતલાલ છગનલાલે.
સભાસદો. ૧. શાહ ફતેહચંદ ઝવેરચંદ
૬. શેઠ નેમચંદ ગિરધરભાઈ ૨. શેઠ દેવચંદ દામજી
૭. સંઘવી અમરચંદ ધનજીભાઈ ૩. શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈ
૮. શાહ નગીનદાસ ઉત્તમચંદ ૪. શાહ જાદવજી ઝવેરભાઈ
૯. ભાવસાર હેમચંદ ગાંડાલાલ ૫. શાહ દીપચંદ છવણભાઈ બી.એ.બી.એસ.સી.
કાર્યો. લાયબ્રેરી-દી વાંચનાલય -આ વાંચનાલયમાં સાત વર્ગો નીચે પ્રમાણે છે. લખેલી પ્રતોનો ભંડાર પણ જુદો છે. ન્યૂસપેપરમાં દેનિક, અઠવાડિક, ૫ખવાડિક, માસિક, ત્રિમાસિક થઈ કુલ નંગ ૫૨) સારા સારા આવે છે, જેન અને જૈનેતર ભાઈઓ નિરંતર બહોળી સંખ્યામાં લાભ લે છે. કકકાવારી પ્રમાણે વાચકની સુગમતા ખાતર તમામ બુકનું લીસ્ટ પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે. ત્યારબાદ વધેલ પુસ્તકની પુરવણી કરવાની છે
સંવત ૧૯૯૩ ની આખર સાલ સુધીમાં કુલ પુસ્તકે ૮૮૧૪ રૂ. ૧૪૬ ૬૭-૫-૦ ના થયા છે, જે કુલ પુસ્તકે તેની કિંમત સાથે નીચે પ્રમાણે આપવામાં આવેલ છે. ત્યારબાદ વધેલા પુસ્તકાની હકીકત હવે પછીના રિપોર્ટમાં આપવામાં આવશે.
વર્ગ ૧ લે જૈન ધર્મના છાપેલા પુસ્તકો કુલ ર૦૦૬ કિં. રૂા. ૩૫૦૦-૧૦-૦ વર્ગ ૨ જે જૈન ધર્મના આગમે છાપેલા. કુલ ૧૪૩ કિં. રૂા. ૫૧૨૩-૫-૦

Page #31

વર્ગ જે જૈન ધર્મની હસ્તલિખિત પ્રતે કુલ ૧૫૨૨. (૧૯૭-૧૩૨૫)
શુમારે પચીશ હજાર રૂપિયાથી વધારે કિંમતની. વર્ગ ૪ થો સંસ્કૃત છાપેલા ગ્રંથે કુલ ૪૦૭ કિ. રૂ. ૧૨૩૮-૮-૦ વર્ગ ૫ મે નીતિ નેવેલ વગેરેના વિવિધ સાહિત્યના હિંદી વગેરે કુલ ૪૦૫૧
કિંમત રૂા. પર૨૧-૭-૬ વર્ગ ૬ છે અંગ્રેજી પુસ્તકો. કુલ ૧૯૫ કિં. રૂા. ૫૦૪–૧૦–૬. વર્ગ ૭ મો માસિકની ફાઇલ અને દિવાળીના ખાસ અંકો કુલ ૧૧૧૫
કિં. રૂા. ૨૬૨૬-૫-૧ સાતે વર્ગમાં કુલ પુસ્તકે ૮૮૧૪) રૂા. ૧૪૬ ૬૭-૫-0 કિંમતના છે. અને ત્રીજા વર્ગની લખેલી પ્રતિ ૧૫૨૨ની કિંમત શુમારે પચીશ હજાર રૂપિયા કરતાં વધારેની ગણ શકાય, તે જુદી છે.
લાઈબ્રેરીની સુવ્યવસ્થા માટે યુરોપીયન વિદ્વાનો જરમન પ્રોફેસર સુબ્રીજ સાહેબ, મીસ કોંકે, શ્રી ગાયકવાડ સરકારની સેન્ટ્રલ લાઈબ્રેરીના આ. કયુરેટર સાહેબ મોતીભાઈ અમીનઅને આ સભાની વીઝીટ લેવા પધારેલ બનારસ સેન્ટ્રલ હિંદુ કેલેજના આ. પ્રીનસીપાલ પ્રોફેસર આનંદશંકર બાપુભાઈ ધ્રુવ સાહેબ અને ભાવનગર સ્ટેટ કાઉનસીલના પ્રેસીડન્ટ નામદાર પટ્ટણી સાહેબ વગેરે અનેક જાહેર પુરુષોએ આ વ્યવસ્થિત લાઈબ્રેરી માટે ઊંચા અભિપ્રાય આપવા સાથે પ્રશંસા કરેલ છે. આ શહેરમાં આવી બીજી જાહેર લાઈબ્રેરી એક પણ નથી. હજી વિશેષ પ્રગતિ માટે પ્રયત્નો શરૂ છે.
૨. સભાનું વહિવટી-નાણું પ્રકરણીય ખાતું:-સભાને વહીવટ સહજ રીતે સમજી શકાય તે માટે જુદા જુદા ખાતાઓથી ચલાવવામાં આવે છે, જેથી ઉપજ ખર્ચ જાણવામાં આવી શકે. હિસાબ સરવૈયા સાથે પાછળ આપવામાં આવેલ છે.
૩. જેને સાહિત્ય પ્રકાશન ખાતું:-વિવિધ જૈન સાહિત્ય અને જ્ઞાન દ્વારના પ્રચાર માટે પ્રાચીન સંસ્કૃત, માગધી, મૂળ ટીકાના ગ્રંથ તથા જૈન તિહાસિક ગ્રંથો જેન આગમો, કર્મવિષયક ગ્રંથો, ગુજરાતી ભાષાંતરના ગ્રંથો વગેરેનું પ્રસિદ્ધ કરવાનું બહોળી સંખ્યામાં શરૂ રહેલ કાર્ય નીચેનાં પાંચ પ્રકારે સાહિત્ય પુસ્તક પ્રકાશનખાતું આ સભા કરે છે.
૧, શ્રી આત્માનંદ જૈન ગ્રંથ રત્નમાળા જેમાં સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, માગધી, મૂળ ટીકાના ગ્રંથો પ્રકટ થાય છે.
૨. પ્રવર્તક શ્રી કાંતિવિજયજી જૈન ઐતિહાસિક ગ્રંથમાળા જેમાં ઐતિહાસિક ગ્રંથનું પ્રકાશન થાય છે.

Page #32

૭. શ્રી આત્મારામજી શતાબ્દિ સીરીઝ-શ્રી શતાબ્દિ મહોત્સવના સ્મરણ નિમિતે, જેમાં પ્રાચીન સંસ્કૃત, પ્રાકૃત યા ગુજરાતી ભાષાના ગ્રંથો પ્રસિદ્ધ થાય છે.
૪. સાધુ સાદવીમહારાજ તથા જ્ઞાનભંડારને ખાસ ભેટ માટેનું પ્રકાશન ખાતું,
૫. સભા તરફથી પ્રગટ થતાં સભાની માલીકીના ગ્રંથે તથા જેન બંધુઓ તરફથી સીરીઝ તરીકે પ્રગટ થતાં ગ્રંથા અને શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકોને ભેટ અપાતા ગ્રંથે. તે સર્વ પેટ્રન સાહેબ અને લાઈફ મેમ્બરોને અત્યાર સુધી ધારા પ્રમાણે ગ્રંથે ભેટ આપવામાં આવ્યા છે અને અપાય છે.
સભા તરફથી પ્રગટ થતા ગ્રંથે મુદ્દલ કિંમતે કે ઓછી કિંમતે, સીરીઝના ગ્રંથ ધારા પ્રમાણે કિંમતથી અન્યને આપવામાં આવે છે.
અત્યાર સુધીમાં ઉપરોક્ત જણાવેલ ગ્રંથ સભાસદોને ભેટ આપવામાં આવેલ જેથી એવા ગ્રંથની તેઓ સાહેબ એક સારી લાયબ્રેરી કરી શક્યા છે.
અત્યાર સુધીમાં મુનિ મહારાજ, જ્ઞાનભંડારે, પશ્ચિમ વિદ્વાનો અને સંસ્થાઓને કુલ મળી રૂા. ૨૦૮૦-૪–૦ ની કિંમતના ગ્રંથ તે સભાએ (તદ્દન કી) ભેટ આપેલા તે જુદા છે. અડધી, અલ્પ કે ઓછી કિંમતે આપેલા તે જુદા છે. લાઇફ મેમ્બરોને અત્યાર સુધીમાં આપેલા ગ્રંથની પણ હજારોની સંખ્યાની રકમ થાય છે તે જુદી છે. આ બધું ગુરૂકૃપાથી થતું હોવાથી અમોને આનંદ થાય છે. હજુ તેવું જ પ્રકાશન અને ભેટનું કાર્ય સંગ પ્રમાણે ચાલુ છે અને ચાલુ રહેશે, જેથી આ સભાની પ્રતિષ્ઠા, ગૌરવ અને જ્ઞાનભક્તિમાં પ્રશંસા સાથે વધારો થતો જાય છે. શ્રી બનારસ હિંદુ સેન્ટ્રલ કોલેજના આ. પ્રીન્સીપાલ પોફેસર શ્રીયુત આનંદશંકર બાપુભાઈ ધ્રુવ સાહેબ જેવા સાક્ષર અને અત્રે રાજયની ટ કાઉન્સીલના પ્રેસી. સાહેબ નામદાર પ્રભાશંકર પટ્ટણી સાહેબ પધારી સાહિત્ય પ્રકાશનખાતું નજરે જોઈ ઘણુ ખુશી થયા હતા અને બીજા દિવસે પ્રજાની જાહેર મીટીંગમાં સભાના પ્રકાશ થતાં પ્રાચીન સાહિત્ય માટે મહેરબાન ધ્રુવ સાહેબે મુક્તકંઠે વખાણ કર્યા હતાં. જેટલા જેટલા પશ્ચિમાત્ય વિદ્વાન દર્શનશાસ્ત્રના અભ્યાસીઓ અત્રે આવ્યા છે તેઓ પ્રગટ થયેલ પ્રાચીન સાહિત્ય જોઈ ખુશ થઈ સુંદર અભિપ્રાય પણ લખી ગયા છે.
૧. શ્રી આત્માનંદ જેને રત્નગ્રંથમાળા-સં. ૧૯૯૩ ની આખર સાલ સુધીમાં પ્રાકૃત, સંસ્કૃત, મૂળ, ટીકા વિગેરે વિવિધ સાહિત્ય અને આગમોન મળી કુલ ૮૪ ગ્રંથો પ્રકટ થયા છે. નવા ગ્રંથનું કાર્ય નીચે પ્રમાણે શરૂ છે.
વસુદેવહિંડિને ત્રીજો ભાગ, બૃહત કલ્પસૂત્રને ત્રીજો અને ચે ભાગ, શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિકૃત કર્મગ્રંથ પમ તથા છઠ્ઠો તથા શ્રી આત્માકાંતિ પ્રકાશ, ધર્માસ્યુદય (સંઘપતિ ચરિત્ર.) ને મલયગિરિ વ્યાકરણ છપાય છે. એ અને બીજા કાર્યોની યોજના શરૂ છે. હાલ શુમારે એક લાખ લોક પ્રમાણનું કાર્ય સંશોધક...પ્રેસ કેપી અને છપાતું શરૂ છે વગેરે.
૨, શ્રી પ્રવર્તકજી શ્રી કાંતિવિજયજી ગ્રંથમાળાના સાત ગ્રંથ પ્રકટ થઈ

Page #33

૭
ગયા છે. હાલ તે કામેા સયેાગવશાત્ મુલતવી રહેલ છે.
૩. શ્રી આત્મારામજી જન્મ શતાબ્દિ સીરીઝ ગ્રંથમાળા તરફથી ૭ ગ્રંથા છપાઇ ગયા છે. ખીજી પ્રકાશન શરૂ છે. કેટલાક નિયસાગર પ્રેસ-મુબઈમાં છપાય છે અને બીજા નવા ગ્રંથોની યેાજના શરૂ છે.
૧. શ્રી ત્રિષષ્ઠિ શલાકા પુરુષ ચરિત્ર પર્વ ૨ થી ૧૦ છપાય છે.
ર. ધાતુપારાયણ તૈયાર થાય છે.
૩, વેરાગ્યકલ્પલતા (યશાવિજયજીકૃત પ્રાકૃત વ્યાકરણ ુઢિકા વૃત્તિ )તૈયાર થાય છે. નીચેના ગુજરાતી ગ્રંથા છપાય છે.
શ્રી મહાવીર ચિરત્ર ( ભાષાંતર ) શ્રી ગુણુચંદ્રગણિકૃત, ઘેાડા વખતમાં પ્રગટ થશે. જ્યારે જ્યારે ગ્રંથા પ્રસિદ્ધ થાય છે ત્યારે ત્યારે તેની જાહેર ખબર ‘· શ્રી આત્મા નઃ પ્રકાશ'માં અપાય છે અને વધારે સંખ્યા ( ચાર-પાંચ ) તૈયાર થાય ત્યારે અમારા માનવતા લાઇક્ મેમ્બરોને પ્રથમ સૂચના કર્યા પછી ભેટ મેફલવામાં આવે છે.
જૈન ગૃહસ્થા તરફથી પ્રકટ થતી સીરીઝ ગ્રંથમાળાઃ—
સ ંવત ૧૯૯૩ સુધીમાં ૧૫ ગૃહથા તથા બહેનેા તરફથી સીરીઝના ધારા પ્રમાણે રકમ આવતા ગ્રંથા પ્રકટ થયા છે તેની તેાં અગાઉ આપવામાં આવેલ છે.
ઉપર પ્રમાણે સીરીઝના પ્રથા પણ વધારે પ્રમાણમાં પ્રકટ થતાં હાવાથી જૈન સાહિત્યની અભિવૃદ્ધિ સાથે આ સભામાં થતા લાઇફ મેમ્બરેને પણ બહેાળા પ્રમાણમાં તેટલા લાભ મળે છે, જેથી હવે પછી સસ્તા સાહિત્યને બહેાળેા પ્રચાર સભા સંયોગે અનુકૂળ થતાં વિશેષ કરવા અભિલાષા ધરાવે છે.
૪ ધાર્મિક અને વ્યવહારિક કેળવણીને ઉત્તેજન-દર વર્ષે રૂા. ૩૦૦) જૈન વિદ્યાર્થીઓને સ્કોલરશીપ તરીકે, રૂા. ૧૨૫) શ્રી ઉજમબાઈ જૈન કન્યાશાળાને મદદના મળી શુમારે સાચારરો રૂપિયા અપાય છે. અનુકૂળતાએ વિશેષ આપવા સભાની શુભ આકાંક્ષા છે.
૫ શ્રી ઉજમમાઇ જૈન કન્યાશાળા—તે વહીવટ આ સભાને તેની કમીટી તરફથી સુપ્રત થયેલ હાવાથી ધાર્મિક શિક્ષણને સહાય તેમજ મદ આપવા સાથે કરે છે.
૬ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ-માસિક પાંત્રીશ વર્ષથી ઉત્તમ લેખા, પુસ્તકાની સમાલેચના, વર્તમાન સમાચારેા વગેરે સારા સારા અનેકવિધ સાહિત્યના ઉત્તમ ગ્રંથા વધારે ખર્ચ કરી, માસિકની આવક કે કમાણીની દરકાર નહિં રાખી ગ્રાહકાને ભેટ અપાય છે, જેની નેાંધ તે તે વર્ષે આત્માનંદ પ્રકાશમાં આપવામાં આવે છે.
પ્રકટ કરવામાં આવે છે. આપવામાં આવે છે. અને

Page #34

૭ સ્મારકફડે -આ સભા હસ્તક શ્રીયુત મૂળચંદ નથુભાઈ કેળવણી ઉત્તેજન મારક ફંડ: તેમજ બાબૂ પ્રતાપચંદજી ગુલાબચંદ કોલરશીપ ફંડ, તથા કેળવણી મદદ ફંડ અને શ્રીયુત ખોડીદાસ ધરમચંદ નિરાશ્રિત મદદ કુંડ ચાલે છે, જેમાં તેના ઉદ્દેશ પ્રમાણે તે તે ખાતામાં સહાય અપાય છે.
૮ જયંતીઃ –પ્રાતઃસ્મરણ્ય ગુરુરાજ શ્રી વિજયાન દસૂરીશ્વરજીની જેઠ સુદ ૮ ના રોજ શ્રી સિદ્ધાચળજી ઉપર, તથા પૂજ્યપાદ ગુરુવર્ય શ્રી મૂળચંદજી મહારાજની માગશર વદિ ૬, શાંતમૂર્તિ શ્રી વિજયકમળસૂરીશ્વરજીની આસો સુદ ૧૦ ના રોજ આ શહેરમાં દેવગુરુભક્તિ-પૂજા સ્વામીવાત્સલ્ય વગેરેથી દરવ૫ સભા તરફથી ઉજવાય છે.
૯ સભાની વર્ષગાંઠ–દર વર્ષે જેઠ સુદ ૭ ને રાજ સભાના મકાનમાં પ્રભુ પધરાવી પૂજા ભણાવવા વિગેરેથી દેવગુરભક્તિ કરવા સાથે વોરા હઠીસંગ ઝવેરભાઈએ આપેલી રકમના વ્યાજથી તેમજ તેમના તરફથી વધારાના કબલ કરાયેલ રકમના દર વર્ષે આપવામાં આવતા વ્યાજ વડે સ્વામીવાત્સલ્ય સહિત ઉજવવામાં આવે છે.
૧૦ જ્ઞાનભક્તિ--દરવર્ષે સભાના મકાનમાં જ્ઞાનપંચમીને દિવસે શાન પધરાવી જ્ઞાનભક્તિ કરવામાં આવે છે.
૧૧ આનંદ-મેલાપ-દર બેસતું વર્ષે જ્ઞાનપૂજન કર્યા પછી દુધપાટ તે ખાતે આ સમાના પ્રમુખ શેઠ ગુલાબચંદ આણંદજી તરફથી આવેલ રકમના વ્યાજમાંથી સભાસદોને આપવામાં આવે છે.
૧૨ જેન બંધુઓને મદદ-મદદ આપવા ગ્ય જૈન બંધુઓને સભાને અમુક બંધુઓ તરફથી આવેલી રકમથી તેમની ઈચ્છા પ્રમાણે આર્થિક સહાય અપાય છે.

Page #35

મીટીંગનો હેવાલ.
જનરલ મીટીંગ (1) સં. ૧૯૯૩ ના માગશર સુદ ૧૫ સોમવાર તા. ૨૮-૧૨-૩૬ ૧. શ્રી આત્માનંદ શતાબ્દિ સમિતિ મુંબઈ તરફથી ગુજરાતી સાહિત્ય પ્રકાશન સભાને સુપ્રત કરવામાં આવે તો તે કાર્ય સભાએ કરવાને ઠરાવ કરવામાં આવ્યા.
૨. સભાની લાઈબ્રેરીને લાભ લેનારની સંખ્યા વધતી જાય છે જેથી લાઈબ્રેરીની બુકે વધારે સારી રીતે સચવાય અને પદ્ધતિસર લાભ લેવાય તે માટે ઇચ્છુ થવા સેક્રેટરીએ રજૂ કરેલ બુક પદ્ધતિથી ઈસ્યુ કરવાનો ઠરાવ કરવામાં આવ્યો. તે બુકમાં લાઈબ્રેરીના ધારાધોરણ છપાવી દાખલ કરવી, તે ઈસ્યુ બુક સભાના પેટ્રન સાહેબ અને લાઇફ મેમ્બરની જોવે ત્યારે શ્રી અને અન્ય માટે છપામણની મુદ્દલ કિંમતે આપવી.
૩. સભાના મુનીમ નાનચંદ તારાચંદનો પગાર નહિ વધારતા લાંબા વખતની નોકરી ધ્યાનમાં લઈ તે સભામાં નોકરી કરે ત્યાંસુધી તેની જીંદગીને વીમો ઉતરાવી દેવાને જે ઠરાવ થયો હતો તે વીમો ઉતરાવી દીધાની હકીકત જાહેર કરવામાં આવી અને તે પ્રમાણે તેની પાસેથી લખાવી લેવાનો ઠરાવ કરવામાં આવ્યો.
૪. પંન્યાસજી મહારાજ શ્રી સંપત્તવિજયજી મહારાજનો પાટણ શહેરમાં સ્વર્ગવાસ પાયાં તે માટે દિલગીરીનો ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યો અને તે ઠરાવની નકલ પ્રાતઃસ્મરણીય પ્રવર્તક મહારાજ શ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજને મોકલી આપવા ઠરાવ્યું.
જ...ન..૨..લ મીટીંગ (૨) સંવત ૧૯૯૩ ના પિષ સુદ ૧૧ શનિવાર તા. ૨૩–૧–૧૯૩૭. ૧. સંવત ૧૯૯૨ની સાલને રિપોર્ટ તથા આવક જાવક હિસાબ વાંચી પસાર કરવામાં આવ્યા. અને આત્માનંદ પ્રકાશમાં પ્રકટ કરી વહેંચી દેવાનું ઠરાવ કરવામાં આવ્યો.
૨. મુનિરાજશ્રી ભક્તિવિજયજી મહારાજે અથાગ પરિશ્રમ લઈ એકઠો કરેલ પુસ્તકગ્રંથસંગ્રહ પિતાની હયાતિમાં સભાને સંપેલ તે અત્યાર સુધી વશ વર્ષ સુધી સભાના કબજામાં હોવા છતાં તેમના શિષ્ય મુનિશ્રી જશવિજયજી મહારાજ પિતાના દાદાગુરુ પ્રવર્તકશ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજ પાસેથી છૂટા પડતાં તેઓ કોઈની ગમેતેવી શિખવણીથી તે પુસ્તકસંગ્રહના પિતે માલેક થવા માંગે છે અને તે લેવા સભાને
તારીસ આપી છે અને તેમની વતી આવેલ ચાર ગૃહસ્થા વાટાધાટ કરવા આવ્યા છે. તે હકીકત સેક્રેટરીએ જણાવી અને તે સંબંધી તારપત્રવ્યવહાર અને આ સમુદાયના આચાર્ય મહારાજની આજ્ઞા અને અત્યાર સુધી તે માટેની બનેલી સઘળી હકીકત છપાયેલ લખાયેલ વગેરે સેક્રેટરીએ રજૂ કરી, તે બાબતમાં પાટણ સભાના કારકુન નાનચંદ તારારાંદને મોકલેલ તે હકીકત પણ જણાવી. પાટણ પ્રવર્તકજી મહારાજની ઇચ્છા અને આજ્ઞા શું છે તે જણાવી વગેરે હકીકત ઉપરથી ચચી થતાં ઠરાવ કરવામાં આવ્યો કે
તેમણે નાદાસ બાપ ઈ -

Page #36

આ બાબતની વાટાઘાટ કરવા પ્રમુખશ્રી, બે સેક્રેટરીઓ, શેઠ નાનચંદ કુંવરજી અને શેઠ દેવચંદ દામજી એ પાંચ સભ્યોની કમીટી નીમવામાં આવી, ઘરમેળે સમાધાન થાય તે પંચાતનામું કરવાનું, પંચ નિમવાનું, પંચના ઠરાવનો અમલ કરવાનું અને છેવટે આગળ પગલાં ગમે તે જાતના લેવા પડે તો લેવાનું અને તેને માટે થતો કુલ ખર્ચ કરવાની સત્તા આપવામાં આવી.
મેનેજીંગ કમીટી ૧. (સં. ૧૯૯૩ ના ભાદરવા શુદિ ૨ ને બુધવાર ). આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજના પ્રશિષ્ય મુનિરાજ શ્રી ચરણવિજયજી મહારાજે શ્રી વડોદરા અને પાટણ શહેરમાં સંવત ૧૯૯૨ના ચિત્ર સુદ ૧ના રોજ ઉજવાયેલી જૈનાચાર્ય શ્રી આત્માનંદ જન્મશતાબ્દિના સ્મારક તરીકે શ્રી આમાનંદ જન્મશતાબ્દિ સીરીઝદ્વારા સુંદર વિવિધ જૈન સાહિત્ય પ્રગટ કરવાનું હાથમાં ધરી તેને વહિવટ અને પ્રકાશન આ સભાને સુપ્રત કરેલ જેમાંથી અમુક ગ્રંથ પ્રગટ પણ થયા હતા અને ભવિષ્યમાં ઉચ્ચ કેટીનું સુવિવિધ સાહિત્ય રીતે વિશાળ પ્રચાર કરવાની તેઓશ્રીની ઈચ્છા હતી. દરમ્યાન સંવત ૧૯૯૩ના શ્રાવણ માસમાં યુવાનવયે તેઓશ્રીનો સ્વર્ગવાસ થવાથી આ સભા પિતાની સંપૂર્ણ દિલગીરી જાહેર કરે છે. સભાને તેઓશ્રીના અભાવથી ખરેખરી ખોટ પડી છે. જેથી તેઓશ્રીના પવિત્ર આત્માને અખંડ અનંત શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેમ પ્રાર્થના કરે છે.
આભાર દર્શન. સંવત ૧૯૯૨ની સાલમાં શ્રી આત્મારામજી મહારાજની જન્મશતાબ્દિ ઉજવાઈ હતી તેના સ્મારક નિમિત્તે સદ્દગત મુનિરાજશ્રી ચરણવિજયજી મહારાજે શરૂ કરેલ શ્રી જન્મશતાબ્દિ સીરીઝના અમુક ગ્રંથે આ સભા મારફત પ્રસિદ્ધ થયા પછી દરમ્યાન શ્રી મુનિ મહારાજશ્રી ચરણવિજયજી મહારાજ પંચત્વ પામવાથી તેઓની તે અભિલાષા તેમના મનમાં જ રહી ગઈ, છતાં તેમનું આદરેલું ગુરુભક્તિનું કાર્ય મુલતવી ન રહે તેવી ઇરછા આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજને થતાં, તેઓશ્રીની ઈચ્છા અને આજ્ઞાને માન આપી સાક્ષરવર્ય મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે તે કાર્ય, આ સભાને ઘણું સાહિત્યના કાર્યો તેઓ સાહેબની હસ્તક હેવા છતાં હાથમાં લીધું. ધન્ય છે સાહિત્યરસિક ગુરુભક્ત શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજને ! કે જેમણે ગુરુભક્તિનું તે કાર્ય શરૂ રાખી, સભાના નામથી તે સીરીઝ પ્રકટ થતી હોવાથી સભાનું તે ગૌરવ સચવાઈ રહ્યું, જેથી મુનિરાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજનો ઉપકાર આ માટે પણ આ સભા ભૂલી શકતી નથી. આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજે તેઓના

Page #37

૧૩.
પ્રશિષ્ય મુનિરાજશ્રી ચરણવિજયજી મહારાજને સ્વર્ગવાસ થતાં તે કાર્ય ભવિષ્યમાં પણ ચાલુ રહે તેવી ઇચ્છાથી તે કાર્ય મુનિરાજશ્રી પૂણ્યવિજયજી મહારાજને સુપ્રત કર્યું અને પ્રકાશન તથા વહીવટ સભા પાસે જ રાખવાનો નિર્ણય કાયમ રહ્યો તેથી તેમની જ પ્રથમથી પણ કૃપા, અને ઉપકાર આ સભા ઉપર હેવાથી આ સભા આચાર્ય મહારાજને પણ આભાર માને છે.
વયોવૃદ્ધ શાંતમૂર્તિ પ્રાતઃસ્મરણીય પ્રવકજી મહારાજશ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજની અપૂર્વ કૃપા તે આ સભા સ્થાપના થઈ ત્યારથી જ છે. સભાનું પ્રાચીન સાહિત્ય પ્રકાશનની શરૂઆત તેઓશ્રીની કૃપાવડે જ તેઓશ્રીના સુશિષ્ય મુનિરાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા પ્રશિષ્ય મુનિરાજશ્રી પૂણ્યવિજયજી મહારાજથી જ ઘણા વર્ષોથી શરૂ થયેલ છે. તે હજી સુધી નિયમિત અનેક ગ્રંથાના પ્રકાશનવડે થયા કરે છે અનેક સુંદર, શુદ્ધ પ્રાચીન મૂળ સાહિત્ય સભા તરફથી પ્રગટ થયા કરે છે કે સભાની પ્રતિષ્ઠામાં તેથી ઘણી વૃદ્ધિ થઈ છે. શ્રી પ્રવર્તકજી મહારાજ જૈન સાહિત્ય ઉપર અપૂર્વ પ્રેમ ધરાવે છે. તેઓશ્રીના અપૂર્વ પ્રયત્નવડે વડોદરા અને છાણના જૈન જ્ઞાનમંદિરે સુપ્રસિદ્ધ છે. તેઓશ્રીને પ્રાચીન હસ્તલેખીત ગ્રંથસંગ્રહ પૂર્વાચાર્યોના પત્રો અને એતિહાસિક લેખ, જેન ચિત્રકળા વગેરેનો સંગ્રહ પણ આહલાદ ઉત્પન્ન કરે તેવો છે. પિતાના જીવનમાં પોતાના શિષ્ય-પ્રશિષ્યના સહકારવડે લીંબડી પાટ વગેરેના જ્ઞાનભંડારે તપારસી નવું જીવન આપ્યું છે, વગેરેથી તે જૈન સમાજ ઉપરને તે ઉપકાર નહિં ભૂલી શકાય તેવો છે. પાટણનો ભંડાર તો અતિ પ્રાચીન સંગ્રહવાળે છે. તે પાટણમાં જુદા જુદા સ્થ
એ હોવાથી એક જ સ્થાને ત્યાંના જેન સંઘની દેખરેખ નીચે વ્યવસ્થિત અને સંરક્ષિત લાંબો વખત રહે તે માટે તેઓશ્રીના અમોઘ ઉપદેશથી ત્યાંના ગૃહસ્થ ઝવેરી હેમચંદભાઈ મોહનલાલની ઉદારતાથી જ્ઞાનમંદિરનું મકાન બંધાય છે. પૂર્ણ થયા પછી તે તમામ ભંડારો ત્યાં એકત્ર થશે. પાટણ જેનસંઘ ઉપર આ અવર્ણનીય ઉપકાર છે. જેનસમાજને તે ગૌરવ લેવા જેવો વિષય છે. આ સભાના તે તેઓ શિરછત્ર રૂપ છે. સભાની ઉન્નતિમાં આ ગુરુરાજનો મોટો ફાળે છે, જેથી આ સભા ઉપર તે પરંપરાએ પણ નહિ ભૂલી શકાય તેવો ઉપકાર છે.
સિવાય આ સભાના ચાલતા કોઈ કાર્યમાં આર્થિક કે બીજી કોઈ પણ પ્રકારની સહાય આ વર્ષમાં આપનાર જૈન બંધુઓનો તેમ જ શ્રી “ આત્માનંદ પ્રકાશ '' ને માટે પણ લેખે વગેરેથી સહકાર આપનાર કોઈપણ જૈન બંધુઓને આભાર માનવામાં આવે છે.

Page #38

શ્રી સભાનું વહીવટી ખાતું.
(સં. ૧૯૩ ના આસે વદિ ૦)) સુધી)
૧. શ્રી સભા નિભાવ ફંડ.
૧૪૫૧) બાકી દેવા હતા.
૬૫ વ્યાજ. ૧૫૨) લાઈફ મેમ્બરો સ્વર્ગવાસ પામતાં
આવેલ લવાજમનો હવાલો.
૧૬૭ી ખર્ચમાં તૂટતો હવાલે. ૧૫૦૧) બાકી દેવા રહ્યા. ૧૬૬૮
૧૬૬૮
ર. સભાસદોની ફી ખાતું.
ર૭છે બાકી દેવા હતા. -
૭ને વાર્ષિક મેમ્બરોની ફીના. ૯૭૯ લાઈફ મેમ્બરની ફીના
વ્યાજના. ૧૩૨માં
૩૩૯ાાન મેમ્બરોને માસિક ભેટ મોક૯યા
તેના ખર્ચને હવાલો. ૮ ગાો ખર્ચ ખાતાનો હવાલે. ૧૪)ના મેમ્બરને ભેટનાં પુસ્તકો મોકલતાં
" કાર્ડ લખ્યા વગેરેના પિસ્ટના. ૧૩ળાટ મેમ્બરને ભેટના પુસ્તકો મોકલ્યા તે
દઉપરાંત પરચુરણ ભેટ અપાયા. છા મે બરેના લવાજમ ન પતવાથી
માંડી વાળ્યા. ૩૫) બાકી દેવા રહ્યા. ૧૩ર૭

Page #39

૩. પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર ખાતું.
૧૦૪૦ ૧) બાકી દેવા હતા.
૧૦૧) નવા મેમ્બરની ફીના. ૧૫૦૨)
૧૦૫૦૨) બાકી દેવા રહ્યા. ૧૦૫૦૨)
૪. બીજા વર્ગના લાઇફ મેઅર ખાતું.
૧૧૧૫૧) બાકી દેવા હતા.
૨૦૨) નવા મેમ્બરોની ફીના. ૧૧૩૫૩)
૧૦૦) લાઈફ મેમ્બરોની ફી ન પતી તે
માંડી વાળ્યા. ૧૫૨) મેમ્બરો સ્વર્ગવાસ પામતાં સભા
નિભાવ ફંડ ખાતે હવાલે. ૧૧૧૦૧) બાકી દેવા રહ્યા. ૧૧૩૫૩)
૫. ત્રીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર ખાતું.
(૩૦૦) બાકી દેવા.
૬. આત્માનંદ ભવન મકાન ખાતું,
૭૫૭- ભાડાને આવ્યા. ૨૧૫૪૬ન્ના બાકી લેણ રહ્યા. રર૩૦૪ ૦
૨૧૨૯૮. બાકી લેણુ હતા.
૬૨ા વીમા ખર્ચ. ૨૦૦ રીપેરીંગ કરાવી ઓટલે ચણા
વિગેરે ખર્ચ. ૭૪રા વ્યાજના ઉધર્યા. ૨૨૩૦૪

Page #40

૧૪.
૭. આત્માનંદ ભવનની ઉત્તર બાજુના નવા મકાનનું ખાતું.
ર
૧૩૦) ભાડાના, ૩૮૫ર બાકી લેણ રહ્યા. ૩૯૮-રા
૩૭૯૭ બાકી લેણુ હતા. ૧૭ | વ્યાજના.
૧૫) વીમો. ૩૯૮રપા
૮. શ્રી સાધારણ ખાતું.
૧૪૬) બાકી દેવા હતા.
- ૧૦૭) પરચુરણ ખર્ચના. ૧૫૭ના પુસ્તક વેચાણમાંથી ? હાંસલ. ૧૯૬ાાના બાકી દેવા રહ્યા. ૩૦૩પત્ર
૩૦૩ોત્રા
૯. શ્રી સિદ્ધાચળજી ઉપર શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી
મહારાજની જયંતિ (સાધારણ) ખાતું.
૧૪૧૦) બાકી દેવા હતા.
૬૩) વ્યાજના. ૧૪૭૩)
૬) ગોઠીને સંભાળ રાખવાના સં.
૧૯૯૩ની સાલના પગારના. ૧૪૬૭) બાકી દેવા રહ્યા. ૧૪૭૩)
૧૦, મૂળચંદભાઈ સ્મારક ફંડ ખાતું.
૪૧૫) બાકી દેવા રૂ. ૧૦૦૦) ના
બેન્ડના ટ્રસ્ટીઓના નામે છે
તે ઉપરાંત ૬૮illa વ્યાજના આવ્યા.
૬૧ાાર ઓલરશીપના. ૪૨૨ બાકી દેવા રહ્યા. ૪૮૩પ૦
૪હા

Page #41

૧૧. શ્રી ખોડીદાસભાઈ સ્મારક ફંડ ખાતું.
૨૩૧) બાકી દેવા રૂ. ૧૦૦૦) ના બેન્ડના
ટ્રસ્ટીઓના નામે છે તે ઉપરાંત ૬૦. વ્યાજના આગ્યા. ૨૯૧
પ૦) સાધર્મીભાઈઓને મદદના આપ્યા. ૨૪૧ બાકી દેવા રહ્યા. ૨૯૧
૧૨. શ્રી જ્ઞાન ખાતું.
૧૦)રો બેસતા વર્ષના જ્ઞાનપૂજનના.
જ્ઞાનપંચમીના જ્ઞાન પૂજનના. ૪૪ વીમાના કમીશનના. ૧૬૪ પુસ્તકે વેચાણમાંથી હાંસલ ? ૧૪ પરચુરણ કસર વિગેરે. ૩૦) વખાર ભાડાના ઉપજ્યા. ૩૨૩ાાન વ્યાજને વધારે આ સાલનો. પ૯૦) દા ૫૧૯૭ર બાકી લેણું રહ્યા. ૫૭૮૭ના
૪૬૫૮) બાકી લેણા જ્ઞાનખાતાને સ્ટાર
-કબાટે વગેરે. ૧૧૨ા વીમાને ખર્ચ ૫૧) વખાર ભાડું. ૧૫ પાન્ન માસિક, વર્તમાન પેપરે વગેરે.
લાઇબ્રેરી માટે મંગાવ્યા તેના. ૧૧પ લાઈબ્રેરીના પુસ્તકો ખરીદ કર્યા. ૩૬૧) આત્માનંદ પ્રકાશ પુ. ૩૩ ની બેટ. ૧૨૫) ઉજમબાઈ કન્યાશાળાને વાર્ષિક મદદ. ૧૨૮) પુસ્તક સાધુ-સાધ્વી, જ્ઞાન ભંડાર
વગેરેને ભેટ આપ્યા ૭. જાહેર ખબર ખર્ચના ૧૦માના પિકીંગ તથા પરચુરણ ખર્ચ. ૫૭૮ના
૧૩. શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ પુ. ૩૩ નું ખાતું.
૩૧૩ લવાજમ વસુલ થયું. ૩૩૯ાાન મેમ્બર ફી ખાતેથી જમે.
૩૬૧) બાટના જ્ઞાન ખાતેથી જમે. ૧૦૧૪
૭૮ ૦elle છપાઈ, કાગળ, બાઈડીંગ, ૧૬૬)- પિસ્ટ ખર્ચ.
૭) પરચુરણ ગ્લૅક-પટી વગેરે. ૬ માસિકના વી. પીપાછી આવતા પોસ્ટેજ ૧૦૧૪ -

Page #42

૧૫૦૧) શ્રી સભા નિભાવ ફંડ ખાતે.
૩૫) શ્રી સભાસદેાની રી ખાતે. ૨૩૪૦૩) લાઇક્ મેમ્બરેાની રી ખાતે. ૧૫૦૧ પેટ્રન
૧૦૫૦૧–૧૧૧૦૧-૩૦૦
૨૩૪૦૩
૧૯૬।।।ના શ્રી સાધારણ ખાતુ. ૧૪૬૭)
૪રરા
૧૬
સ. ૧૯૯૩ ના આસા વિ )) સુધી નું સરવૈયુ .
૧૧૭૭૫
૨૪૧૫
૧૩૦૪૬ડ્ડાન શ્રી પુસ્તકો છપાવવા ખાતુ. ૧૬૦૮૬ સીરીઝના ખાતાએ.
૯૭૬૩ ન
છાપખાના વગેરે ખાતા. શરારી.
૬૫૧૭ાાન
૨૧III -૨૩૧-૭પાાદા જયંતિ વિગેરે મદદ કુંડી.
}}ા
૪૮૦–૧૦૩ ઉપડયાાા
શ્રી વિજયાન દસૂરિની જતિ ખાતું. શ્રી મૂળદાઇ સ્મારક ક્રૂડ.
શ્રી ખેાડીદાસભાઇ સ્મારક ફંડ. ૧૧૫૩૧૧)
૮૬૧રા
૨૫૩૯૯ીના મકાન ખાતે લેણા,
૫૧૯૭૭
૨૩૬ા
૨૧૨૧
૨૧૫૪૬ાફ્રા આત્માનંદ ભવન, ૩૮પરા ઉતરાદા મકાન. ૫૩૯લાવ્યા
શ્રી નાન ખાતે લેા.
૫૧૯૩૪
શ્રી છપાતા પુસ્તકા ખાતે લેણા, સીરીઝના પુસ્તકા ખાતે. આત્માનંદ પ્રકાશ પુ. ૩પ ના ખાતે, છાપખાના મુકસેલર્સ વિ. ખાતે, ૨૧૪૨૦)૮ પરચુરણ શરાષ્ટ્રી ખાતે. ૬૬ઠ્ઠા-૨૦૧૮) ના
૧૨૦૧૧-૪૪પાકા
૪૦૫૧) ડેડ સ્ટાફ,
૧૧૪૬ા લાઇબ્રેરીના પુસ્તકા વર્ગરેના માંડીવાળતા ખ.
૨૧૪૨૦)=
૧૧૩૧૫ ૦ા મેમ્બરા પાસે લેણા,
૧પા
શ્રી પુરાંત જશે. ૭૫૬ઉપા

Page #43

૧૭ ડેડ સ્ટોક અને સ્ટોર
) સંવત ૧૯૯૩ ના આસો વદિ ૦)) સુધી) શ્રી જ્ઞાન ખાતાનો સામાન,
શ્રી સાધારણ ખાતાને સામાન. ૧૦૦૪) મુનિરાજના ફેટાઓ ઑઈલપેઈન્ટ ૧૦૧) મૂળચંદ નથુભાઈને ઓઈલ તથા બીજા નાના મોટા વિગેરે.
પેઇન્ટ ફેટો. ૧૨૧૦) લાઇબ્રેરીના પુસ્તકે તથા પર
૭૫) પરચુરણ ફટાઓ. ચુરણ સામાન ભરવાના કબાટા ૭૩૨) બાંકડાઓ, ખુરશી, ટેબલે નંગ ૧૭.
નાના મોટા ઘડીઆળ, ગાદી૪૭૧) વેચાણના પુસ્તક માટેના મોટા
તકીયા, ફાનસ, જાજમ, ગાકબાટ નું કે,
લીચો, કેપીંગ પ્રેસ, પાટ, ૧૫૦) પુસ્તકો ભરવાની પેટીઓ નંગ
નામના બેડે, મેજ વિગેરે. ૫, છોડ રાખવાની પેટી ૧,
૪૨) ટેબલ કલોથ, ધજા પતાકા, કપ પેપરો રાખવાનું ખાનું, કબાટના
-રકાબી વિગેરે. ઢાળીયા- લાકડાનું નકશીદાર ત્રિગડું વિગેરે.
૫૦) ૧૩૫) શ્રી ગુરૂમંદિર માટે આરસના
સિંહાસન નં. ૨.
કબાટના તાળા નં. ૪૫. ૯૫) તીજોરી, ૯૭૯) ભરેલા છે. ૩) તથા રૂપાની
ઠવણી પાઠું. ૪૦૫૧)
કુલ રૂ. ૫૦૦૧)
૧૬ )
ઉપર પ્રમાણે સંક્ષિપ્તમાં કિંમત સાથે જણાવેલ છે, પરંતુ વિસ્તારથી તમામ વિગત સાથે સંવત ૧૯૯૩ ની ખાતાવહીના ચોપડાના પેઠે લખાયેલ છે.

Page #44

iTrust
અપૂર્વ લાભ
Introl
[0TTrtTTIT
આ સભાના લાઈફ મેમ્બર થવાથી જીવન પયત શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક અને સભાના પ્રકાશિત થયેલ પુસ્તકો ધારા પ્રમાણે ભેટ મળે છે. આ લાભ કોઈપણ ગૃહસ્થ, શાળા, પાઠશાળા, પુસ્તકાલય, જ્ઞાનભંડાર વગેરેએ ખાસ લઈને થોડા વર્ષોમાં એક સારી લાઇબ્રેરી કરવા ન ચૂકવું જોઈએ
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગર.

Page #45

શ્રી મહાવીર જીવનચરિત્ર,
(શ્રી ગુણચંદ્ર ગણિકૃત ), બાર હજાર શ્લોક પ્રમાણુ મૂળ પાકૃત ભાષામાં વિસ્તારપૂર્વક, સુંદર શૈલીમાં આગમ અને પૂર્વાચારચિત અનેક ગ્રંથામાંથી દોહન કરી શ્રી ગુણચંદ્ર ગણિએ સં. ૧૧૩૯ની સાલમાં રચેલે આ ગ્રંથ, તેનું સરલ અને સુંદર ગુજરાતી ભાષાંતર કરી શ્રી મહાવીર જીવનના અમુક પ્રસંગેના ચિત્રાયુક્ત, સુંદર અક્ષરોમાં પાકા કપડાના સુશોભિત બાઈન્ડીંગથી તૈયાર કરી પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે.
અત્યાર સુધીમાં પ્રકટ થયેલ શ્રી મહાવીર ચરિત્રા કરતાં વધારે વિસ્તારવાળા, જીવનના અનેક નહિ પ્રકટ થયેલ જાણવા જેવાં પ્રસંગો, પ્રભુના પાંચે ક૯યાણ કે, સત્તાવીશ ભવના વિસ્તારપૂર્વક વિવેચન અને છેવટે પ્રભુએ સ્થળે સ્થળે આપેલ વિવિધ વિષયેા ઉપર મધદાયક દેશનાઓને સમાવેશ આ ગ્રંથમાં કરવામાં આવેલ છે.
શ્રી મહાવીર પ્રભુના શાસનમાં આપણા જૈન સમાજ અત્યારે તેઓશ્રીના ઉપકાર નીચે છે. તેથી આ પ્રભુનાં જીવનચરિત્રનું મનનપૂર્વક વાંચન, પઠનપાઠન, અભ્યાસ કરવો જ જોઈએ. વધારે લખવા કરતાં અનુભવ કરવા જેવું છે. સુમારે સેહ પાનાને આ ગ્રંથ હાટો ખર્ચ કરી પ્રકટ કરવામાં આવેલો છે. કિંમત રૂા. ૩-૦-૦ પાસ્ટેજ જુદું.
લખા: શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર,
નવા પ્રકટ થયેલા ગુજરાતી ચ થા.. ૧ શ્રી સામાજિક સુત્ર, મૂળ ભાવાર્થ વિશેષાથ સહિત.
રૂ. ૭-૨-૬ ૨ શ્રી દેવસિરાઇ પ્રતિક્રમણ
રૂા. ૦-૧૦-૦ ૩ શ્રી પંચપ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ગુજરાતી તથા શાસ્ત્રો અને અક્ષરોવાળી બુક. ( શ્રી જૈન એજ્યુકેશન બેડેક જૈન પાઠશાળાએ
માટે મંજુર કરેલ ). રૂા. ૧-૪-૦ રૂા. ૧-૧૨-૦ ૪ શત્રુંજય તીર્થનો પંદરમે ઉદાર અને સમરસિહ..
| રૂા. ૦૨-૦ ૫ શ્રી શત્રુજય તીર્થ" વર્તમાન ઉદ્ધાર અને કમોશાહ, ચરિત્ર પૂજ સાથે.
રૂા. ૦-૪-૦ ૬ શ્રી વીશ સ્થાનક પદ પૂજા ( અર્થ, વિધિ-વિધાન, ચં, મંડળ વગેરે સહિત ). રૂા. ૦-૧૨-૦
પરમાત્માના ચરિત્ર.
| (ગુરુ રાતી ભાષામાં) તૈયાર છે. ૧ શ્રી નેમનાથ ચરિત્ર ૨-૦-૦
૨ શ્રી વિમળનાથ ચરિત્ર ૧-૧૨-૦ ૩ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર, બે ભાગમાં ૪-૮-૦
૪ શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચરિત્ર ૧-૧૨-૦ ૫ શ્રી મહા i૨ ચરિત્ર ( આવતા માસમાં પ્રકટ થરો ) રૂા. ૩-૦-૦ ૬ શ્રી તીથ'કર ચરિત્ર ( ચાવીશ જિનેશ્વરના સ ક્ષિપ્ત રસપૂર્વક ચરિત્ર ) જે ન પાઠશાળા કન્યાશાળામાં પઠનપાઠન મ ટે ખાસ ઉપાગી. રૂા. ૦-૧૦-૦
છપાતાં મૂળ ગ્રંથા. १धर्माभ्युदय ( संघपति चरित्र २ श्री मलयगिरि व्याकरण ३ श्री वसुदेवहिंडि त्रीजो भाग. ४ पांचमो छट्टो कर्मग्रन्थ.
५ श्री बृहत्कल्प भाग ४

Page #46
Reg. No. B 431, શ્રી બહતુક૯પસૂત્ર ત્રીજો ભાગ, ( પ્રથમ ઉદ્દેશ ) " ( શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામીપ્રણીત સ્વપજ્ઞનિયુક્તિ સહિત અને શ્રી સઘદાસગણિ ક્ષમા શ્રમણ સંકલિત ભાષ્ય સહિત ) અતિમાન, આ છેદસૂત્રનો આ ત્રીજો ભાગ પ્રાચીન ભંડારો અને લિખિત તાડપત્રીય પ્રતા સાથે રાખી અનુપમ પ્રયત્ન સેવી સાક્ષરવર્યો મુનિરાજ શ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે સંશોધન કરી તૈયાર કરેલ છે, કે જેમાં ક૯પા ધ્યયન ટીકામાં પ્રથમ ઉદ્દેશની પરિસમાપ્તિ કરવામાં આવેલ છે. અમારા પ્રાચીન સાહિત્ય ( સંસ્કૃત-પ્રાકૃત )ના પ્રકાશનમાં પ્રસ્તાવના, નિવેદને ગુજરાતી ભાષામાં ! પ્રકટ કરવામાં આવે છે કે જેથી તે તે ગ્રંથાના અજાણુ ભાઈએ વગેરે આમાં શું વિષય છે, સંશોધનકાર્યમાં કે પરિશ્રમ સેવી સંપાદક મહાપુરૂષો સાહિત્યસેવા અને જૈન સમાજ ઉપર કે ઉપકાર કરી રહેલ છે તે માલમ પડે. is આ ગ્રંથમાં આવેલ વિષય માટે ટીકાકાર મહારાજે તેના સ્થાનક જે ભાગમાં આવેલ છે તે પ્રમાણાના સ્થાનદશક પ્રથા અને પ્રકાશ કેની નામસૂચિ, વિષયાનુ ક્રમ, પાઠાંતરે, ટિપણી ઓ વગેરે આપી વાંચક, અભ્યાસી વગને માટે સરળ બનાવેલ છે. જ્ઞાનભંડારેના સુંદર શણગારરૂપ થવા સુંદર શાસ્ત્રીલીપીથી ઊ'ચા, ટકાઉ કાગળ ઉપર શ્રી નિણય સાગર પ્રેસમાં માટે ખર્ચ કરી સુશોભિત કપડાના બાઈડંગથી અલંકૃત કરવામાં આવેલ છે. કિંમત રૂા. 5-8-0 સાડા પાંચ રૂપીઆ. પોસ્ટેજ જુદુ'. વસુદેવદિંહિ પહેલા અને બીજો ભાગ રૂા. 7-00 ગૃહgq–પ્રથમ બી અને ત્રીજો ભાગ રૂા.૧૫-૮-૦ દેવેન્દ્રસૂરિની ટીકાવાળા કર્મગ્રંથ પ્રથમથી ચાર સુધી રૂા. 2-0- માત્ર જીજ કાપી સીલીકે છે. ઉપરના ગ્રંથની ઘણી થોડી નકલ સીલીકે છે માટે જલદી મંગાવે પછી મળવી મુશ્કેલ છે. લખા, શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર, આનદ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ માં શેડ દેવચંદ દામજીએ છાયું.ભાવનગર. For Private And Personal Use Only